Filmy o średniowieczu to nie tylko świetne kino przygodowe. Historyczna scenografia często jest tłem dla tematów ponadczasowych, takich jak władza, miłość, życie i śmierć. Wiele produkcji jest wiernych swoim czasom. Są także takie, które podchodzą do prawdy historycznej wybiórczo, aby stworzyć innowacyjne i oryginalne dzieło. Tak jest w przypadku intrygującego traktatu filozoficznego Bergmana, a w wariancie komediowym – w kreacji komików z Latającego Cyrku.
Spis treści:
- Miejsce 10: Makbet (2015) – głośna ekranizacja dramatu Shakespeare'a
- Miejsce 9: Rycerz króla Artura (1995) – średniowieczny romans rycerski
- Miejsce 8: Królestwo niebieskie (2005) – epicka historia wypraw krzyżowych w reżyserii Ridleya Scotta
- Miejsce 7: Robin Hood: Książę złodziei (1991) – film przygodowy w reżyserii Kevina Reynoldsa
- Miejsce 6: Armia ciemności (1992) – walka z siłami zła w realiach średniowiecza
- Miejsce 5: Imię róży (1986) – historia kryminalna w opactwie benedyktyńskim
- Miejsce 4: Siódma pieczęć (1957) – średniowieczny pojedynek ze śmiercią
- Miejsce 3: Monty Python i Święty Graal (1975) – brytyjska komedia przygodowa
- Miejsce 2: Męczeństwo Joanny d'Arc (1928) – poruszający dramat historyczny
- Miejsce 1: Braveheart – Waleczne serce (1995) – filmowy epos o słynnym bohaterze Szkocji
- Inne znakomite filmy o średniowieczu, które uzupełniają ranking
Miejsce 10: Makbet (2015) – głośna ekranizacja dramatu Shakespeare'a
Akcja rozgrywa się w XIV wieku w Szkocji. Młody lord prowincji Glamis (Michael Fassbender) wraca z wojennej wyprawy. Po drodze spotyka trzy wiedźmy, które przepowiadają mu, że zostanie królem. Pobudzona wyobraźnia i ogromne ambicje sprawiają, że z każdą chwilą coraz bardziej pożąda korony. Z pomocą skutecznej Lady Makbet (Marion Cotillard) opracowuje krwawy plan zdobycia władzy. Zabija Dunkana, dla którego służył i sam zasiada na królewskim tronie.
Jednak kiedy korona w końcu spoczywa na jego skroniach, targany wyrzutami sumienia popada w obłęd. W konsekwencji musi stawić czoła dawnym wrogom i zmierzyć się z przeszłością.
„Makbet” w reżyserii Justina Kurzela to bardzo współczesna, a jednocześnie wierna adaptacja tragedii elżbietańskiej. Chociaż fabuła rozgrywa się w czasach historycznych, na pierwszym planie znajdują się uniwersalne ludzkie potrzeby, żądze i konsekwencje czynów.
To także wizualna uczta – za sprawą doskonałych zdjęć autorstwa Adama Arkapawa. W 2015 r. australiski operator otrzymał główną nagrodę na festiwalu Manaki Brothers oraz nagrodę specjalną z rąk Amerykańskiego Stowarzyszenia Operatorów Filmowych.
Ocena na Filmwebie: 6,6.
Miejsce 9: Rycerz króla Artura (1995) – średniowieczny romans rycerski
To kostiumowy melodramat, który rozgrywa się w czasach legendarnego Artura (Sean Connery), władcy zamku Camelot. Głównym bohaterem jest jego późniejszy rycerz – Lancelot (Richard Gere). Ten wielki wojownik, zanim dołączył do królewskiego orszaku, działał na własną rękę. Wtedy pomiędzy nim a Ginewrą (Julia Ormond) zrodziło się uczucie, które nie zgasło po tym, jak piękna księżniczka została żoną Artura.
