W zestawieniu filmów o kosmosie nie sposób pominąć wielkich kinowych serii, które na stałe zapisały się w popkulturze. Najbardziej popularne to „Star Trek” i „Gwiezdne Wojny”. Jednak klasyka filmów o kosmosie to także produkcje o charakterze filozoficznym, takie jak „2001: Odyseja kosmiczna” Kubircka czy „Solaris” Tarkowskiego na motywach powieści Stanisława Lema. W końcu ranking uwzględnia również najnowsze filmy o podróżach w kosmos, biograficzne i animowane.
Spis treści:
- Star Trek (1979–2016) – seria filmów przygodowych o kosmosie
- Gwiezdne wojny (1977–2016) – seria filmów o walce dobra ze złem w kosmosie
- Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979) – film o kosmosie Ridleya Scotta
- 2001: Odyseja kosmiczna (1968) – film o kosmosie Stanleya Kubricka
- Solaris (1972) – film o kosmosie na podstawie książki Stanisława Lema
- Grawitacja (2013) – dramat sci-fi z Sandrą Bullock w roli głównej
- Interstellar (2014) – film sci-fi o podróży w kosmos
- Pierwszy człowiek (2018) – film o Neilu Armstrongu i jego misji na księżyc
- Odlotowa przygoda (2015) – film animowany o kosmosie dla dzieci
- Pasażer nr 4 (2021) i inne nowe filmy o kosmosie
- Pozostałe filmy o kosmosie
Star Trek (1979–2016) – seria filmów przygodowych o kosmosie
Seria „Star Trek” to trzynaście pełnometrażowych filmów na motywach serialu telewizyjnego – „Seria oryginalna” i „Następne pokolenie”. O ich dużej popularności świadczy chociażby to, że pierwszy prototyp amerykańskiego promu kosmicznego otrzymał nazwę Enterprise. Tak nazywa się statek, na którym załoga Gwiezdnej Floty stawia czoła tajemniczej energii, która zagraża Ziemi.
Filmy „Star Trek” cieszą się różnym uznaniem fanów i krytyków, jednak o wysokiej popularności świadczą noty na Filmwebie. Najwyższą oceną (7,1) może pochwalić się „Star Trek” z 2009 r. w reżyserii J. J. Abramsa. Film otrzymał Oscara w 2010 za najlepszą charakteryzację.
Najsłabszą ocenę (6,4) ma piąta część – „Star Trek V: Ostateczna granica” (1989). Ten film zdobył też trzy Złote Maliny w 1990 w kategoriach: najgorszy film, najgorszy aktor (William Shatner) i najgorszy reżyser (również William Shatner). Z kolei za rolę w drugiej części – „Star Trek II: Gniew Khana” (1982) ten sam aktor otrzymał Saturna w 1983 r. (najlepsza rola męska).
Gwiezdne wojny (1977–2016) – seria filmów o walce dobra ze złem w kosmosie
To kolejna kultowa seria, której akcja rozgrywa się w kosmosie. Każdy z filmu rozpoczyna zdanie:
Dawno, dawno temu w odległej galaktyce..
Czas i miejsce są nieokreślone, całość ma strukturę baśni, a bohaterowie stają przed wyborem jasnej lub ciemnej strony mocy.
Na główny cykl „Gwiezdnych wojen” składa się dziewięć filmów:
- oryginalna trylogia – według pomysłu George'a Lucasa, czyli części IV–VI pt. „Nowa nadzieja” (1977), „Imperium kontratakuje” (1980) i „Powrót Jedi” (1983),
- trylogia prequeli – według pomysłu i w reżyserii Georga Lucasa, czyli części I–III pt. „Mroczne widmo” (1999), „Atak klonów” (2002), „Zemsta Sithów” (2005),
- oraz trylogia sequeli, czyli części VII–IX pt. „Przebudzenie Mocy” (2015), „Ostatni Jedi” (2017) i „Skywalker. Odrodzenie” (2019).
Za najlepszą część uznawana jest piąta – „Imperium kontratakuje” (ocena na Filmwebie: 8,1). W 1981 r. film zdobył dwa Oscary – nagrodę specjalną i główną w kategorii: najlepszy dźwięk, nagrodę BAFTA – za najlepszą muzykę filmową dla Johna Williamsa, cztery Saturny i wiele innych.
Obcy – ósmy pasażer Nostromo (1979) – film o kosmosie Ridleya Scotta
To kolejna seria filmów o kosmosie, którą rozpoczyna „Obcy – ósmy pasażer Nostromo” w reżyserii Ridleya Scotta. Produkcja jest wyjątkowa m.in z tego względu, że jest to pierwsza amerykańska seria, w której główną bohaterką jest kobieta – Ellen Ripley. We wszystkich filmach z cyklu jej rolę odgrywa Sigourney Weaver.
