Film przygodowy wyrósł z tradycji literackich Juliusza Verne'a i Arthura Conana Doyle'a. To kino wizjonerów i marzycieli. Twórcy mogą dać upust swojej wyobraźni, a widzowie – okrążyć świat dookoła lub odwiedzić wyspy, których nie zaznaczono na mapie. A wszystko u boku głównego bohatera, który pokona każdą przeszkodę na swojej drodze.
Spis treści:
- Wyróżniki filmu przygodowego
- Historia kinematografii – pionierzy kina przygodowego
- Pierwsze filmy przygodowe
- Ekranizacje powieści przygodowych i mitów z lat 50. i 60. XX wieku
- Renesans filmów przygodowych w latach 80. i 90. XX wieku
- Filmy płaszcza i szpady – honorowe kino przygodowe
- Film podróżniczy – kino z motywem drogi
- Film korsarski – czyli morskie przygody piratów i poszukiwaczy skarbów
Wyróżniki filmu przygodowego
- Jeden pozytywny bohater – protagonista, czasem może to być grupa poszukiwaczy przygód, jednak z wyraźną postacią lidera.
- Szybkie tempo akcji – w filmach przygodowych decyzje trzeba podejmować błyskawicznie, a w przypadku popełnienia błędu trzeba się liczyć z konsekwencjami, takimi jak schwytanie przez wroga lub objęcie przez kogoś innego prowadzenia w drodze do skarbu.
- Liczne przeszkody – główny bohater nie może od razu dotrzeć do celu, po drodze ociera się o śmierć, traci ekwipunek, a czasem także przyjaciół z drużyny.
- Efekty specjalne – w filmach przygodowych są one szczególnie ważne, mają sprawiać, że widz czuje się częścią przygody. Często przedstawiają fikcyjne stworzenia, na przykład mityczne zwierzęta, ale w sposób wiarygodny i spójny z przedstawioną rzeczywistością.
Historia kinematografii – pionierzy kina przygodowego
Prekursorami filmu przygodowego byli Georges Méliès i Edwin Porter – to twórcy, którzy u zarania epoki filmowej eksperymentowali z różnymi gatunkami. W dorobku Georgesa Mélièsa znajdziemy pierwsze baśnie filmowe („Kopciuszek” z 1899 roku) i filmy science fiction, takie jak: „Podróż na księżyc” (1902) czy „Zdobycie bieguna” (1912). Za jego pierwszy film przygodowy możemy uznać „Rajd Paryż – Monte Carlo automobilem” (1905).
Z kolei Edwin Porter zasłynął z pierwszego w historii kina westernu – „Napad na ekspres” (1903). Opierając się na dorobku kina niemego tych dwóch twórców powstały późniejsze produkcje, sztandarowe dla gatunku filmów przygodowych.
Pierwsze filmy przygodowe
W 1905 roku powstał film „Przygody Sherlocka Holmesa” w reżyserii Jamesa Stuarta Blacktona – przez wielu badaczy uznawany za pierwszy film przygodowy w historii kina. Amerykański reżyser filmów niemych był także prekursorem filmów animowanych.
Produkcjami, które wyznaczyły standard gatunku były także:
- 20 000 mil podmorskiej żeglugi (1916) – film niemy w reżyserii Staurta Patona na podstawie powieści Juliusza Verne'a,
- Zaginiony świat (1925) – również niemy film przygodowy, będący ekranizacją powieści Arthura Conana Doyle'a. Obraz w reżyserii Harry'ego O. Hoyta to jednocześnie pierwszy z gatunku monster movie, czyli filmów o potworach.
Ekranizacje powieści przygodowych i mitów z lat 50. i 60. XX wieku
Pierwszy duży pik w historii kina przygodowego miał miejsce w latach 50. i 60. XX wieku. Powstały wtedy wielkie ekranizacje powieści podróżniczych i filmy, odwołujące się do mitologii starożytnych Greków i Rzymian:
- Wyspa skarbów (1950) – film w reżyserii Byrona Haskina jest adaptacją powieści Roberta Louisa Stevensona. Opowiada o trójce podróżników, którzy postanawiają odnaleźć skarb kapitana Flinta. Wyruszają okrętem na karaibską wyspę, na którym spotykają piratów,
- W 80 dni dookoła świata (1956) – to opowieść o zakładzie pewnego angielskiego lorda (David Niven) z francuskim kamerdynerem o możliwość okrążenia kuli ziemskiej w ciągu 80. dni. Obraz w reżyserii Michaela Andersona powstał w oparciu o książkę Juliusza Verne'a. W 1957 roku zdobył pięć Oscarów jako najlepszy film, za najlepszy scenariusz adaptowany, muzykę, zdjęcia i montaż,
- Jazon i Argonauci (1963) – ekranizacja mitu greckiego o wyprawie Argonautów do Kolchidy po złote runo. W filmie w reżyserii Dona Chaffreya w roli Jazona wystąpił Todd Armstrong. Ten tytuł zajmuje drugie miejsce w naszym rankingu filmów o bogach greckich.
