Witkacy był nie tylko polskim malarzem, ale również cenionym pisarzem, fotografem i filozofem. Artysta wybrał wolną i szczerą sztukę, pozbawioną utartych schematów. Malarz nie bał się ani narkotyków, ani eksperymentów: testował środki odurzające, łączył nieoczywiste formy i treści, wykorzystywał nieznane dotąd style, tworzył dzieła, oddziałujące na psychikę widza. To on wyróżnił się jako autor teorii „czysta forma” i pasjonat człowieka.

Spis treści:

Kim był Stanisław Ignacy Witkiewicz?
Życie prywatne Witkacego
Skrócony życiorys Witkacego
Jak i kiedy zmarł malarz?
Charakterystyczna twórczość malarska Witkacego
Co Witkacy chciał przekazać w swoich obrazach?
Najsłynniejsze obrazy Stanisława Ignacego Witkiewicza

Kim był Stanisław Ignacy Witkiewicz?

Stanisław Ignacy Witkiewicz w swoim życiu artystycznym posługiwał się pseudonimem „Witkacy”. Chłopiec urodził się w bogatej, szanowanej rodzinie o wyjątkowych zdolnościach artystycznych i intelektualnych. Matką Witkacego była Maria z Pietrzkiewiczów – nauczycielka muzyki a ojcem Stanisław Witkiewicz – wybitny malarz i pisarz. Niewątpliwie syn odziedziczył wrażliwość artystyczną w genach.

Już jako młody mężczyzna, Witkacy wykazywał zainteresowanie różnorodnymi formami sztuki np. malarstwem, literaturą, fotografią, teatrem i naukami ścisłymi. Artysta rozpoczął edukację w domu wśród wykształconych rodziców. Jego ojciec twierdził, że szkoła niszczy indywidualizm człowieka. Dopiero później – mimo sprzeciwu Stanisława Witkiewicza – podjął studia w Krakowie i za granicą. Miłośnik sztuki dużo podróżował, poznawał nowe techniki i był głównym teoretykiem awangardowej grupy malarzy formistów.

Witkacy podczas I wojny światowej dołączył do armii rosyjskiej. Służba głęboko wpłynęła na jego poglądy i twórczość. Gdy walczący powrócił do Polski, zyskał pozycję ważnej postaci w życiu kulturalnym kraju, przyjaźniąc się z wybitnymi artystami np. Karolem Szymanowskim – kompozytorem, czy też Leonem Chwistekiem – malarzem.

Witkacy zajmował się zawodowo nie tylko malarstwem, ale również filozofią, pisarstwem i szeroko pojętą sztuką. Twórca zachwycał utworami teatralnymi, dramatami i powieściami, a jego dzieła wyróżniały się różnorodnością, a także licznymi eksperymentami z formą oraz treścią. Niektórzy twierdzili, że był kobieciarzem, dziwakiem i pijakiem.

Życie prywatne Witkacego

Pierwszą poważną miłością Stanisława Ignacego Witkiewicza była Irena Solska – aktorka i reżyserka, która inspirowała malarza podczas tworzenia różnorodnych dzieł. Jednak to Jadwiga Janczewska (malarka) została narzeczoną artysty. Niestety, pewnego dnia po kłótni z niedoszłym mężem, kobieta popełniła samobójstwo.

Po tym wydarzeniu mężczyzna przeżył głęboką depresję, z której próbował się wydostać m.in. dzięki poradom psychiatry, przyjaciołom, twórczości i podróżom. Witkacy tworzył krótki związek małżeński z Jadwigą Unrug. Warto podkreślić, że kobieta szybko opuściła mężczyznę i powróciła do Warszawy. Powodem nieudanego związku były nieporozumienia, a także liczne zdrady artysty. Kolejną partnerką malarza była Czesława Oknińska, z którą zamieszkał na wschodzie kraju. Kobieta towarzyszyła Witkacemu aż do śmierci.