Załoga okrętu kosmicznego Nostromo ląduje na księżycu Acheron, gdzie odkrywa ślady życia nieznanej cywilizacji. Ładownię rozbitego statku wypełniają setki jaj. Pajęcza forma życia atakuje jednego ze zwiadowców, Kane’a. Następnie w jego organizmie przepoczwarza się w dorosłą formę. Potwór atakuje kolejnych członków załogi. Głównej bohaterce udaje się uciec, jednak na pokład przedostaje się także „obcy”.
Film zdobył dwanaście nagród na międzynarodowych festiwalach w 1980 r., w tym:
- Oscara za najlepsze efekty specjalne,
- dwie nagrody BAFTA – za scenografię i najlepszy dźwięk,
- trzy Saturny – najlepszy film sci-fi, najlepsza aktorka drugoplanowa (Veronica Cartwright) i najlepsza reżyseria.
Bezpośrednie kontynuacje to:
- Obcy – decydujące starcie (1986), w reżyserii Jamesa Camerona,
- Obcy 3 (1992)– w reżyserii Davida Finchera,
- Obcy: Przebudzenie (1997) – w reżyserii Jean–Pierre’a Jeuneta.
Zobacz także: Filmy o wampirach na wieczór w klimacie noir
2001: Odyseja kosmiczna (1968) – film o kosmosie Stanleya Kubricka
To filozoficzny film o człowieku i jego naturze – relacji z obcym, maszynami i sztuczną inteligencją. Fabuła składa się z kilku części, w których przemierzamy przeszłość i przyszłość ludzkiej cywilizacji. Jednym z głównych bohaterów jest robot HAL 9000 (Douglas Rain), który buntuje się przeciwko załodze statku kosmicznego „Discovery”. Zabija wszystkich oprócz dr Davida Bowmana (Keir Dullea), któremu udaje się dotrzeć do orbity Jowisza.
Scenariusz do filmu „2001: Odyseja kosmiczna” został napisany wspólnie przez Stanleya Kubricka i Arthura C. Clarke’a. Fabuła oparta jest na motywach opowiadań pisarza, jednak powieść i obraz kinowy powstały równolegle pod tym samym tytułem.
FIlm zdobył szesnaście nagród na międzynarodowych festiwalach, w tym Oscara (1969) za najlepsze efekty specjalne i trzy główne nagrody BAFTA za najlepsze zdjęcia, scenografię i ścieżkę dźwiękową.
Solaris (1972) – film o kosmosie na podstawie książki Stanisława Lema
Kolejnym filmem o kosmosie, który należy do klasyki gatunku, jest radziecka produkcja w reżyserii Andrieja Tarkowskiego – „Solaris”. Głównym bohaterem ekranizacji powieści Lema jest Kris Kelvin (Donatas Banionis), pogrążony w żałobie po samobójczej śmierci żony. W przestrzeni kosmicznej może skontaktować się z fantomem swojej żony, Hari (Natalia Bondarczuk), który pomaga mu przepracować poczucie winy.
Film zdobył Złotą Palmę na festiwalu w Cannes w 1972 r. Na motywach tej historii powstała nowa wersja – „Solaris” z 2002 r.
Grawitacja (2013) – dramat sci-fi z Sandrą Bullock w roli głównej
Kolej na nowsze filmy o kosmosie. „Grawitacja” w reżyserii Alfonso Cuarona zabiera nas w nieograniczoną i wszechogarniającą przestrzeń. Dr Ryan Stone (Sandra Bullock), inżynier medyczna i jej partner w misji, Matt Kowalsky (George Clooney) wyruszają w podróż wahadłowcem kosmicznym Explorer. W wyniku zderzenia z satelitą, zostają pozbawieni łączności z Ziemią.
Film w malowniczy i wyjątkowo sugestywny sposób ukazuje bezmiar kosmosu, stan nieważkości, ciszę i samotność. Świetnym kadrom towarzyszy doskonała muzyka, za którą jej twórca, Steven Price, został nagrodzony oscarową statuetką w 2014 r. Film otrzymał także sześć Oscarów w innych kategoriach: najlepszy reżyser, efekty specjalne, zdjęcia, dźwięk, montaż i montaż dźwięku, a także kilkadziesiąt nagród na innych festiwalach.
