Byli piękni, piekielni zdolni i kompletnie niedopasowani. Agnieszka Osiecka i Jeremi Przybora dzielili miłość do poezji, ale pochodzili z dwóch różnych światów. Ona – 28-letnia outsiderka, nie umiała usiedzieć w jednym miejscu, wciąż gdzieś goniła. Żeby żyć, musiała czuć się wolna. I dla nikogo nie chciała tego zmieniać. On, starszy od niej o 21 lat, był domatorem. Cenił sobie życie rodzinne i spokój. Ich miłość była bardzo intensywna. Trwała dwa lata i wygasła.
Mistrz i Agnieszka
Po raz pierwszy usłyszała o nim, gdy w 1958 roku założył telewizyjny Kabaret Starszych Panów. Jako 22-letnia studentka reżyserii była pod ogromnym wrażeniem jego talentu aktorskiego i poetyckiego. Sławny i czczony artysta inspirował ją. Pod wpływem mistrza zrezygnowała ze świata filmu i wybrała pisanie. Osobiście poznali się sześć lat później. Kariera 49-letniego Jeremiego Przybory kwitła, gorzej z życiem prywatnym. Artysta miał dwójkę dzieci (córka była mniej więcej w wieku Osieckiej) i tkwił w drugim, nieudanym małżeństwie. Agnieszka Osiecka miała 28 lat i już była po rozwodzie. I wielu miłosnych przejściach. Dopiero zaczynała przygodę z poezją.
Jeremi Przybora zakochał się w Agnieszce Osieckiej od pierwszego wejrzenia. To on zabiegał o pierwsze spotkania, dzwonił i nieśmiało pisał krótkie wiadomości. Ona nie dawała im szans. Traktowała tę znajomość z dystansem. Flirtowała, bo to był jej styl bycia, ale nie chciała rozbudzać w nim nadziei na więcej. Aż w końcu wpadła. Romans nabierał mocy, choć głównie na papierze, bo zakochanym trudno było się spotkać.
„Nie przypuszczałem, że będę stąd pisał z taką tęsknotą do panienki, którą tyle lat temu spotkałem w pewnej deszczowej piosence, i też nic o tym nie wiedziałem. Paryż owszem, ładne miasto, ale wybudowali je strasznie daleko od Ciebie, tak jakoś nieprzewidująco” — pisał do niej, a ona mu odpowiedziała: „Coś ty zrobił, Jeremi… Zostawiłeś mnie samą w pustym mieście, w którym pełno jest tylko Twojej nieobecności… Żeby Warszawę doprowadzić do takiego stanu… To tylko Ty potrafisz”.
Ich romans był wielką tajemnicą. Poetka utrzymywała, że łączyła uch jedynie zawodowa fascynacja. Nawet przyjaciółka pary, Magda Umer dowiedziała się nim wiele lat po śmierci Osieckiej. Przybora nie chciał dłużej trzymać sekretu w tajemnicy. Poprosił Umer, by wydała miłosną korespondencję. 10 lat temu, w 2010 r. wyszły „Listy na wyczerpanym papierze”, dzięki którym lepiej poznajemy dwójkę zakochanych poetów.
Romans i wzajemna fascynacja
Przybora tęsknił, a Osiecka zapewniała o swoim uczuciu z kolejnych podróży. Wyjeżdżała na Mazury, do Budapesztu, Bułgarii, Londynu, Szwecji. Nie znosiła stagnacji. „Masz rację, że tęsknota może mieć różne kolory. Ze ślicznej wesołej Anglii tęsknię do Ciebie jak spod pieca. Z Paryża tęsknię ponuro i z zaciśniętymi zębami. Paryż to jest wielka karuzela, na której kiedyś złamałam nogę i już nie umiem się tu bawić. Chyba że z Tobą. Ty (wierzę), wypełniłbyś sobą moją paryską wyobraźnię i po prostu nie zostawałoby miejsca na tę ponurość i melancholię” — pisała ona.
