Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
NIEZWYKŁE HISTORIE

Ina Benita kochała wielu mężczyzn, ale najbardziej kochała życie. Niezwykłe losy gwiazdy kina

Mówiono, że zginęła w czasie Powstania Warszawskiego

Marek Teler 8 maja 2023 07:41
Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Gwiazda przedwojennego kina Ina Benita przez lata uważana była w Polsce za jedną z ofiar Powstania Warszawskiego, a prawda o jej powojennych losach wyszła na jaw dopiero kilka lat temu. Ze zniknięciem aktorki wiązały się jej burzliwe losy w czasie okupacji – wykorzystywała ona bowiem kontakty z Niemcami, aby ratować więzionych na Pawiaku Polaków.

Ina Benita: kim była?

Inna Florow-Bułhak, bo tak naprawdę nazywała się Ina Benita, przyszła na świat 1 marca 1912 r. w Kijowie jako córka urzędnika kijowskiego magistratu Mikołaja Florowa-Bułhaka i Heleny z domu Jeszczenko. Rodowód artystki mógł się poszczycić genealogią sięgająca XVI wieku i krymskich Tatarów, a Ina jako jedynaczka była rozpieszczana przez swojego ojca. Szczęśliwe życie rodziny zakończyła jednak w 1917 r. rewolucja bolszewicka i wybuch wojny domowej w Rosji. W 1920 r. Ina trafiła z rodzicami do Warszawy, gdzie zaledwie rok później zmarła jej matka Helena.

Przez trzy lata w opiece nad Iną pomagała Mikołajowi Florowowi-Bułhakowi francuska guwernantka, lecz w 1924 r. wysłał on córkę do paryskiej szkoły klasztornej Sacré-Cœur, gdzie spędziła pięć lat. To właśnie tam Ina zafascynowała się kinematografią, a po powrocie do Warszawy przyjęła pseudonim artystyczny „Ina Benita” i zaczęła występować w warszawskich teatrzykach rewiowych.

W 1932 r. Ina Benita zadebiutowała jako aktorka filmowa w „Puszczy”, a rok później przefarbowała włosy na blond i od tego czasu wcielała się przede wszystkim w role wampów i uwodzicielek, choć doskonale sprawdzała się również w repertuarze komediowym. W latach 30. występowała w takich filmach jak „Jego ekscelencja subiekt”, „Jaśnie pan szofer”, „Sportowiec mimo woli” czy „Ja tu rządzę”. Podziwiano ją też na deskach teatrów, m.in. w Teatrze Kameralnym w Częstochowie i Teatrze Miejskim w Łodzi oraz w Teatrze Malickiej i Wielkiej Rewii w Warszawie.

Na łamach magazynu „Kino” mówiła: „Zaczęłam od filmu i w zasadzie czuję się aktorką filmową. Ale nie zdawałam sobie dotąd sprawy, jak wielką i nieodzowną szkołą dla artysty filmowego jest teatr. Pochłaniam więc naukę i doświadczenie gry scenicznej z chciwością – jak spragniony wody”. Nie chciała zresztą ograniczać się tylko do aktorstwa – napisała piosenkę „Oczy twe” do filmu „Hanka”, a także scenariusz do filmu „Brutal”, który z powodu wybuchu II wojny światowej nie doczekał się realizacji.

Czytaj też: Jadwiga Andrzejewska kochała jednego mężczyznę. Rozstała się z nim, by wrócić do ojczyzny

Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Ina Benita: małżeństwa i romanse

Już w styczniu 1931 r. Benita wyszła za mąż za rosyjskiego pisarza, aktora i scenarzystę Jerzego Tesławskiego, który – jak sama stwierdziła w jednym z wywiadów – jako pierwszy zobaczył w niej „pierwszorzędny surowiec do kina”. Zrealizowany przez niego film „Hanka”, w którym Ina wystąpiła w głównej roli, okazał się jednak zupełnie nieudany, a krytyka nazywała go nawet pogardliwie „podfilmem”. Latem 1933 r., rok przed premierą „Hanki”, Ina rozstała się z mężem, a związek ten skwitowała na łamach prasy cytatem z irlandzkiego pisarza i filozofa Georga Bernarda Shawa: „Im bardziej poznaję ludzi, tym bardziej kocham zwierzęta”.