Zakazana miłość jest źródłem napięcia pomiędzy trójką głównych bohaterów. Tymczasem czasy nie pozwalają na sercowe rozterki. Pora stanąć do walki z atakującą zamek armią Malaganta (Ben Cross).
Film w reżyserii Jerry'ego Zuckera to piękne kino kostiumowe z doskonałymi plenerami i scenografią, dzięki którym możemy w pełni poczuć klimat epoki.
Ocena na Filmwebie: 6,6.
Miejsce 8: Królestwo niebieskie (2005) – epicka historia wypraw krzyżowych w reżyserii Ridleya Scotta
Kiedy poznajemy Baliana (Orlando Bloom) jest on zwykłym kowalem, który opłakuje śmierć żony i dziecka. Jego życie odmienia się wraz z wizytą Godfryda z Ibelinu. Balian dowiaduje się, że słynny rycerz jest jego ojcem. Razem wyruszają do Ziemi Świętej.
W podróży Balian szuka oczyszczenia i odkupienia win. Próbuje także odzyskać wiarę, którą stracił. U boku ojca mężnieje. Niestety dochodzi do walki, w wyniku której jego ojciec umiera tuż przed wkroczeniem do Jerozolimy. Balian dziedziczy po nim tytuły i majątek w Ziemi Świętej. Niestety dostatnie życie nie trwa długo. Pod murami miasta gromadzi się armia Saladyna, który chce odbić Jerozolimę.
Ocena na Filmwebie: 7,2.
Miejsce 7: Robin Hood: Książę złodziei (1991) – film przygodowy w reżyserii Kevina Reynoldsa
Film rozpoczyna się w momencie, gdy Robin Hood (Kevin Costner) wraca do Anglii z wyprawy krzyżowej, na którą wyruszył u boku Ryszarda Lwie Serce (Sean Connery). Okazuje się, że jego rodzime Nottingham zostało przejęte przez okrutnego szeryfa (Alan Rickman). Lady Marion (Mary Elizabeth Mastrantonio) mówi mu o planowanej na niego zasadzce.
Robin ucieka do lasu, gdzie poznaje grupę buntowników, którym przewodzi odważny Mały John (Nick Brimble). Początkowa nieufność przeradza się w dozgonną przyjaźń. Razem postanawiają rozprawić się z szeryfem, który nakłada na miasto coraz większe podatki.
„Robin Hood: Książę złodziei” został opisany również w rankingu najlepszych filmów lat 90.
Ocena na Filmwebie: 7,2.
Miejsce 6: Armia ciemności (1992) – walka z siłami zła w realiach średniowiecza
„Armia ciemności” to horror komediowy w klimacie dark fantasy, w którym główny bohater przenosi się do średniowiecznej Anglii. A wszystko z powodu starożytnej księgi, której moc zagraża ludzkości. Ash (Bruce Campbell) ma do dyspozycji dubeltówkę i piłę łańcuchową. Tak uzbrojony staje u boku wojowników z mieczami – w walce przeciwko armii szkieletów i bestii.
Poznaje też piękną Sheilę (Embeth Davidtz), która zdobywa jego serce. Aby jednak przywrócić porządek na Ziemi, musi wrócić do swoich czasów.
Film w reżyserii Sama Raimiego jest powiązany fabularnie z serią produkcji niskobudżetowych „Martwe zło”. W 1994 r. otrzymał nagrodę na festiwalu Saturny jako najlepszy horror.
Ocena na Filmwebie: 7,2.
Zobacz także: Filmy o superbohaterach – TOP 10 najnowszych produkcji
Miejsce 5: Imię róży (1986) – historia kryminalna w opactwie benedyktyńskim
W ekranizacji debiutanckiej powieści Umberta Eco przenosimy się do dumnego klasztoru benedyktynów. Do opactwa we Włoszech przybywają William z Baskerville (Sean Connery) i Adso z Melku (Christian Slater) – angielski franciszkanin i jego uczeń z terenów dzisiejszej Austrii. Podczas debaty na temat ubóstwa Chrystusa wychodzi na jaw sprawa tajemniczego morderstwa. Doświadczony brat Wilhelm i młody Adso postanawiają rozwikłać zagadkę tej i kolejnych śmierci w opactwie.
