Polskie filmy o mafii to kino na wysokim poziomie, zwłaszcza produkcje z lat 90. z kultowymi rolami Bogusława Lindy czy Cezarego Pazury. O ich ogromnej popularności świadczą dialogi, powtarzane w charakterze powiedzonek, których nie wypada nie znać. Wysoki poziom trzymają także nowsze filmy gangsterskie – w reżyserii Macieja Kawulskiego, Mateusza Rakowicza czy Cypriana T. Olenckiego. Często zdarza się, że jeden tytuł tworzy serię – co stanowi doskonały materiał na niejeden maraton filmowy.
Spis treści:
- Miejsce 7: Furioza (2021) – próba rozbicia gangu polskich kibiców
- Miejsce 6: Najmro. Kocha, kradnie, szanuje (2021) – barwne życie polskiego „króla złodziei”
- Miejsce 5: PitBull (2005) – początek serii o warszawskim światku przestępczym
- Miejsce 4: Jak zostałem gangsterem. Historia prawdziwa (2019) – mafia polska wobec transformacji politycznej
- Miejsce 3: Kiler (1997) – kultowa komedia sensacyjna z lat 90.
- Miejsce 2: Psy (1992) – mistrzowski film sensacyjny Władysława Pasikowskiego
- Miejsce 1: Chłopaki nie płaczą (2000) – komedia kryminalna Olafa Lubaszenki
- Pozostałe filmy o polskiej mafii, które warto obejrzeć
Miejsce 7: Furioza (2021) – próba rozbicia gangu polskich kibiców
„Dzika” (Weronika Książkiewicz) jest teraz policjantką, ale w młodości związana była ze środowiskiem kibolskim. Teraz chce rozbić rosnący w siłę gang. Ma jej w tym pomóc dawny przyjaciel, Dawid (Mateusz Banasiuk) i brat obecnego szefa grupy. Za namową „Dzikiej” mężczyzna, który obecnie jest lekarzem, decyduje się ponownie wejść w środowisko przestępcze. Inaczej jego brat (Wojciech Zieliński) pójdzie siedzieć.
Dawid coraz bardziej wsiąka w dawne relacje i coraz trudniej jest mu kłamać w żywe oczy. Tym bardziej że i tak jego nagłe pojawienie się wzbudza duże podejrzenia. Szczególnie nieufny wobec niego jest jego największy przyjaciel sprzed lat, „Golden” (Mateusz Damięcki).
Równolegle z premierą kinową filmu „Furioza”, pojawił się miniserial, opowiadający historię dawnych przyjaciół w czterech odcinkach. Reżyseria: Cyprian T. Olencki.
Ocena na Filmwebie: 6,7.
Miejsce 6: Najmro. Kocha, kradnie, szanuje (2021) – barwne życie polskiego „króla złodziei”
Ranking otwiera komedia kryminalna inspirowana życiorysem Zdzisława Najmrodzkiego (Dawid Ogrodnik) – „króla złodziei” i „mistrza ucieczek” z czasów PRL. Najmro nad wszystko ceni sobie wolność. Razem ze swoją ekipą brawurowo okrada Peweksy, ośmiesza milicję i wielokrotnie ucieka z więzienia.
Ważnym wątkiem w filmie, obok potyczek z komisarzem Barskim (Robert Więckiewicz) jest miłość gangstera do Teresy (Masza Wągrocka). Dziewczyna jest w stanie wybaczyć mu bardzo wiele. Cierpliwie odwiedza kolejne zakłady karne, ponieważ nie potrafi oprzeć się urokowi gangstera. Po cichu liczy na wspólne, szczęśliwe życie. Czy jest to możliwe?
„Najmro. Kocha, kradnie, szanuje” w reżyserii Mateusza Rakowicza zdobył nagrodę indywidualną za najlepsze kostiumy (dla Marty Ostrowicz) na festiwalu w Gdyni w 2021 r., Nagrodę Publiczności na Off Camera (również 2021), a także nagrodę za scenariusz na festiwalu Młodzi i Film w 2022 r.
