Przegląd filmów o nazistach otwieramy obrazami, które wstrząsnęły całym światem. Dwie produkcje oparte na faktach pokazują skalę i tragiczny los wielu mieszkańców Europy po tym, jak władze III Rzeszy na konferencji w Wannsee w 1942 r. podjęły decyzję o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”. Kolejne filmy pokazują różne reakcje na zbrodnie wojenne, w tym perspektywę kochanka czy córki osoby oskarżonej w późniejszych procesach.
Spis treści:
- Miejsce 1: Lista Schindlera (1993) – sytuacja Żydów w Krakowie w 1942 r.
- Miejsce 2: Pianista (2002) – walka o życie w getcie warszawskim
- Miejsce 3: Dyktator (1940) – film Charliego Chaplina
- Miejsce 4: Bękarty wojny (2009) – tajna jednostka do tropienia nazistów
- Miejsce 5: Upadek (2004) – ostatnie dni Adolfa Hitlera
- Miejsce 6: Chłopiec w pasiastej piżamie (2008) – wojna oczami dziecka
- Miejsce 7: Lektor (2008) – proces nazistowskiej strażniczki
- Miejsce 8: Pasażerka (1963) – historia dwóch kobiet z różnych światów
- Miejsce 9: Labirynt kłamstw (2014) – o niemieckich procesach byłych nazistów
- Miejsce 10: Pozytywka (1989) – amerykańskie procesy w sprawie zbrodni wojennych
- Miejsce 11: Walkiria (2008) – trzymająca w napięciu historia zamachu na Hitlera
- Miejsce 12: 13 minut (2015) – historia zamachu z 1939 r.
Miejsce 1: Lista Schindlera (1993) – sytuacja Żydów w Krakowie w 1942 r.
Akcja filmu rozgrywa się w Krakowie podczas II wojny światowej. Niemiecki przedsiębiorca Oskar Schindler (Liam Neeson) zakłada tu fabrykę naczyń emaliowanych. Dzięki darmowej sile roboczej jego biznes kwitnie.
Kiedy w 1942 r. sytuacja krakowskich Żydów się pogarsza, biznesmen nie zamierza stać i bezczynnie przyglądać się kolejnym transportom do obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Postanawia wykupić osoby uznane za niezdatne do pracy – kobiety, dzieci, ludzi starszych – jako pracowników do swojej fabryki.
Film w reżyserii Stevena Spielberga został nagrodzony siedmioma Oscarami w 1994 r. – jako najlepszy film, za reżyserię, scenografię, scenariusz adaptowany, muzykę, zdjęcia i montaż. Fabuła powstała w oparciu o książkę Thomasa Keneally'ego pt. „Arka Schindlera”. To także najlepszy film z Liamem Neesonem w roli głównej.
Ocena na IMDb: 9,0.
Miejsce 2: Pianista (2002) – walka o życie w getcie warszawskim
Film w reżyserii Romana Polańskiego jest oparty o autobiografię Władysława Szpilmana (Adrien Brody), kompozytora żydowskiego pochodzenia. Akcja rozpoczyna się w 1939 r. wraz z wybuchem II wojny światowej.
W 1940 r. wszystkie rodziny żydowskie zostają zamknięte w getcie w centrum Warszawy. Pianista zarabia na życie grając w kawiarni dla żydowskich spekulantów, szmuglerów i urzędników Judenratu.
Kiedy w 1942 r. zostaje wprowadzone „ostateczne rozwiązanie”, przed transportem do obozu w Treblince ratuje go żydowski policjant. Następnie Szpilman ukrywa się w zrujnowanym getcie, walcząc z głodem i uciekając przed nazistowskimi strażnikami. W końcu udaje mu się znaleźć schronienie po „aryjskiej” stronie.
Pierwsze płonne nadzieje na wolność daje powstanie w getcie warszawskim, kolejne – Powstanie Warszawskie. W końcu staje twarzą w twarz z kapitanem Wehrmachtu – Wilmem Hosenfeldem (Thomas Kretschmann).
„Pianista” został nagrodzony trzema Oscarami w 2003 r. – za reżyserię, scenariusz i rolę pierwszoplanową w wykonaniu Adriena Brody'ego. Ten tytuł znajduje się także w naszym zestawieniu najbardziej poruszających filmów na faktach w historii kina.
Ocena na IMDb: 8,5.
Miejsce 3: Dyktator (1940) – film Charliego Chaplina
„Dyktator” to satyra na faszyzm według pomysłu i w wykonaniu Charliego Chaplina. Część akcji rozgrywa się w getcie, którym zarządza komandor Schultz (Reginald Gardiner). Dwadzieścia lat wcześniej, podczas I wojny światowej uratował go żydowski żołnierz (Charlie Chaplin). Teraz spotykają się w zupełnie odmiennych okolicznościach.
Tymczasem dyktator Adenoid Hynkel (również Charlie Chaplin) pożycza pieniądze na rozbudowę armii, która pozwoli mu podbić cały świat. Niestety, żydowscy bankierzy odmawiają mu kolejnej pożyczki. Rozgoryczony, postanawia zgładzić wszystkich Żydów na świecie.
