Utarła się obiegowa opinia, że długość życia w dużej mierze zależy od genetyki. Wiele osób powtarza z zadowoleniem: „W mojej rodzinie wszyscy dożywają dziewięćdziesiątki, jesteśmy długowieczni”, albo: „Odziedziczyłam geny po babci, żelazne zdrowie do setki mam gwarantowane!”. Jednak okazuje się, że owe geny odgrywają znacznie mniejszą rolę niż pierwotnie sądzono.
Z badań jasno wynika, że kluczowe znaczenie mają czynniki środowiskowe, takie jak dieta i zdrowe nawyki. To twierdzenie może również potwierdzać styl życia, jaki wiodą niektóre gwiazdy. Sztandarowym przykładem z pewnością jest Jane Fonda, która mimo swoich 84 lat wciąż jest bardzo aktywna fizycznie, do czego namawia od niemal 50 lat kobiety na całym świecie. 70-letniemu Stingowi formy i wyrzeźbionego ciała może pozazdrościć niejeden 30- czy 40-latek. Jak twierdzi sam piosenkarz, w jego przypadku to zasługa jogi i unikania w diecie mięsa. Podobne podejście ma kultowa projektantka sukni ślubnych Vera Wang, która przed wakacjami obchodziła 73. urodziny, a wygląda na niespełna 30 (!) lat. Sprawdź, jakie nawyki, podpatrzone u gwiazd, pozwolą Ci wydłużyć życie i, co równie ważne, spędzić je w dobrej formie.
1. Wysypiaj się!
Na wszystko masz czas, tylko nie na sen. Nie da rady pójść do łóżka przed północą, przecież wciągnął cię serial albo masz kupę pracy nad pilnym projektem, furę prasowania lub właśnie szukasz wymarzonej lampy na serwisach aukcyjnych… Ale czy na pewno te sprawy są ważniejsze? Nieprzerwany sen odpowiedniej długości, czyli 7-8 godzin dziennie, ma kluczowe znaczenie dla organizmu. W tym czasie następuje regeneracja komórek i tkanek ciała, oczyszczanie organizmu ze wszystkich zbędnych produktów metabolizmu, wyciszanie stanów zapalnych, a także „reset” centralnego układu nerwowego. Jak podaje serwis Healthline, zgodnie z najnowszymi badaniami spanie mniej niż 5–7 godzin na dobę wiąże się z większym o 12% ryzykiem przedwczesnej śmierci. Zbyt mało snu może również sprzyjać rozwojowi wielu chorób: zwiększać ryzyko cukrzycy, chorób serca, a także depresji.
2. Zostań fleksitarianką
Słyszysz to do znudzenia, ale pora powtórzyć jeszcze raz. Odpowiednia dieta oparta na warzywach, owocach, kaszach, orzechach i zdrowych olejach roślinnych to klucz do zachowania zdrowia, co oczywiście ma również wpływ na długość życia. Z codziennego menu należy wykluczyć wysoko przetworzone dania, nadmiar cukru, zminimalizować ilość zjadanego mięsa (najlepiej je jeść raz lub dwa razy w tygodniu), tak jak to robią fleksitarianie. Wymyślając, co ugotujesz, wzoruj się na diecie śródziemnomorskiej, która została uznana za najzdrowszą na świecie. Na Twoim talerzu powinny więc królować pomidory, cukinia, bakłażany, czosnek, świeże ryby i oliwa z oliwek. Nie bez znaczenia jest także to, żeby się nie przejadać. W Japonii na wyspie Okinawa żyje największa liczba stulatków. Gdy naukowcy przyjrzeli się ich stylowi życia oraz diecie, okazało się, że jedzą niewielkie porcje niskokalorycznych dań – w sumie ok. 1900 kcal dziennie, a ich BMI to 18-22. Nie mają wahań wagi ani problemów z otyłością. Warto wziąć z nich przykład!