Zdzisław Najmrodzki zginął w wypadku samochodowym w 1995 r., niecały rok po ułaskawieniu przez prezydenta Lecha Wałęsę. Jechał kradzionym samochodem na fałszywych tablicach rejestracyjnych z dwoma synami przyjaciela (12 i 14 lat). Wszyscy zginęli na miejscu.
Ocena na Filmwebie: 6,7.
Miejsce 5: PitBull (2005) – początek serii o warszawskiej mafii
„PitBull” to pierwszy z serii popularnych filmów sensacyjnych o warszawskich policjantach z wydziału zabójstw. W tej części główną rolę odgrywa Worwzakonnik (Ryszard Filipski), czyli tzw. sędzia – to on w świecie przestępczym decyduje o życiu i śmierci.
Tym razem jego celem jest Said (Waldemar Walisiak) – gangster odpowiadający za porwania i morderstwa ormiańskich handlarzy. Jest nowy w środowisku warszawskiej mafii i wyraźnie nie podoba się tym, co mają decydujące zdanie. Wor zamierza go wyeliminować rękami policjantów.
Aby zwabić Saida do stolicy, „sędzia” wykorzystuje jego córkę, Dżemmę (Weronika Rosati), wystawiając ją na romans z oficerem „Despero” (Marcin Dorociński) z wydziału zabójstw. Przynęta działa.
Film kryminalny w reżyserii Patryka Vegi otrzymał dwie nagrody na festiwalu Młodzi i film w 2005 r. – za reżyserię i główną rolę męską (Marcin Dorociński).
Serię tworzą następujące tytuły:
- PitBull. Nowe porządki (2016) – główną rolę w tej części odgrywa komisarz „Majami” (Piotr Stramowski), a fabułę tworzy próba rozbicia najsilniejszej organizacji przestępczej w Polsce. Reżyseria: Patryk Vega,
- PitBull. Niebezpieczne Kobiety (2016) – do wydziału zabójstw dołączają dwie policjantki: Zuza (Joanna Kulig) i Jadźka (Anna Dereszowska). Reżyseria: Patryk Vega,
- PitBull. Ostatni pies (2018) – policjanci z warszawskiego wydziału zabójstw poszukują osoby odpowiedzialnej za śmierć „Soczka”, partnera „Majamiego”. Do współpracy zapraszają najlepszych kolegów po fachu: „Despero” (Marcin Dorociński), „Metyla” (Krzysztof Stroiński) i „Quantico” (Rafał Mohr). Reżyseria: Władysław Pasikowski,
- PitBull (2022) – Gebels (Andrzej Grabowski) z wydziału zabójstw prowadzi śledztwo w sprawie ataku bombowego na stacji paliw. Za akcją stoi grupa Pershinga. Reżyseria: Patryk Vega.
Ocena na Filmwebie: 7,2
Miejsce 4: Jak zostałem gangsterem. Historia prawdziwa (2019) – mafia polska wobec transformacji politycznej
Film „Jak zostałem gangsterem. Historia prawdziwa” w reżyserii Macieja Kawulskiego jest luźno oparty na życiorysach kilku najbardziej znanych polskich przestępców. Główny bohater (Marcin Kowalczyk) od dziecka marzy o tym, aby zostać gangsterem. Świat poza granicą prawa jawi mu się jako piękna odskocznia od szarej rzeczywistości PRL-u. Jego marzenie spełnia się w latach 90.
W Polsce następuje jednak transformacja polityczna, w związku z czym półświatek przestępczy – tak ważny jeszcze kilka lat wcześniej – w szybkim tempie traci swoją rangę. Jak w takiej sytuacji odnajdzie się człowiek, dla którego mafia to całe życie?