Momentem przełomowym w filmie jest przemówienie głównego bohatera, w którym rezygnuje z imperialistycznych zapędów i nawołuje do wzajemnego wsparcia oraz szacunku bez względu na pochodzenie czy kolor skóry.
W swojej autobiografii (z 1964 r.) reżyser przyznaje, że nie stworzyłby takiego filmu, gdyby wiedział o istnieniu nazistowskich obozów koncentracyjnych.
„Dyktator” to nasze miejsce 1. w rankingu filmów o Hitlerze.
Ocena na IMDb: 8,4.
Miejsce 4: Bękarty wojny (2009) – tajna jednostka do tropienia nazistów
„Bękarty” to jednostka specjalna stworzona po to, aby wytropić i zabić nazistowskich przywódców. Zostaje powołana przez Aldo Rainego (Brad Pitt) i składa się głównie z amerykańskich Żydów. Do grupy należą Donnie Donowitz (Eli Roth) i Hugo Stiglitz (Til Schweiger). Brutalni i bezwzględni żołnierze niektórym nazistom darują życie, pozostawiając im bliznę na czole w kształcie swastyki.
Jednym z głównych wątków jest historia Shosanny Dreyfus (Mélanie Laurent). Dziewczyna jako nastolatka ucieka przed śmiercią, podczas gdy cała jej rodzina ginie z rozkazu pułkownika SS Hansa Landy (Christoph Waltz). Kilka lat później kobieta postanawia zemścić się na oficerach Wehrmachtu.
W 2009 r. Christoph Waltz za rolę nazistowskiego pułkownika otrzymał Złotą Palmę w Cannes, a w 2010 r. – Oscara, Złoty Glob i nagrodę BAFTA. Film w reżyserii Quentina Tarantino został nagrodzony także Kryształową Statuetką People's Choice. Ten tytuł zajmuje 5. miejsce w naszym rankingu filmów o wojnie.
Ocena na IMDb: 8,4.
Miejsce 5: Upadek (2004) – ostatnie dni Adolfa Hitlera
W większości akcja filmu „Upadek” rozgrywa się w bunkrze pod siedzibą SS w Berlinie. Wiosną 1945 roku miasto jest otoczone przez Armię Czerwoną. Doradcy Führera (w tej roli Bruno Ganz) przeczuwają zbliżającą się klęskę.
Heinrich Himmler proponuje Hitlerowi ucieczkę i potajemnie negocjuje z aliantami. Jednak przywódca III Rzeszy nie zamierza się poddać. Zamiast odwrotu, wydaje rozkazy o kontrataku. W końcu razem ze swoją towarzyszką Evą Braun (Juliane Köhler) popełnia samobójstwo.
Film w reżyserii Olivera Hirschbiegela powstał w oparciu o relacje świadków zdarzeń z końcówki II wojny światowej, w tym książkę „Aż do ostatniej godziny” napisaną przez Traudl Junge, osobistą sekretarkę Hitlera.
Portret dyktatora w przeddzień jego upadku został nagrodzony na festiwalach Amanda i BIFA w 2005 r. jako najlepszy film zagraniczny. Ten tytuł zajmuje 2. miejsce w naszym rankingu filmów o Hitlerze.
Ocena na IMDb: 8,2.
Miejsce 6: Chłopiec w pasiastej piżamie (2008) – wojna oczami dziecka
W przejmującym dramacie w reżyserii Marka Hermana głównym bohaterem jest ośmioletni Bruno (Asa Butterfield) – syn nazistowskiego komendanta (w tej roli David Thewlis). Cała rodzina przeprowadza się na wieś, kiedy ojciec awansuje na komendanta obozu koncentracyjnego. Chłopiec nudząc się w wielkiej willi, chodzi na spacery po okolicznych lasach.
Pewnego dnia widzi płot z drutem kolczastym, a za nim chłopca w podobnym do niego wieku. Zaintrygowany podchodzi bliżej i zaprzyjaźnia się z równolatkiem. Szmul (Jack Scanlon) jest więźniem obozu zagłady, ale tak jak wszystkie inne dzieci również myśli o tym, aby się bawić.
Vera Farmiga, która zagrała matkę Bruna, otrzymała nagrodę za najlepszą rolę kobiecą na festiwalu BIFA w 2008 r. Ten film zajmuje także 1. miejsce w naszym rankingu filmów o Auschwitz i holokauście.
Ocena na IMDb: 7,7.
Miejsce 7: Lektor (2008) – proces nazistowskiej strażniczki
Hannę Schmitz (Kate Winslet) poznajemy na sali sądowej podczas procesu o zbrodnie przeciwko ludzkości. Z retrospekcji dowiadujemy się, że kobieta była strażniczką obozu zagłady na terenie Polski.
Jej proces ma charakter publiczny, a wśród osób przysłuchujących się sprawie jest młody student prawa Michael Berg (Ralph Fiennes). Kilka lat wcześniej chłopak nieświadomy tego, kim jest kobieta, przeżywa z nią płomienny romans.