Interstellar (2014) – film sci-fi o podróży w kosmos
„Interstellar” to film fantastyczno–naukowy w reżyserii Christophera Nolana. Życie na Ziemi jest zagrożone – rośliny nie przynoszą plonów, a coraz więcej ludzi cierpi głód. W odpowiedzi na katastrofę, grupa naukowców z NASA pod dowództwem dr Branda (Michael Caine) odkrywa tunel czasoprzestrzenny. To szansa na skolonizowanie innej planety i rozpoczęcie nowego życia.
Fabuła filmu jest oparta na założeniach współczesnej astrofizyki, teorii czarnych dziur i ogólnej teorii względności Alberta Einsteina. Scenariusz był konsultowany z amerykańskim fizykiem Kipem Stephenem Thornem, który nadzorował m.in. proces wizualizacji czarnej dziury.
Film zdobył Oscara w 2015 za najlepsze efekty specjalne, nagrodę BAFTA i sześć Saturnów.
Zobacz także: Najlepsze filmy o ekologii ukazujące piękno przyrody
Pierwszy człowiek (2018) – film o Neilu Armstrongu i jego misji na księżyc
„Pierwszy człowiek” to z kolei film biograficzny o Neilu Armstrongu (Ryan Gosling) – pierwszym człowieku, który stanął na Księżycu. Obraz kinowy w reżyserii Damiena Chazelle’a powstał na podstawie książki Jamesa R. Hansena. Opowiada o życiu ambitnego człowieka – nie tylko astronauty, ale także męża i ojca, który zdobywa kolejne cele, nie zważając na koszty.
Akcja rozgrywa się w latach 60., w których Stany Zjednoczone rywalizują z ZSRR na wielu frontach, w tym także o podbój kosmosu. Neil Armstrong pracuje dla NASA jako pilot testowy. Wkrótce zostaje zakwalifikowany do programu lotów na Księżyc.
Odlotowa przygoda (2015) – film animowany o kosmosie dla dzieci
To z kolei film animowany, który odwołuje się do historii Neila Armstronga. Multimilioner, Richard Carson, twierdzi, że misja radzieckiego astronauty była mistyfikacją. Postanawia więc nie tylko jako pierwszy stanąć, ale także skolonializować Księżyc. W zmieniającej bieg historii szeroko zakrojonej misji przeszkadzają mu 12–latek, Mike i jest dziadek, Frank – emerytowany astronauta.
Kolorowa animacja „Odlotowa przygoda” w reżyserii Enrique’a Gato zdobyła nagrodę Goya w 2016 w kategorii: najlepszy film animowany.
Pasażer nr 4 (2021) i inne nowe filmy o kosmosie
„Pasażer nr 4” w reżyserii Joe Penna to film o misji na Marsa, podczas której zostaje uszkodzony system podtrzymywania życia na statku. Za usterkę odpowiedzialny jest nieproszony gość na okręcie kosmicznym – Shamier Anderson (Michael Adams). Załoga statku kłóci się o strategię działania.
Inne filmy o kosmosie, które powstały w ostatnich latach to:
- Space Sweepers (2021) – koreańska produkcja w reżyserii Sung–hee Jo, fabuła filmu wybiega w przyszłość do 2092 r.,
- Moonfall (2022) – film katastroficzny o grupie astronautów, którzy wyruszają w kosmos, aby zapobiec zderzeniu się Księżyca z Ziemią. Reżyseria: Roland Emmerich, w rolach głównych: Halle Berry i Patrick Wilson,
- Powrót w kosmos (2022) – film dokumentalny o Elonie Musku i jego rewolucyjnych planach kosmicznych.
Pozostałe filmy o kosmosie
Dla młodszych i starszych amatorów przygód w kosmosie mogą być ciekawe następujące tytuły:
- Armageddon (1998) – film katastroficzny o grupie pracowników z platformy wiertniczej, którzy zostają wysłani w kosmos, aby uratować Ziemię przed asteroidą. Reżyseria: Michael Bay, w rolach głównych: Bruce Willis, Liv Tyler i Ben Affleck,
- WALL-E (2008) – film animowany, w którym na pokrytą śmieciami planetę Ziemię zostaje wysłany robot z misją badawczą, tytuł opisany w zestawieniu filmów o ekologii,
- Małpy w kosmosie (2008) – film animowany o kosmicznej misji szympansów,
- Marsjanin (2015) – głównym bohaterem filmu jest Mark (Matt Damon), który zostaje sam na Marsie. Reżyseria: Ridley Scott,
- Wyprawa na Księżyc (2020) - film animowany o wycieczce w kosmos w poszukiwaniu bogini Księżyca,
- Sputnik (2020) – horror sci-fi o astronaucie, któremu udaje się powrócić z tajnej misji w kosmosie. Reżyseria: Egor Abramenko.