Krzysztof Zanussi o ukochanej żonie. Pobrali się późno: „Uważam to za błąd mojego życia”

Skrócony życiorys Witkacego

Stanisław Ignacy Witkiewicz urodził się 24 lutego 1885 roku w Warszawie.
W 1890 roku przeprowadził się wraz z rodziną do Zakopanego.
W 1905 roku Witkacy podjął edukację w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
6 kwietnia 1913 roku po raz pierwszy podpisał się pseudonimem „Witkacy”.
W 1913 roku cierpiał na zaburzenia zdrowia psychicznego.
W 1914 roku narzeczona artysty popełniła samobójstwo. W tym też roku Witkacy wraz z przyjaciółmi odbył podróż naukową na Nową Gwineę.
W 1915 roku dołączył do szkoły oficerskiej i brał udział w I wojnie światowej jako żołnierz Armii Carskiej.
W 1917 roku został zwolniony ze służby z powodu słabego stanu zdrowia.
W 1918 roku Witkacy powrócił do rodzinnego Zakopanego i zajął się głównie malarstwem oraz pisarstwem.
W 1923 roku Witkacy poślubił Jadwigę Unrug.
W 1934 roku artysta napisał popularny dramat „Szewcy”.
Około 1935 roku zajął się tworzeniem nowego systemu filozoficznego.
W 1939 roku Stanisław Ignacy Witkiewicz zamieszkał w Warszawie i w tym również czasie starał się o przyjęcie do Wojska Polskiego. Z powodu wieku i słabego stanu zdrowia, nie zasilił jednostki. Zrezygnowany, postanowił wyruszyć na Podlasie.
Witkacy zmarł 18 września 1939 roku we wsi Jeziory.

Jak i kiedy zmarł malarz?

Witkacy popełnił samobójstwo 18 września 1939 roku w Jeziorach Wielkich. Powodem podjęcia decyzji o zakończeniu życia była wieść o wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski. Twórca przyjęty upadkiem najważniejszych wartości, zażył substancje odurzające i podciął sobie tętnicę szyjną. Tragiczna śmierć Witkacego, nieustannie rodzi wiele pytań.

Śmierć malarza była symbolicznym końcem pewnej epoki w historii Polski, ale jego dziedzictwo pozostało żywe, inspirując kolejne pokolenia artystów i myślicieli. Stanisław Ignacy Witkiewicz spoczął na lokalnym cmentarzu.

Charakterystyczna twórczość malarska Witkacego

Stanisław Ignacy Witkiewicz w swojej twórczości malarskiej stosował technikę znaną jako „czysta forma”, w której istotne jest wywołanie intensywnej, emocjonalnej reakcji u widza, niezależnie od przedstawianego tematu. „Czysta forma” koncentrowała się na różnorodnych eksperymentach związanych z np. strukturami, barwami – oderwanymi od rzeczywistości. Teoria Witkacego odnosiła się do różnych form sztuki, a jej celem było wykreowanie wrażenia „jakby po obudzeniu z jakiegoś dziwnego snu”.

Tematyka obrazów

Myśląc o Witkacym, warto przyjrzeć się bliżej portretom, które w szczególny sposób wyróżniają jego twórczość. Artysta ukazywał nie tylko człowieka, ale przede wszystkim jego psychikę i emocje, uwypuklając to, co ukryte. W swojej twórczości Witkacy poruszał również tematy:

transcendencji („wymykający się zwykłemu ludzkiemu doświadczeniu”),
szaleństwa,
podświadomości,
niekontrolowanych emocji,
ograniczeń psychiki.

Witkacy interesował się także wpływem narkotyków na świadomość i percepcję artystyczną. Zażywanie substancji psychotropowych, a także psychoaktywnych sprawiało, że przedstawiał rzeczywistość w surrealistyczny sposób.