Kate Winslet za rolę w filmie Stephena Daldry'ego została nagrodzona Oscarem, Złotym Globem, nagrodą Critics' Choice i BAFTA w 2009 r. Scenariusz został napisany na podstawie książki Bernharda Schlinka. O tym tytule pisaliśmy także w rankingu filmów o Auschwitz i holokauście.
Ocena na IMDb: 7,6.
Miejsce 8: Pasażerka (1963) – historia dwóch kobiet z różnych światów
„Pasażerka” to nieukończony film w reżyserii Andrzeja Munka, składający się z dwóch części. Jedna rozgrywa się współcześnie na pokładzie statku podczas rejsu przez Atlantyk, druga – w obozie Auschwitz-Birkenau w czasie II wojny światowej. W obydwu sceneriach spotykają się dwie kobiety – Liza (Aleksandra Śląska) w czasie wojny była nadzorczynią obozu, Marta (Anna Ciepielewska) była wtedy więźniarką.
W 1964 r. monochromatyczny dramat otrzymał dwie nagrody na festiwalu w Cannes, Nagrodę Włoskich Krytyków Filmowych na MFF w Wenecji i Syrenkę Warszawską na Lubuskim Lecie Filmowym.
Andrzej Munk zginął w wypadku samochodowym w 1961 r., po jego śmierci montażem filmu zajął się jego bliski współpracownik Witold Lesiewicz.
Ocena na IMDb: 7,4.
Miejsce 9: Labirynt kłamstw (2014) – o niemieckich procesach byłych nazistów
Film opowiada o procesach frankfurckich dotyczących zbrodni wojennych w Auschwitz. Akcja rozpoczyna się pod koniec lat pięćdziesiątych. Dziennikarz Thomas Gnielka (André Szymanski) składa pozew na byłego strażnika obozu, który obecnie pracuje jako nauczyciel. Sprawa zostaje odrzucona, ale wzbudza zainteresowanie młodego prokuratora Johanna Radmanna (Alexander Fehling).
Mężczyzna do tej pory nie miał pojęcia o tym, co działo się na terenie Polski w czasie II wojny światowej. Jednak po zgłębieniu historii postanawia walczyć o to, aby prawda wyszła na jaw. Razem z Gnielką, poszukując dowodów w sprawie, odkrywają listę byłych esesmanów.
Reżyseria Giulio Ricciarelli, ocena na IMDb: 7,3
Miejsce 10: Pozytywka (1989) – amerykańskie procesy w sprawie zbrodni wojennych
Mike Laszlo (Armin Mueller-Stahl) jest węgierskim imigrantem, który od wielu lat mieszka w USA. Po latach staje przez amerykańskim sądem, aby odpowiedzieć za kolaborację z Niemcami i zbrodnie wojenne podczas oblężenia Budapesztu. Obrony ojca podejmuje się jego córka Ann. Kobieta jest przekonana o jego niewinności.
W toku procesu pojawiają się nowe fakty, w tym tajemnicze nazwisko, na które Mike regularnie przelewa pieniądze. Ann spotyka się z siostrą tego mężczyzny. W końcu trafia na pozytywkę, w której znajdują się zdjęcia. Rozpoznaje na nich swojego ojca.
Thriller sądowy w reżyserii Costy-Gavras został nagrodzony Złotym Niedźwiedziem na Berlinale w 1990 r.
Ocena na IMDb: 7,3.
Miejsce 11: Walkiria (2008) – trzymająca w napięciu historia zamachu na Hitlera
Film opowiada o niemieckiej opozycji w czasie II wojny światowej. Pułkownik Claus von Stauffenberg (Tom Cruise) zostaje wyznaczony do przeprowadzenia zamachu na Hitlera (w tej roli David Bamber). Powstaje plan „Walkiria”, a miejscem realizacji spisku ma być Wilczy Szaniec koło Kętrzyna, czyli kwatera główna na froncie wschodnim. Data wykonania: 20 lipca 1944 r.
Powodzenie akcji w dużym stopniu zależy od przychylności osób z najbliższego otoczenia Führera, w tym Friedricha Fromma, szefa Armii Rezerwowej.
Reżyseria: Bryan Singer, ocena na IMDb: 7,1.
Miejsce 12: 13 minut (2015) – historia zamachu z 1939 r.
Dramat biograficzny „13 minut” opowiada historię innego, znacznie wcześniejszego zamachu na Hitlera. Jego wykonania podejmuje się Georg Elser (Christian Friedel) w 1939 r. Niestety, zrobiona przez niego bomba wybucha o 13 minut za późno. Zamachowiec próbuje uciec do Szwajcarii, niestety zostaje złapany przez nazistowskie służby bezpieczeństwa.
Mężczyzna trafia do więzienia, a oskarżenia padają także na jego najbliższych i rodzinę, którzy są podejrzani o udział w spisku.
Reżyseria: Oliver Hirschbiegel, ocena na IMDb: 7,0.