Intryga rozgrywa się na przestrzeni kolejnych siedmiu dni tygodnia. Jednak zagadka kryminalna nie jest jedynym wątkiem w tej opowieści. Dużą rolę odgrywają dyskusje filozoficzne i kontekst historyczny, w tym konflikt pomiędzy papieżem a cesarzem.
Film w reżyserii Jeana–Jacquesa Annauda pozwala w pełni odczuć klimat głośnych debat w Kościele na temat dogmatów wiary. Dzięki doskonałej grze aktorskiej i świetnej charakteryzacji bohaterowie są wiarygodni – pełni życia i emocji. Zwłaszcza Sean Connery w roli brata Wilhelma wypada nadzwyczaj dobrze. O sukcesie filmu świadczy wiele nagród na międzynarodowych festiwalach, w tym pięć statuetek Davida di Donatello (1987) czy dwie nagrody BAFTA (1988).
W 2019 r. na podstawie książki i filmu powstał serial z Johnem Turturro, Michaelem Emersonem i Damianem Hardungiem w rolach głównych.
Ocena na Filmwebie: 7,7.
Miejsce 4: Siódma pieczęć (1957) – średniowieczny pojedynek ze śmiercią
Dzieło Ingmara Bergmana rozgrywa się w XIV wieku w Szwecji, tuż po wojnach krzyżowych. Kiedy Antonius Block (Max von Sydow) wraca z krucjaty do domu, ląduje na kolejnym polu bitwy. Szalejąca epidemia dżumy sprawia, że ponownie staje w obliczu śmierci. Nie zamierza jednak oddać życia bez próby walki. Rzuca wyzwanie śmierci, rozgrywając z nią symboliczną partię szachów.
Podczas rozgrywki zadaje fundamentalne pytania o wiarę, życie i śmierć. Jego przeciwieństwem jest Jöns (Gunnar Björnstrand), człowiek, którego nie interesują rozważania egzystencjonalne. Wierny towarzysz Blocka twardo stąpa po ziemi i racjonalnie komentuje jego rozważania.
„Siódma pieczęć” to jeden z najważniejszych tytułów w klasyce kina. Film powstał z inspiracji średniowiecznym obrazem „Śmierć grająca w szachy”, który znajduje się w kościele w miejscowości Täby koło Sztokholmu. Produkcja z połowy XX wieku otrzymała Nagrodę Specjalną w Cannes, a także Złoty Sztandar na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Valladolid.
Ocena na Filmwebie: 7,8.
Miejsce 3: Monty Python i Święty Graal (1975) – brytyjska komedia przygodowa
Czas na trzy najlepsze tytuły o średniowieczu. Zaczynamy od filmu kostiumowego w realizacji słynnych brytyjskich komików z lat 60. i 70. XX wieku. „Monty Python i Święty Graal” to ich pierwszy film pełnometrażowy. Jego tematem przewodnim jest poszukiwanie kielicha, z którego rzekomo pił Chrystus podczas ostatniej wieczerzy.
To przedmiot, który odegrał istotną rolę w cyklu legend arturiańskich. Dlatego na poszukiwania relikwii wybiera się sam władca Camelotu z orszakiem swoich najlepszych wojowników. Według legendy kielich może odnaleźć tylko najbardziej prawy z ludzi.
Zabawną komedię przygodową przepełniają absurd i nieoczekiwane zwroty akcji, czyli wszystko to, co w brytyjskim humorze lubimy najbardziej. Autorami scenariusza są John Cleese i Graham Chapman, a za reżyserię odpowiadają Terry Gilliam i Terry Jones. Pythoni odgrywają również główne role w filmie.