Technika malarska

Malarz we wszystkim, co robił, cechował się innowacyjnością. Artystę wyróżniało nie tylko nieszablonowe podejście do tematu, ale również eksperymenty w technice malarskiej. Witkacy często łączył tradycyjne farby olejne z innymi materiałami, co pozwalało mu na osiągnięcie niezwykłych efektów wizualnych. Ponadto wykorzystywał odmienne rodzaje podłoża malarskiego, które dodatkowo wpływały na ostateczny wygląd dzieła.

Witkacy był pionierem w używaniu dynamicznych, często chaotycznych pociągnięć pędzlem, dodatkowo wzmacniających dramatyzm i ekspresję jego obrazów. Mistrzowski styl malarza to fuzja kolorów i nietypowych form, tworzących abstrakcyjne elementy, nierzadko przekraczające ówczesne konwencje artystyczne.

Co Witkacy chciał przekazać w swoich obrazach?

Witkacy w swoich obrazach wykorzystywał innowacyjne techniki, aby intensywnie wpływać na emocje odbiorców. Jego dzieła:

Odkrywają ludzką osobowość – artysta prezentował złożoność ludzkiej psychiki i tożsamości, przekształcając rzeczywistość, ale jednocześnie ukazując różnorodne stany oraz emocje w człowieku. To obrazy, które skłaniają do refleksji i podkreślają, że nie wszystko jest oczywiste.
Krytykują modernizację – dzieła Witkacego często zawierają elementy satyryczne i groteskowe w odniesieniu do postępu technologicznego i jego wpływu na społeczeństwo.
Poszukują autentyczności – malarz jako praktyk sztuki, prezentował twórczość wolną od jakichkolwiek schematów, którą charakteryzowała autentyczność. Witkacy dążył, aby jego dzieła rodziły emocjonujące, ale niewymuszone reakcje wśród odbiorców.
Zachęcają do refleksji – Stanisław Ignacy Witkiewicz w malarstwie stosował abstrakcje i symboliczne elementy odzwierciedlające fascynację metafizyką, a także filozofią. Jego dzieła dają do myślenia i poruszają kwestie m.in. życia, czasu, świadomości.

Najsłynniejsze obrazy Stanisława Ignacego Witkiewicza

Witkacy pozostawił po sobie bardzo bogaty dorobek w dziedzinie malarstwa. Jego dzieła wyróżniają się nieszablonowością i głębią psychologiczną. Do najbardziej rozpoznawalnych obrazów artysty można zaliczyć:

„Niebieski autoportret” (około 1920) – w tym autoportrecie Witkacy przedstawił siebie w sposób wykraczający poza tradycyjne kształty. Artysta wykorzystał zniekształcone formy i niebieskie odcienie, aby nadać obrazowi niemal surrealny charakter. Takie działania pozwoliły malarzowi odzwierciedlić jego fascynację podświadomością.
„Kompozycja” (1922) – obraz jest idealnym przykładem eksperymentów Witkacego z formą i kolorami. Artysta użył abstrakcyjnych kształtów i żywych oraz kontrastujących barw. Wszystko po to, aby zbadać emocjonalny wpływ sztuki na odbiorcę, zgodnie z jego teorią „czystej formy”.
„Portret Neny Stachurskiej” (1930) – to jeden z licznych portretów wykonanych przez Witkacego, słynącego z umiejętności odzwierciedlania skomplikowanej, ludzkiej psychiki. Portret Neny (malarki i przyjaciółki artysty) ukazuje intensywność i głębię spojrzenia, co może sugerować wnikliwą analizę jej osobowości.
„Portret Bronisława Malinowskiego” (1930) – obraz ukazuje Malinowskiego – znanego antropologa i byłego przyjaciela Witkacego. W portrecie dominują wyraziste, dynamiczne pociągnięcia pędzla, które odzwierciedlają nie tylko fizyczne, ale i intelektualne cechy postaci.