Renesans filmów przygodowych w latach 80. i 90. XX wieku
Lata 80. i 90. XX wieku to szczególny okres w historii kina przygodowego. Powstają wówczas epickie produkcje w ramach Kina Nowej Przygody – dają one początek seriom, z których kolejne tytuły powstają do dzisiaj:
- Poszukiwacze zaginione Arki (1981) – to pierwszy z serii filmów o Indianie Jonesie (Harrison Ford), archeologu, który nie waha się stanąć do walki z nazistami, aby odnaleźć Arkę Przymierza. Produkcje w reżyserii Stevena Spielberga zajmują 3. miejsce w naszym rankingu filmów o podróżach.
- Park Jurajski (1993) – to kolejny wielki tytuł w reżyserii Stevena Spielberga, który utorował drogę innym filmowcom w zakresie wykorzystania efektów specjalnych w kinie. W pierwszej części nowopowstały Park Jurajski nie jest jeszcze otwarty dla zwiedzających. Zanim to nastąpi, musi przejść testy bezpieczeństwa, w których udział biorą Allan Grant (Sam Neil), Ellie Sattler (Laura Dern), Donald Gennaro (Martin Ferrero) i Ian Malcolm (Jeff Golblum).
Filmy płaszcza i szpady – honorowe kino przygodowe
W ramach kina przygodowego możemy wyróżnić podgatunek, w którym główny bohater walczy ze złem przy pomocy broni (zazwyczaj białej) w obronie lokalnej społeczności. Najbardziej znane przykłady „filmów płaszcza i szpady” to:
- Znak Zorro (1940) – obraz w reżyserii Roubena Mamouliana przedstawia historię Diego Vegi (Tyrone Power), który wraca ze studiów w Madrycie do rodzinnego Los Angeles. Na miejscu okazuje się, że gubernator króla Hiszpanii, don Luis Quintero (J. Edward Bromberg) zastąpił jego ojca i terroryzuje miejscową ludność. Ubrany w czarną maskę i pelerynę postanawia przywrócić sprawiedliwość, a jego znakiem rozpoznawczym jest wycięta szpadą litera „Z”. Produkcja z 1940 roku jest remake'iem filmu niemego z 1920 roku.
- Płomień i strzała (1950) – to film kostiumowy w stylu przygód o Robinie Hoodzie. Głównym bohaterem jest Dardo (Burt Lancaster), który razem z grupą rebeliantów postanawia sprzeciwić się tyranii hrabiego Hawka. Reżyseria: Jaques Tourneur,
- Fanfan Tulipan (1952) – francuski przebój kinowy z lat 50. XX wieku. Film opowiada o przygodach młodego mężczyzny (Gérard Philipe), który ucieka do wojska przed aranżowanym małżeństwem. Monochromatyczna komedia przygodowa w reżyserii Christiana-Jaque zdobyła Złotą Palmę w Cannes i Srebrnego Niedźwiedzia na Berlinale w 1952 roku.
Film podróżniczy – kino z motywem drogi
Kolejnym podgatunkiem filmów przygodowych są filmy o podróżach, takie jak:
- Bonnie i Clyde (1967) – romantyczna opowieść o parze gangsterów (Faye Dunaway i Warren Beatty) podróżujących przez Stany Zjednoczone w reżyserii Arthura Penna. To także jeden z najlepszych filmów o mafii w historii kina.
- Siedem lat w Tybecie (1997) – film o alpiniście (Brad Pitt), który zostawia swoją rodzinę, aby zdobyć Nanga Parbat w Himalajach. Obraz w reżyserii Jeana–Jacquesa Annauda zajmuje pierwsze miejsce w naszym rankingu filmów o górach.
- Prosta historia (1999) – kino drogi w mistrzowskim wykonaniu Richarda Farnswortha, który jako Alvin Straight przemierza Stany Zjednoczone na traktorze, aby odwiedzić umierającego brata. Obraz w reżyserii Davida Lyncha to nasze miejsce drugie w zestawieniu najlepszych filmów podróżniczych.
Film korsarski – czyli morskie przygody piratów i poszukiwaczy skarbów
Filmy przygodowe o piratach mają długą historię i jak pokazuje sukces „Piratów z Karaibów” to temat, który jest wiecznie żywy. Poniżej kilka przykładów, których rozwinięcie znajduje się w zestawieniu najlepszych filmów o piratach.
- Kapitan Blood (1935) – to pełna zaskakujących zwrotów akcji historia lekarza (Errol Flynn), który zostaje piratem dzięki pomocy pięknej Arabeli Bishop (Olivia de Havilland). Reżyseria: Michael Curtiz,
- Karmazynowy pirat (1952) – to pierwowzór „Piratów z Karaibów”. Główny bohaterem jest kapitan Vallo (Burt Lancaster), który naprzemiennie zmienia fronty, aby osiągnąć własne cele. Reżyseria: Robert Siodmak,
- Piraci z Karaibów (2003-2017) – pięć filmów o przygodach kapitana Jacka Sparrowa w mistrzowskiej kreacji Johnny'ego Deppa.
