Zestawienie filmów o II wojnie światowej nie obejmuje klasyków, takich jak „Lista Schindlera” czy „Życie jest piękne” – zostały one opisane są w innych rankingach. Poniższy przegląd zawiera nowe produkcje o wojnie, na którą patrzymy z różnych perspektyw. Zobaczymy ją oczami dziecka, kobiet ocalałych z Auschwitz, żołnierzy walczących na froncie, kryptologów walczących na uczelniach, kochanków lub lokalnych społeczności pogranicza.
Spis treści:
- Cienie pod powiekami (2021) – film na faktach o dziecięcych ofiarach II wojny światowej
- Wszyscy za jednego (2020) – film o drugiej wojnie światowej dla dzieci
- Jojo Rabbit (2019) – czarna komedia o II wojnie światowej
- Anne Frank – historie równoległe (2019) – film dokumentalny o II wojnie światowej
- Dunkierka (2017) – film o lotnictwie i marynarce wojennej
- Wołyń (2016) – polski film o II wojnie światowej na pograniczu polsko–ukraińskim
- Gra tajemnic (2014) – film biograficzny o brytyjskim rozszyfrowaniu Enigmy
- W ciemności (2011) - film o II wojnie światowej Agnieszki Holland
- Głowa w chmurach (2004) – film o miłości w czasie II wojny
- Pozostałe filmy o II wojnie światowej
Cienie pod powiekami (2021) – film na faktach o dziecięcych ofiarach II wojny światowej
„Cienie pod powiekami” to dramat wojenny produkcji duńskiej. Akcja filmu rozgrywa się w Kopenhadze w 1945 r. Podczas operacji Kartagina, która miała na celu zniszczenie głównej siedziby gestapo, przez pomyłkę zbombardowano szkołę. Błąd ruchu oporu okazał się katastrofalny w skutkach – zginęło 86. dzieci i 18. dorosłych pracowników szkoły.
Jednak film w reżyserii Olego Bornedala nie jest dokumentem historycznym, który szczegółowo przedstawia fakty i zeznania świadków. To osobista, pełna emocji historia dzieci, które przeżyły nalot. Poznajemy Henrego (Bertram Bisgaard Enevoldsen), który przestaje mówić, Evę (Ella Josephine Lund Nilsson) i Rigmora (Ester Nirch). Czy są w stanie poradzić sobie z wojenną traumą? I jak wpływa na nich postawa dorosłych?
„Cienie pod powiekami” to mocny film na faktach, który zabiera aktualny głos w sprawie najmłodszych ofiar wojny. Przeszywający na wskroś dramat został nagrodzony dwoma Robertami (nagroda Duńskiej Akademii Filmowej) – za najlepszą charakteryzację i najlepsze efekty specjalne (w 2022 r.).
Ocena Filmwebie: 7,1.
Wszyscy za jednego (2020) – film o drugiej wojnie światowej dla dzieci
Pozostajemy przy kinie północnej Europy i tematyce dziecięcej. Kolejny film „Wszyscy za jednego” opowiada o czwórce dzieci. Gerda (Anna Sofie Skarholt) i Otto (Bo Lindquist–Ellingsen) zostają sami w momencie, gdy w 1942 r. naziści aresztują ich rodziców za działanie w norweskim ruchu oporu. Rodzeństwo odkrywa w piwnicy kolejną dwójkę, tym razem żydowskich dzieci. Postanawiają pomóc Sarze (Bianca Ghilardi–Hellsten) i Danielowi (Samson Steine) przedostać się do neutralnej Szwecji.
W odróżnieniu do „Cieni pod powiekami” (który zdecydowanie nie jest przeznaczony dla młodych widzów), film „Wszyscy za jednego” mogą obejrzeć dzieci już od 10 r.ż. Jest więc to doskonała propozycja dla rodziców, którzy szukają sposobu na rozmowę z dzieckiem o wojnie.