On nie pozostawał jej dłużny: „[…] ale to jest skądinąd pretekst, żeby całować Cię znowu przez całą stronę, zaczynając od włosów na skroniach, a potem [dłuuugo] zabawić przy uszach, najpierw prawym, a potem lewym, z uwzględnieniem całej skomplikowanej rzeźby i detalu, a potem skupić się na oczach, takich wiecznych sadzawkach-wniebowstąpionkach. A potem powędrować ustami przez nosek bardzo kruchy, aż do ust i najpierw długo je przepraszać za zachłanność, z którą się spotkają, bardzo się z nimi zaprzyjaźnić i delikatnie scałować z nich całą nieufność, zarówno wargi górnej, jak i dolnej”.
Łączył ich romans, ale i wzajemna fascynacja dwójki tekściarzy. Osiecka doceniała dojrzałe dzieła mistrza gatunku, a Przybora podziwiał rodzący się talent młodej poetki.
„Przepowiadałam sobie Twoje piosenki — a więc Grzeszczyka, Miłość niedużą, Kazia, Jesienną dziewczynę — i że kąpiesz się nie dla mnie... I chyba wtedy zadzwoniłeś. Bardzo kocham Twoje piosenki i chciałam Ci to powiedzieć, ale jedna Pani w recepcji ze strasznie poważną miną słuchała całego początku naszej rozmowy” — pisała w jednym z listów.
Wysyłali sobie intymne listy, kartki, telegramy, pisane ręcznie i na maszynie zapiski na odwrocie fotografii. On dołączał zasuszone kwiaty, ona prezenty z zagranicy dla jego dzieci. Zwierzali się sobie, snuli, plany. Kiedy nie pisali ze sobą, wisieli na telefonie. Żyli miłością. Tym gorętszą, im bardziej odległą i niespełnioną. „To miała być zupełnie nieżyciowa historia, bukiecik bladych fiołków. Wydawało mi się przez dłuższy czas, że samo życie skazuje nas na ulotność i abstrakcyjność. Tymczasem „samo życie” spłatało nam figla. Przywiązałam się do Ciebie jak pies. […] Pamiętaj, kogo bierzesz — kundla, włóczęgę […] Jesteś też pierwszym chłopcem, z którym jest mi dobrze w łóżku. Jesteś pierwszym, najpierwszym, zupełnie jedynym mężczyzną, przez którego robi mi się czasem czarno w oczach i słodko w ustach i zupełnie nieprzytomnie w głowie” — wyznawała w listach.
Z ich uczucia powstały takie utwory, jak „Na całych jeziorach – ty”, „Miłość w Portofino” czy „Moja dziewuszka nie ma serduszka”.
Chociaż ich romans kwitł, Agnieszka Osiecka wciąż była pełna obaw:
„Wiesz, jest w nas obojgu coś takiego (Wyobraźnia? Poczucie humoru? Dystans dzielący od wszystkiego?) co powoduje, że z przerażeniem myślę o chwili, kiedy znajdziemy się sami w pokoju, ale z drugiej strony… śni mi się, że Ciebie całuję”.
Z jednej strony pisała, że nie wiedzą co z sobą zrobić, gdy są razem, z drugiej, że nigdy nie czuła się tak dobrze: „Mówisz, że ja jestem nie bardzo kobieca (w sensie przywiązywania się), ale mam wrażenie, że przy Tobie zrobiłam szalone postępy. Przedtem w ogóle nie przypuszczałam, że mężczyzna może zająć ważne miejsce w moim życiu. Miałam kącik w sercu dla chłopców, ale mieściło się to gdzieś pomiędzy pisaniną a podróżami, przyjaźniami z ludźmi etc. Teraz wiem na pewno, że jesteś najważniejszy ze wszystkiego, co mam [...] Boję się, że Ty wcale tego kochania nie czujesz, bo nie przejawia się ono w żadnej formie dbania o Ciebie. Chciałabym jednak, żebyś pamiętał, że ja o siebie przecież też nie dbam. Zwłaszcza w drobiazgach. Nie zrobię Ci śniadania, ale wiesz – ja i sobie nie zrobię śniadania”.