Na liście 101 najzabawniejszych scenariuszy wszech czasów wg. Amerykańskiej Gildii Scenarzystów ten tytuł zajmuje wysokie 9. miejsce.
Ocena na Filmwebie: 8,0.
Miejsce 2: Męczeństwo Joanny d'Arc (1928) – poruszający dramat historyczny
Czarno biały film w reżyserii Carla Theodora Dreyera to arcydzieło kina niemego. Fabuła koncentruje się na ostatnich dniach życia Joanny (Jeanne Falconetti), która została została skazana za herezję i spalona na stosie. Najważniejsze w filmie są zdjęcia, które w przejmujący sposób ukazują emocje głównej bohaterki. Zbliżenia na twarz oraz kontrastujący światłocień sprawiają, że film – przy zachowaniu minimalistycznego stylu – robi ogromne wrażenie.
Temat biografii francuskiej bohaterki narodowej podejmuje także nowszy tytuł w reżyserii Luca Bessona – „Joanna d'Arc” z Millą Jovovich w głównej roli.
Ocena na FIlmwebie: 8,1.
Miejsce 1: Braveheart – Waleczne serce (1995) – filmowy epos o słynnym bohaterze Szkocji
Zasłużone pierwsze miejsce na podium zajmuje zdecydowanie najbardziej popularny film o średniowieczu – produkcja Mela Gibsona pt. „Braveheart – Waleczne serce”. Bohater, którego nie trzeba przedstawiać, William Wallace (Mel Gibson) to człowiek, który stanął na czele powstania szkockiego przeciwko rządom Anglii.
Wściekłość i żądzę zemsty dyktuje zranione serce. Kiedy wybranka jego duszy i przyjaciółka z dzieciństwa Murron (Catherine McCormack) zostaje publicznie stracona (po tym jak w obronie własnej ciężko rani angielskiego żołnierza), Wallace nie ma sobie równych. Szturmem zdobywa warownię najeźdźcy i gromadzi tłumy Szkotów, którzy wygrywają słynną bitwę pod Stirling.
W kolejnych latach z życia bohatera znaczącą role odgrywa angielska księżniczka Isabelle (Sophie Marceau), która zostaje wysłana przez Edwarda I w charakterze negocjatorki.
Film zdobył pięć Oscarów, trzy statuetki BAFTA i wiele innych prestiżowych nagród na międzynarodowych festiwalach w 1996 r.. Znalazł się także na amerykańskiej liście 100 najbardziej inspirujących filmów i 100 najlepszych thrillerów wszech czasów.
Ocena na Filmwebie: 8,1.
Inne znakomite filmy o średniowieczu, które uzupełniają ranking
Dla tych, którzy chcą poszerzać swoje filmowe horyzonty z zakresie historii i legend z wieków średnich, przygotowaliśmy kilka dodatkowych propozycji:
- Roshomon (1950) – dramat Akiry Kurosawy o średniowiecznych samurajach w Japonii,
- Ciało i krew (1985) – film kostiumowy w reżyserii Paula Verhoevena, którego akcja rozgrywa się w 1501,
- Henryk V (1989) – film historyczny w reżyserii Kennetha Branagha na podstawie dramatu Shakespeare'a,
- Tristan i Izolda (2006) – ekranizacja słynnego poematu w reżyserii Kevina Reynoldsa. W rolach głównych: James Franco i Sophia Myles,
- Valhalla: Mroczny wojownik (2009) – film o wikingu, który został stworzony do zabijania. Reżyseria: Nicolas Winding Refn. Tytuł został opisany w rankingu filmowym o wikingach,
- Merida waleczna (2012) – film animowany Pixara o szkockiej księżniczce,
- Król (2019) – film o początkach władzy Henryka V w Anglii. Reżyseria: David Michôd. Więcej o tej produkcji – w zestawieniu filmów o rycerzach.