Wzruszający film o dziecięcej wrażliwości, sile i odwadze, w reżyserii Johanne Helgeland, zdobył szereg nagród, między innymi:
- Amanda (2020 r.) – za najlepszy film dla dzieci i młodzieży,
- nagrodę specjalną na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Młodego Widza Ale Kino! (2020),
- Europejską Nagrodę Filmową (2021)
- oraz dwie nagrody na festiwalu Kino Dzieci 2020.
Ocena na Filmwebie: 6,3.
Jojo Rabbit (2019) – czarna komedia o II wojnie światowej
Głównym i tytułowym bohaterem filmu jest dziesięciolatek, Jojo Rabbit (Roman Griffin Davis). Akcja ma miejsce w nazistowskich Niemczech, w czasie II wojny światowej. Chłopiec należy do Deutsches Jungvolk – propagandowej szkółki dla dzieci w wieku od 10 do 14 r.ż. Jest zafascynowany Hitlerem i jego ideologią. W pewnym momencie znajduje na strychu w swoim domu żydowską dziewczynę, Elsę (Thomasin McKenzie). Okazuje się, że ukrywa ją tam jego mama.
Jojo szuka prawdy w swój nieco naiwny, ale szczery sposób. Konfrontuje nazistowską ideologię z rzeczywistością. Szuka różnic pomiędzy sobą a Elsą i kwestionuje przekonania, w które tak bardzo wierzy. Jednocześnie stale towarzyszy mu jego wymyślony przyjaciel – sam Adolf Hitler, ale w wyobrażonej przez chłopca, idealistycznej wersji.
„Jojo Rabbit” to z pewnością ciekawa propozycja dla tych, którzy mają dystans do tematyki wojennej. Film w reżyserii Taiki Waititiego powstał na motywach powieści Christine Leunens. W 2020 r. zdobył Oscara i nagrodę BAFTA za najlepszy scenariusz adaptowany. Odtwórca głównej roli, Roman Griffin Davis, otrzymał nagrodę Critics’ Choice w kategorii: najmłodszy aktor/aktora. Film jest odpowiedni dla widzów powyżej 15 lat.
Ocena na Filmwebie: 7,7.
Anne Frank – historie równoległe (2019) – film dokumentalny o II wojnie światowej
W dokumencie (w reżyserii Sabiny Fedeli i i Anny Migotto) Helen Mirren opowiada o pięciu kobietach – Żydówkach, które przetrwały II wojnę światową. Punktem wyjścia do poznania ich biografii jest dziennik Anne Frank. Nastolatka wraz z rodziną ukrywała się w Amsterdamie od 1942 do 1944 roku. Niestety, doniesiono na nich i cała rodzina została zabrana do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Tam dziewczyna zmarła na tyfus, tuż przed wyzwoleniem obozu w 1945 r.
Anne Frank w momencie śmierci miała 16 lat. Dziennik, który pisała od 13 roku życia, został opublikowany przez jej ojca (który przetrwał Auschwitz) w 1947 r. W 2021 r. na podstawie historii nastolatki powstał film animowany „Gdzie jest Anne Frank” (tytuł został opisany w zestawieniu filmów o Auschwitz).
Ocena na Filmwebie: 6,4.
Dunkierka (2017) – film o lotnictwie i marynarce wojennej
„Dunkierka” to dramat wojenny o ewakuacji brytyjskich żołnierzy z północnej Francji w 1940 r. W operację Dynamo zaangażowane były siły powietrzne, które ubezpieczały okręty cywilne. Te zostały wysłane po żołnierzy stacjonujących w Dunkierce, francuskim mieście na wybrzeżu.
Akcja toczy się na trzech frontach. Z jednej strony widzimy wojsko, które ucieka przed niemiecką armią drogą lądową. Z drugiej strony pokazane są działania na statku. W końcu przenosimy się także w przestworza, aby poznać historię pilotów brytyjskich myśliwców, osłaniających ewakuowanych żołnierzy.