W jednym z ostatnich przedwojennych wywiadów mówiła z kolei: „Niech pan napisze, że jestem strasznie zakochana. Moja miłość ma ślicznie brzmiące imię, na którego dźwięk ludziom rozjaśniają się oczy. Moja miłość nazywa się: życie. Jestem »na śmierć« zakochana w życiu”.

Po rozstaniu z Tesławskim przez niecałe dwa lata była związana z popularnym amantem Igo Symem, który pod koniec lat 20. z powodzeniem występował w austriackim i niemieckim kinie. Przyjaciółka Iny Lidia Wysocka w rozmowie z biografem Iny Piotrem Gackiem mówiła: „Nie dziwi mnie, że Ina się w nim zakochała. Sama mi mówiła, że to na nią spadło nagle, jak grom z jasnego nieba. Jakoś krótko ze sobą byli, ale bardzo intensywnie, powiedziałabym – kłócili się, rozstawali, godzili i znów kochali. I w końcu na dobre rozstali; w jego życiu pojawiła się Ordonka”.

Drugiego męża – operatora filmowego Stanisława Lipińskiego – Ina poznała w 1936 r. na planie filmu Aleksandra Forda i Jerzego Zarzyckiego „Ludzie Wisły”. Wyszła za niego za mąż 29 kwietnia 1938 r. w Warszawie, lecz po niecałym roku podjęli decyzję o rozstaniu, gdyż aktorka zakochała się w aktorze Wojciechu Ruszkowskim. To właśnie w jego towarzystwie pojawiła się w czerwcu 1939 r. na Letnim Balu Mody w Hotelu Europejskim, na którym została ogłoszona „królową seksapilu stolicy”.

Relacja z żonatym Ruszkowskim zakończyła się tuż przed wybuchem II wojny światowej, a na początku września 1939 r. Ina opuściła bombardowaną przez Niemców Warszawę w towarzystwie… Egipcjanina Ahmeda Mustafy Dissoukiego. Nowy ukochany aktorki był przed wojną właścicielem Ciro-Baru w Berlinie, w którym pod koniec lat 30. bywali prominentni naziści, więc polskie państwo podziemne podejrzewało go o współpracę z niemieckim lub brytyjskim wywiadem.

„Człowiek ogromnie sprytny, ale o wykształceniu minimalnym. […] Osobnik podejrzany, ale jednocześnie stale podejrzewany o stosunki z Intelligence Service” – pisano o nim w meldunkach Związku Walki Zbrojnej. Po kilku miesiącach pobytu we Lwowie para wróciła do Warszawy, lecz już w czerwcu 1940 r. Ahmed został aresztowany i osadzony na Pawiaku, a następnie wywieziony do Auschwitz. Przebywając w obozie koncentracyjnym, otrzymał od Iny wiadomość, że ich związek jest skończony. 

Zobacz też: Zofia Batycka i Jan Kiepura mogli być słynną gwiazdorską parą. Ojciec aktorki rozdzielił zakochanych

Ina Benita i Roman Zawistowski w jednej ze scen przedstawienia, 1938 r. 

Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Ina Benita: polsko-niemiecka współpraca

W okresie okupacji Ina Benita występowała w koncesjonowanych przez Niemców teatrach jawnych Komedia, Niebieski Motyl i Miniatury, a także występowała w kawiarni artystycznej Bohema. Chociaż część środowiska artystycznego uważała występy na wspomnianych scenach za formę kolaboracji, były one niejednokrotnie przykrywką dla działalności aktorów w polskim podziemiu. Główny reżyser Komedii Roman Niewiarowicz należał do kontrwywiadu i wywiadu ofensywnego WW-72 Związku Walki Zbrojnej, a Ina pomagała mu zbierać informacje o swoim byłym kochanku Igo Symie, który w czasie okupacji kolaborował z Niemcami. 7 marca 1941 r. aktor został zlikwidowany przez zespół bojowy „ZOM” kontrwywiadu Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ.

