Filmy o Smoleńsku – co warto obejrzeć?

Pierwsze filmy o Smoleńsku to przede wszystkim zbiór dokumentów na temat wydarzeń z 10 kwietnia 2010 r. Ich autorzy próbowali spojrzeć na tragedię w sposób kompleksowy. W filmach znajdziemy nie tylko próbę rekonstrukcji wydarzeń czy opinie ekspertów, ale także poruszające wypowiedzi bliskich ofiar. W liście uzupełniającej wspominamy także o filmach fabularnych, które poruszają temat katastrofy smoleńskiej.

Spis treści:

1. Mgła (2010) – pierwszy polski dokument o katastrofie smoleńskiej
2. Katastrofa (2010) – film dokumentalny Artura Żmijewskiego
3. List z Polski (2010) – film dokumentalny o Smoleńsku na zlecenie telewizji holenderskiej
4. Lista pasażerów (2011) – wspomnienie ofiar katastrofy
5. Zobaczyłem zjednoczony naród (2011) – Polska po katastrofie smoleńskiej w oczach zagranicznych dziennikarzy
6. Inne filmy o Smoleńsku

Mgła (2010) – pierwszy polski dokument o katastrofie smoleńskiej

„Mgła” autorstwa Marii Dłużewskiej i Joanny Lichockiej to pierwsza relacja z wydarzeń, które zaskoczyły nas 10 kwietnia 2010 r. Na dokument składają się wypowiedzi ówczesnych pracowników Kancelarii Prezydenta. Relacja obejmuje czas od przygotowań do delegacji w Katyniu do pogrzebu pary prezydenckiej na Wawelu, który zaskoczył nas wszystkich.

Katastrofa (2010) – film dokumentalny Artura Żmijewskiego

Kolejny film skupia się na reakcji Polaków na wydarzenia w Smoleńsku. Artur Żmijewski, artysta związany z kwartalnikiem „Krytyka polityczna” i galerią Foksal, od razu po potwierdzeniu informacji o katastrofie wyruszył z kamerą na Krakowskie Przedmieście w Warszawie. Dokument pokazuje spontaniczne reakcje ludzi gromadzących się przed Pałacem Prezydenckim. W filmie usłyszymy także wypowiedzi świadków z miejsca katastrofy. Ważnym wątkiem są tworzące się teorie spiskowe.

Film był wyświetlany w warszawskiej galerii Zachęta, na festiwalu filmów dokumentalnych w Amsterdamie, a także podczas 29. Biennale w São Paulo.

List z Polski (2010) – film dokumentalny o Smoleńsku na zlecenie telewizji holenderskiej

Dokument Mariusza Pilisa powstał na zamówienie holenderskiej telewizji publicznej. Znany dziennikarz i korespondent wojenny, autor filmów dokumentalnych o Rosji, Kaukazie i Bliskim Wschodzie, postanowił zestawić wypowiedzi ekspertów z relacjami bliskich osób, które zginęły w katastrofie. W filmie pojawia się sugestia, że mogło dojść do manipulacji materiałem dowodowym podczas rosyjskiego śledztwa. 

Dokument miał swoją polską premierę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W tym czasie pobijał także rekordy popularności na YouTube. Na podstawie zebranych do filmu materiałów powstała książka Mariusza Pilisa i Artura Dmochowskiego. Ukazała się w 2011 r. pod tym samym tytułem.

Lista pasażerów (2011) – wspomnienie ofiar katastrofy

Ewa Stankiewicz i Jan Pospieszalski mieli w planach dotrzeć do bliskich wszystkich 96. ofiar katastrofy polskiego samolotu TU–154 w Smoleńsku. Szeroko zakrojony projekt zaowocował zapisem wypowiedzi rodzin 13 ofiar. Ich słowa przeplatają prywatne zdjęcia i filmy, na których możemy zobaczyć osoby publiczne w czasie wolnym od pracy.

W dokumencie wystąpili m.in. Marta Kaczyńska, córka pary prezydenckiej, Dariusz Fedorowicz, brat Aleksandra Fedorowicza, Halina i Małgorzata Wassermann, Ewa Błasik i Dorota Skrzypek.

Zobaczyłem zjednoczony naród (2011) – Polska po katastrofie smoleńskiej w oczach zagranicznych dziennikarzy

W filmie „Zobaczyłem zjednoczony naród” Anna Ferens oddaje głos korespondentom z zagranicy. Dziennikarze opowiadają o wydarzeniach, które miały miejsce w Polsce po katastrofie. Często padają wyrazy zdziwienia na temat tak licznych tłumów pod Pałacem Prezydenckim.

Zagraniczni korespondenci zwracają uwagę na zmianę wizerunku Lecha Kaczyńskiego w mediach. Zauważają także, że wśród osób oddających hołd ofiarom są osoby, które nie głosowały i nie lubiły zmarłego prezydenta.

Dokument miał premierę w warszawskim klubie Hybrydy rok po katastrofie.

Inne filmy o Smoleńsku

W głównym zestawieniu opisaliśmy najważniejsze dokumenty, które powstały krótko po katastrofie prezydenckiego samolotu. Do tej pory pojawiło się znacznie więcej dokumentów, a także dwa filmy pełnometrażowe, które miały swoją premierę kinową:

1. W milczeniu (2011) – dokument Ewy Ewart, który w dużej mierze oddaje głos rodzinom ofiar. Film zawiera także nagrania z kabiny pilotów TU–154 i proponuję rekonstrukcję wydarzeń. Równocześnie, we współpracy z BBC, powstała wersja na rynek międzynarodowy – „Tragedy in Smolensk”, 
2. Prosto z nieba (2011) – to z kolei pierwszy film fabularny o Smoleńsku. Opowiada o załodze i politykach, którzy szykują się do lotu samolotem prezydenckim 10 kwietnia 2010 r. Reżyseria: Piotr Matwiejczyk, w rolach głównych: Mirosław Baka, Marcin Bosak, Olga Bołądź i Renata Dancewicz,
3. Anatomia upadku (2012) – film pokazujący wyniki śledztwa prowadzonego w sprawie katastrofy w Smoleńsku. Dwa lata później ukazała się kontynuacja – „Anatomia upadku II”. Reżyseria: Anita Gargas.
4. Smoleńsk (2016) – to drugi film fabularny o wydarzeniach w Smoleńsku. Główną bohaterką jest dziennikarka Nina (Beata Fido), która postanawia samodzielnie odkryć prawdę o katastrofie. Reżyseria: Antoni Krauze.