Film w reżyserii Christophera Nolana to trzymające w napięciu kino akcji. Scenariusz oparty jest o prawdziwe wydarzenia z czasów II wojny światowej. W wyniku akcji Dynamo udało się uratować 338 226 brytyjskich żołnierzy.
„Dunkierka” otrzymała trzy Oscary w 2018 r. – za najlepszy dźwięk, montaż i montaż dźwięku.
Ocena na Filmwebie: 7,3.
Wołyń (2016) – polski film o II wojnie światowej na pograniczu polsko–ukraińskim
Film Wojciecha Smarzowskiego opowiada o rzezi wołyńskiej, która zaznaczyła się czarnymi kartami w historii polsko–ukraińskiej. Krwawe działania ukraińskich nacjonalistów na polskiej ludności Wołynia miały miejsce w latach 1943–1944. Po nich nastąpił odwet polskiego podziemia.
Akcja filmu rozpoczyna się na chwilę przed wybuchem II wojny światowej, wiosną 1939 r. Główna bohaterka, Zosia (Michalina Łabacz) jest zakochana w ukraińskim chłopaku Petrze (Vasili Vasylyk). Jednak jej ojciec postanawia ją wydać za zamożnego sołtysa, Macieja Skibę (Arkadiusz Jakubik).
Ślubne plany przerywa agresja ZSRR na Wołyń w 1939 r, a następnie wkroczenie wojsk III Rzeszy w 1941 r. Zosi udaje się przetrwać, jednak doświadcza wojennej traumy, w wyniku której popada w obłęd.
„Wołyń” to film dla osób o mocnych nerwach. Jednak bez wątpienia jest to ważny tytuł w kinematografii wojennej. Na wyróżnienie zasługują świetne zdjęcia w wykonaniu Piotra Sobocińskiego. Film zdobył szereg nagród na najważniejszych festiwalach w Polsce – 9 Orłów, 5 Złotych Lwów i wiele innych.
Ocena na Filmwebie: 7,8.
Gra tajemnic (2014) – film biograficzny o brytyjskim rozszyfrowaniu Enigmy
W „Grze tajemnic” poznajemy historię Alana Turinga (Benedict Cumberbatch), który opracował maszynę deszyfrującą w czasie II wojny światowej. Dzięki niej alianci mogli odczytywać wiadomości nadawane przez Wehrmacht. Urządzenie Turinga miało decydujący wpływ na wynik wojny. Wynalazek częściowo opierał się o badania polskich kryptologów – Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego.
Scenariusz do filmu powstał na podstawie biografii pt. „Enigma. Życie i śmierć Alana Turinga”, napisanej przez Andrew Hodgesa. Historia jest pełna nieoczekiwanych zwrotów akcji. U boku Benedicta Cumberbatcha zobaczymy też Keirę Knightley – w roli jego współpracowniczki, Joan Clarke.
W 2015 r. film „Gra tajemnic” w reżyserii Mortena Tylduma otrzymał Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany.
Ocena na Filmwebie: 7,4.
Zobacz także: Najciekawsze filmy biograficzne o gwiazdach, sportowcach i politykach
W ciemności (2011) - film o II wojnie światowej Agnieszki Holland
Głównym bohaterem filmu jest Leopold Socha (Robert Więckiewicz), który razem ze swoim kolegą, Szczepkiem (Krzysztof Skonieczny) pracuje w kanałach w podziemiach Lwowa. Pewnego dnia spotyka tam grupę Żydów, którzy w ten sposób chcą uciec z getta. Socha za pieniądze zgadza się pomóc żydowskiej rodzinie Chigerów.
Jego żona, Wanda (Kinga Preis) nic nie wie o działaniach męża, w które Leopold angażuje się coraz bardziej. Trudno się dziwić, że popada w panikę, kiedy przypadkiem wychodzi to na jaw. Wkrótce coraz więcej osób wie o tym, że Socha ukrywa Żydów. Po piętach depcze mu jego dawny przyjaciel, a obecnie funkcjonariusz gestapo, Ukrainiec Bortnik (Michał Żurawski).