3. Wyeliminuj dym papierosowy ze swojego życia
Jeśli sama palisz papierosy albo pali ktoś w twoim otoczeniu, musisz wiedzieć, że zdrowotne konsekwencje wdychania dymu papierosowego są katastrofalne dla twojego zdrowia. Dlaczego? W dymie papierosowym znajdują się tysiące związków chemicznych. Wiele z nich ma silnie toksyczne albo nawet rakotwórcze działanie. Mowa o substancjach smolistych, wśród których są m.in.: radioaktywny polon, nikiel, cyjanowodór, amoniak, DDT (składnik trutek na gryzonie) czy wysokie stężenia tlenku węgla. Palenie papierosów niszczy płuca i serce, zwiększa ryzyko udaru mózgu. Lista schorzeń zdaje się nie mieć końca. Dlatego jeśli planujesz długie życie, musisz rzucić papierosy. Jeżeli wielokrotnie próbowałaś to zrobić, ale bez skutku, rozważ plan B. Możesz zacząć od nikotynowej terapii zastępczej (produktów z nikotyną takich jak gumy czy plastry). Jeśli one nie pomogą, skorzystaj ze środków farmaceutycznych hamujących głód nikotynowy, przepisywanych przez lekarza. W okresie przejściowym alternatywą może okazać się też podgrzewacz tytoniu lub e-papieros. Niektóre z takich produktów zostały już dokładnie przebadane pod kątem medycznym. Na przykład naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego i Środowiska w Holandii (RIVM) w badaniu toksykologicznym oszacowali, że palacz używający tytoniu podgrzewanego w urządzeniu IQOS nawet 25 razy mniej naraża swój organizm na 8 głównych związków rakotwórczych w porównaniu do palenia papierosów. Badacze z RIVM stwierdzili też, że palacze zastępujący papierosy takim urządzeniem ponoszą znacznie niższe ryzyko przedwczesnego zgonu spowodowanego chorobą nowotworową niż palacze papierosów. Pamiętaj jednak, że najważniejszym celem zawsze powinno być rozstanie się z nałogiem.
4. Rób badania profilaktyczne
Twoje ciało wymaga corocznego „przeglądu”, abyś była pewna, że nic złego się nie dzieje. Większość z nas odwiedza stomatologa raz w roku, by sprawdzić stan zębów, robi cytologię i USG piersi (robisz je, prawda?!?), ale do listy corocznych badań profilaktycznych warto dołączyć także: morfologię krwi, poziom glukozy we krwi, sprawdzenie ciśnienia tętniczego, a raz na trzy lata lipidogram. Nie tylko osoby starsze mają zbyt wysoki cholesterol czy poziom glukozy albo problemy z ciśnieniem. Może się nagle okazać, że twoje kłopoty ze snem są spowodowane właśnie zbyt wysokim ciśnieniem, a osłabienie i brak energii do działania to wynik zbyt małej ilości czerwonych krwinek. Kontrolowanie stanu zdrowia sprawi, że obniżysz u siebie ryzyko miażdżycy, zawału serca, udaru mózgu czy cukrzycy w przyszłości. Każda z tych cywilizacyjnych chorób obniża jakość życia i skraca jego długość.
5. Znajdź czas na aktywność fizyczną i spotkania z przyjaciółmi
Specjaliści zalecają, by poświęcać na aktywność fizyczną 150 minut w tygodniu, bo ta ilość ruchu i sportu pozwala zachować ciało w dobrej kondycji. Wydaje Ci się, że to dużo? Wcale nie. To oznacza, że dziennie powinnaś poświęcić na ruch średnio 25 minut. Przecież nie musi to być codziennie ciężki trening interwałowy. Wystarczy szybki spacer, wejście po schodach na czwarte piętro, jazda na rowerze, trucht, joga albo ćwiczenia wykonane w domu, typu: przysiady, skłony, wymachy i bieg w miejscu. Siedzący tryb życia jest dla człowieka nienaturalny, choć wiele osób właśnie w ten sposób funkcjonuje. Jeśli chcesz na emeryturze być sprawna i zdrowa, bezwzględnie jak najczęściej wstawaj z kanapy, skoro od biurka w pracy nie bardzo możesz 😉
Kolejna ważna aktywność, która wpływa na długość życia to aktywność… towarzyska. Jak pokazuje trwające 9 lat badanie Human Population Laboratory przeprowadzone na losowej próbie 6928 dorosłych w hrabstwie Alameda w Kalifornii, samotność i brak trwałych więzi społecznych przyczynia się do większej śmiertelności. Do podobnych wniosków doszli naukowcy, którzy zbadali „niebieskie strefy”, czyli te miejsca na świecie, w których jest najwyższa średnia długości życia. Należą do nich wspomniana już japońska Okinawa, a także Sardynia we Włoszech, grecka Ikaria, dolina Hunza w Himalajach czy wioski na Kaukazie. Każde z tych miejsc różni się kulturą, zwyczajami, dietą, ale łączy je między innymi to, że ludzie żyją tam w bardzo bliskich relacjach rodzinnych i sąsiedzkich.
Długie życie, gdy się jest młodym, wydaje się oczywiste. Jednak liczy się także to, jakiej będzie ono jakości. Na wiele spraw oczywiście nie masz bezpośrednio realnego wpływu. Nie jesteś w stanie w pojedynkę zmienić emisji dwutlenku węgla do atmosfery czy zatrzymać topnienia lodowców. Ale masz wpływ na to, co jesz, czy dbasz o relacje z przyjaciółmi i czy nie zatruwasz organizmu papierosami. Jeśli chcesz długo i dobrze żyć, zacznij to robić… od dzisiaj!