Wyjątkowa uroda Iny sprawiła, że zaczęli się nią interesować wpływowi Niemcy. Jednym z nich był Gerhard Ludwig Manzel, przed wojną fotograf i dyrektor berlińskiego Wallner-Theater w Berlinie, a w czasie okupacji kierownik referatu Musik und Theater w Wydziale Propagandy w Warszawie. Benita wykorzystywała tę znajomość, aby pomóc w uwolnieniu więźniów z Pawiaka, m.in. kuzyna aktora Franciszka Brodniewicza, lecz z czasem ryzykowna gra wyszła na jaw.

Przyjaciel Iny Benity Niemiec Mancl [Manzel], szef propagandy, został wysłany na front wschodni za zwalnianie Polaków z więzienia. Benita pośredniczyła między rodzinami uwięzionych a Manzlem” – informowała w marcu 1943 r. działaczka ZWZ-AK Stanisława Karsov-Szymaniewska ps. Hanna. Manzlowi udało się ostatecznie uniknąć zsyłki na front wschodni, lecz nie wrócił już do Warszawy.

Czytaj również: Przyjaźnił się z Bodo, wymyślił Ordonkę, zginął z rąk kochanka… Karol Hanusz był gwiazdą polskiej piosenki

Hans Georg Pasch, trzeci mąż Iny Benity, lata 30.

Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. ze zbiorów Ingo Pascha

Kolejnym mężczyzną w życiu Iny Benity był Niemiec Hans Georg Pasch, który jeszcze przed wojną sprzeciwiał się polityce Adolfa Hitlera. W prywatnych rozmowach nazywał go „błaznem”, a w swoim mieszkaniu w Berlinie ukrywał żydowską rodzinę. Po przybyciu do Warszawy na początku 1943 r. nawiązał współpracę z polskim podziemiem i związał się z Iną, dla której porzucił swoją żonę.

Działalność konspiracyjna pary została jednak wykryta przez Niemców i na początku 1944 r. obydwoje trafili na Pawiak, gdzie 7 kwietnia 1944 r. Ina urodziła syna Tadeusza Michała. Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego aktorka wraz z synkiem odzyskała wolność, a Hans Pasch został wywieziony do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, z którego wyszedł w październiku 1944 r.

Lloyd Fraser Scudder, czwarty mąż Iny Benity, ok. 1953 r.

Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. ze zbiorów rodziny Scudderów

Ina Benita: nowe życie

Przez wiele lat błędnie uważano, że Ina Benita zginęła z maleńkim synkiem w warszawskich kanałach pod koniec sierpnia 1944 r., lecz okazało się, że przeżyła wojnę. W kwietniu 1945 r. znalazła się z Hansem Paschem w Dolnej Saksonii, a dwa miesiące później wyszła za niego za mąż. Nie było im jednak dane długo cieszyć się małżeńskim szczęściem, ponieważ 15 listopada 1945 r. Hans wyszedł z domu sprzedać ciężarówkę i już nie wrócił. Dopiero w lutym 1946 r. – dzięki determinacji Iny – udało się ustalić, że został on zamordowany przez polskich robotników, którzy po latach upokorzeń ze strony okupanta postanowili zemścić się na Niemcu, o którego chlubnej wojennej karcie nie mieli świadomości.

W 1947 r. Ina wyjechała z synkiem Tadeuszem na Lazurowe Wybrzeże, gdzie występowała w lokalnych knajpach i barach w Nicei i Cannes. Tam poznała żonatego Amerykanina Lloyda Frasera Scuddera ze służby cywilnej United States Air Force, z którym nawiązała romans i któremu w lipcu 1950 r. urodziła syna Johna. Ze względu na formalności związane z rozwodem Lloyda ślub wzięli dopiero 10 lipca 1954 r. w Casablance, gdzie Scudder odbywał służbę cywilną.