Czytaj też: „Ona jest klejem, ja jestem szalonym marzycielem". Tak kochają się Jon Bon Jovi i Dorothea Hurley
Agnieszka Osiecka, 6.06.1966, Budapeszt
Co zrobić, co zrobić z tą miłością?
Kiedy Agnieszka Osiecka wróciła do Warszawy, kochankowie mogli w końcu rozpocząć życie we dwoje. Przybora wyprowadził się od żony, żeby uwić z kochanką gniazdko na Pradze. Ale poetka szybko zaczęła się dusić w tej relacji. Zawsze powtarzała, że nie odnajdzie się w roli gospodyni domowej, matki i żony. Nigdy nie chciała sprzątać po mężczyźnie, prać, gotować mu i czekać aż wróci do domu.
Wspólne mieszkanie pokazało, jak bardzo się różnią. On był typem samotnika, który cenił sobie ciepło domowego ogniska i porządek (choć sam nie palił się do roboty). Najlepiej czuł się, gdy byli we dwójkę. Ona chciała wiecznie podróżować. Była lekkoduchem, potrzebowała ciągłych rozrywek i wielu ludzi wokół siebie. On chciał spokojnie zatopić się z gazetą na kanapie, ona miała tysiąc pomysłów na minutę. Nie umiała iść na kompromis.
Atmosfera w domu robiła się coraz bardziej napięta, Przybora z trudem znosił wahania nastrojów ukochanej. „Okazało się nagle, że jesteśmy do siebie niepodobni jak pies do kota. Myślę, że na to jest jedna jedyna rada: Kochaj mnie! Kochaj mnie, Jeremi, a wszystko będzie fajnie” — pisała naiwnie.
Czytaj też: To była artystyczna miłość! Historia Agnieszki Osieckiej i Marka Hłaski
Nie wiedzieli, jak sobie poradzić z tą miłością. Pod jednym dachem wytrzymali zaledwie miesiąc. W marcu 1965 roku Osiecka wyjechała do Paryża. To był koniec ich związku. Przybora przestał się łudzić, że zdoła zmienić przyzwyczajenia ukochanej. „Wolny ptak” musiał uwolnić się z klatki. Zrozumiał, że Osiecka nigdy nie pokocha go tak, jak on kocha ją. Że dla niej była to jedynie chwilowa fascynacja. Zauroczenie z datą ważności. Nie krył rozczarowania. Nie umiał sobie wybaczyć, że dał się oszukać. Był wściekły. Przypłacił rozstanie złamanym sercem. „Podła! Na pasku kłamstw mnie wiodła — by nagle zepchnąć w otchłań” — pisał w piosence dla Kabaretu Starszych Panów.
Czas mijał, a emocje przycichły. Kiedy spotkali się w 1989 roku we Wrocławiu po zakończeniu Przeglądu Piosenki Aktorskiej, nie szczędzili sobie czułości. We wstępie do „Listów na wyczerpanym papierze”, przyjaciółka poetki, Magda Umer pisała: „Są daleko, nie słyszę słów, ale coś tak niezwykłego dzieje się między tymi dwojgiem, że nie mogę oderwać od nich oczu. On się uśmiecha, ona płacze, wręcza mu żółtą różę, całują się nieśmiało. Są nagle tacy młodzi. Scena jak z filmu”.
Do końca życzyli sobie dobrze. Nie rywalizowali. Jak pisała przyjaciółka ich obojga: „Ich uczucie unieszczęśliwiało Bogu ducha winne dzieci, pozostawione żony, i zasmarkanych z miłości, odsuniętych na boczny tor chłopców. Unieszczęśliwiło w końcu także samych zakochanych. Ich uczucie nie służyło właściwie nikomu oprócz nas, czytelników”.
Zobacz także: Krzysztof Majchrzak ożenił się dwa razy ze swoją żona, głośny był jego romans z Anną Ibisz
Jeremi Przybora, 1961 rok, Warszawa