„W ciemności” Agnieszki Holland w pełni oddaje wielojęzyczność i wielokulturowość mieszkańców przedwojennego Lwowa. Ogromne wrażenie robią także zdjęcia Jolanty Dylewskiej, nagrodzone Orłem Polskiej Akademii Filmowej w 2012 r. Nagrody otrzymali również Robert Więckiewicz i Kinga Preis. Film zdobył także 10 Złotych Lwów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (również w 2012 r.).
Ocena na Filmwebie: 7,2.
Głowa w chmurach (2004) – film o miłości w czasie II wojny
Na koniec zestawienia filmów o drugiej wojnie światowej – melodramat „Głowa w chmurach” w reżyserii Johna Duigana. Film opowiada o miłosnym trójkącie, który tworzą zamożna fotografka, Gilda (Charlize Theron), irlandzki nauczyciel, Guy (Stuart Townsend) i hiszpańska modelka, Mia (Penelope Cruz).
Gilda i Guy poznają się w Anglii na początku lat 30. i szybko zostają kochankami. Wkrótce Guy przeprowadza się do Paryża, gdzie Gilda mieszka ze swoją partnerką, Mią. Sielankę przerywa wybuch II wojny światowej. Mia i Guy postanawiają stanąć po stronie aliantów. Tymczasem Gilda związuje się z nazistowskim oficerem.
Ocena na Filmwebie: 7,0.
Zobacz także: Filmy o miłości – stare, nowe, klasyczne i ponadczasowe
Pozostałe filmy o II wojnie światowej
Przeglądając filmografię na temat drugiej wojny światowej, można odnieść wrażenie, że temat jest wyczerpany. Nic bardziej złudnego. Stale pojawiają się kolejne interpretacje, a także bardziej ogóle lub osobiste historie, które rzucają nowe światło na historię II wojny. Poniżej lista tytułów, które uzupełniają powyższe zestawienie – a to tylko niewielki ułamek filmów o tej tematyce. Kolejność chronologiczna:
- Casablanca (1942) – kultowy melodramat, który rozgrywa się w marokańskim mieście Casablanca w czasie II wojny światowej, reżyseria Michael Curtiz, w rolach głównych: Humphrey Bogart i Ingrid Bergman,
- Jak rozpętałem drugą wojnę światową (1969) – polska komedia wojenna w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego,
- Szeregowiec Ryan (1998) – film o działaniach wojennych w Omaha, podczas których postanowiono uratować życie jednego człowieka. Reżyseria: Steven Spielberg,
- Cienka czerwona linia (1998) – ekranizacja powieści Jamesa Jonesa, której fabuła rozgrywa się podczas bitwy amerykańsko–japońskiej pod Guadalcanal w 1942 r., reżyseria: Terrence Malick, w rolach głównych: Sean Penn i Adrien Brody,
- Pianista (2002) – film biograficzny o Władysławie Szpilmanie, który przeżył warszawskie getto, reżyseria: Roman Polański, w roli głównej: Adrien Brody. Tytuł opisany w zestawieniu filmów na faktach,
- Bękarty wojny (2009) – film o amerykańskiej jednostce powołanej do tropienia nazistów we Francji, scenariusz i reżyseria: Quentin Tarantino, tytuł opisany w zestawieniu filmów o wojnie,
- Kamienie na szaniec (2014) – polski film o II wojnie światowej w reżyserii Roberta Glińskiego, na podstawie książki Aleksandra Kamińskiego. Historia oparta na faktach opowiada o trójce maturzystów – Alku (Kamil Szeptycki), Rudym (Tomasz Ziętek) i Zośce (Marcel Sabat), których plany na życie przerywa wybuch wojny,
- Monachium w obliczu wojny (2021) – thriller rozgrywający się tuż przed wybuchem II wojny światowej, w którym pada pytanie o to, czy można było jej zapobiec. Reżyseria: Christian Schwochow.