Ina Benita z synami Thaddeusem (Tadeuszem) i Johnem we Francji, 1952 r. 

Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. ze zbiorów rodziny Scudderów

Po kilku latach spędzonych w Maroku Scudderowie znaleźli się w Ameryce, gdzie po kilku przeprowadzkach zamieszkali w Middletown w Pensylwanii. Lloyd Fraser Scudder zmarł na raka 1 czerwca 1964 r. w Brookline, a Ina czuwała przy nim do końca. Jej syn John Scudder wspomina: „Kiedy wracał do domu z leczenia, leżał w łóżku i wił się z bólu, cały czas przy nim czuwała i robiła wszystko, co mogła, aby ulżyć mu w cierpieniu. […] Pojechała z ojcem do szpitala i była dla niego jak Florence Nightingale – robiła wszystko, aby te ostatnie dni życia były dla niego jak najbardziej komfortowe. Z całą pewnością był miłością jej życia, bo już nigdy więcej z nikim się nie związała”.

Po śmierci Lloyda Ina Benita pracowała jako główna pokojówka w motelu Howard Johnson w Middletown, a następnie podjęła pracę w kawiarni. Nigdy nie wspominała najbliższym o swojej aktorskiej karierze i nie chciała mówić o swojej wojennej działalności. „Zanim poznaliśmy prawdę o jej życiu, sądziliśmy, że przebywała w obozie koncentracyjnym, więc pytałam się jej, jak się z niego wydostała. […] Zastanawiałam się, dlaczego nie miała wytatuowanego numeru obozowego. Wspominała, że trafiła do obozu nie dlatego, że była Żydówką, ale ponieważ jej mąż był bojownikiem podziemia” – opowiada synowa gwiazdy Millie Scudder. Wnuk artystki, Greg Scudder, zapamiętał jednak, że zawsze chodziła wyprostowana jak rasowa tancerka i paliła papierosy z użyciem popularnej w latach 30. długiej lufki.

Na miesiąc przed śmiercią Ina pilnie wezwała swoją synową do szpitala. „Miałam nadzieję, że w końcu porozmawia ze mną o swojej przeszłości. To była jej ostatnia okazja, by to zrobić. Złapała mnie tylko za rękę i powiedziała: „Dziękuję, Millie“, a potem rozmawiałyśmy już tylko o domowych sprawach” – opowiada Millie Scudder. Ina Benita zmarła 9 września 1984 r. w Mechanicsburgu i została pochowana na cmentarzu w Middletown, do końca nie zdradzając rodzinie prawdy o swojej przeszłości. 

Czytaj także: Związek aktorki i generała doprowadził do tragedii. Zakazana miłość Zofii Kajzerówny i Tadeusza Kasprzyckiego

Ina Benita z synami Thaddeusem (Tadeuszem) i Johnem w Casablance, ok. 1959 r.

Ina Benita biografia aktorka przedwojennego kina filmy syn okupacja jak potoczyło się jej życie 
Fot. ze zbiorów rodziny Scudderów

Redakcja poleca

REKLAMA

Wideo

Kocha muzykę, ale już podważano jej sukcesy. Córka Aldony Orman o cieniach posiadania znanego nazwiska

Akcje

Polecamy

Magazyn VIVA!

Bieżący numer

KATARZYNA DOWBOR o utracie pracy, nowych wyzwaniach i o tym, czy mężczyźni... są jej potrzebni do życia. JOANNA DARK i MAREK DUTKIEWICZ: dwie dusze artystyczne. W błyskotliwej i dowcipnej rozmowie komentują 33 lata wspólnego życia. SYLWIA CHUTNIK: pisarka, aktywistka, antropolożka kultury, matka. Głośno mówi o sprawach niewygodnych i swojej prywatności. ROBERT KOCHANEK o cenie, jaką zapłacił za życiową pasję – profesjonalny taniec. O TYM SIĘ MÓWI: Shannen Doherty, Christina Applegate, Selma Blair, Selena Gomez, Michael J. Fox łamią kolejne tabu – mówią publicznie o swoich chorobach.