Uwagę krytyków przyciągnęła świetnie odegrana rola drugoplanowa w wykonaniu Tomasza Włosoka (jako „Walden”). Aktor otrzymał Złotego Lwa na festiwalu w Gdyni w 2020 r. oraz Złotego Szczeniaka na Festiwalu Aktorstwa Filmowego w 2021 r.
W 2022 r. powstała kontynuacja filmu – „Jak pokochałam gangstera” (2022), również w reżyserii Macieja Kawulskiego.
Ocena na Filmwebie: 7,4.
Miejsce 3: Kiler (1997) – kultowa komedia sensacyjna z lat 90.
Jerzy Kiler (Cezary Pazura) zostaje wkręcony w zabójstwo gangstera o pseudonimie „Gilotyna”. W jego samochodzie policjanci znajdują broń. Taksówkarz nie jest w stanie się obronić, więc trafia do więzienia. W zakładzie karnym okazuje się, że jako płatny zabójca znaczy znaczy o wiele więcej, więc nikogo nie wyprowadza z błędu.
Autorytet Kilera rośnie, kiedy przypadkowo zabija jednego ze współwięźniów, „Uszata” (Władysław Komar). Wkrótce mężczyzna zostaje odbity przez jednego ze swoich zleceniodawców – „Siarę” (Janusz Rewiński). Otrzymuje kolejne zlecenie. Tym razem na dziennikarkę, Ewę Szańską (Małgorzata Kożuchowska).
„Kiler” w reżyserii Juliusza Machulskiego zdobył Złotego Klakiera na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1997 r. – jako film najdłużej oklaskiwany, a także Złotą Kaczkę w 1998 r. (najlepszy film polski).
Na fali popularności „Kilera” powstała kontynuacja – „Kiler-ów 2óch” (1999) – również w reżyserii Juliusza Machulskiego i z podobnie doskonałą obsadą. W rolach głównych wystąpili: Cezary Pazura, Janusz Rewiński, Jerzy Stuhr i Małgorzata Kożuchowska.
Ocena na Filmwebie: 7,7
Miejsce 2: Psy (1992) – mistrzowski film sensacyjny Władysława Pasikowskiego
Akcja filmu „Psy” rozgrywa się w 1990 r., zaraz po zmianie ustrojowej w kraju. Były funkcjonariusz SB, „Franz” Maurer (Bogusław Linda) i jego przyjaciel po fachu, „Olo” Żwirski (Marek Kondrat), tracą pracę i palą dokumenty, związane z działalnością polityczną.
Maurerowi udaje się dostać posadę w policji. Z kolei „Olo” otrzymuje nielegalną propozycję pracy w mafii. Chodzi o handel amfetaminą, który zamierza przejąć prokurator Gross „Siwy” (Janusz Gajos), były major SB. Aby akcja przebiegła pomyślnie, potrzebuje zaufanych ludzi.
„Psy” to jeden z najlepszych filmów gangsterskich w historii kina. Dzieło Pasikowskiego otrzymało pięć Złotych Lwów na festiwalu w Gdyni w 1992 r. dla:
- Agnieszki Jaskólskiej – za rolę Angeli Wenz, kobiety, która krąży pomiędzy „Franzem” a „Olo”,
- Bogusława Lindy – za rolę główną,
- Michała Lorenca – autora muzyki,
- Wandy Zeman – montażystki,
- Władysława Pasikowskiego – odpowiedzialnego za całość.
W kolejnych lata mogliśmy zobaczyć dwie kontynuację kultowego filmu akcji:
- Psy 2: Ostatnia krew – po wyjściu z więzienia Franz Maurer (ponownie Bogusław Linda) zostaje zaangażowany w nielegalny handel bronią,
- Psy 3. W imię zasad – Franz Maurer po zakończeniu odsiadki próbuje się odnaleźć w zupełnie nowej rzeczywistości.
Wszystkie filmy powstały w reżyserii Władysława Pasikowskiego.
Ocena na Filmwebie: 7,7.
Miejsce 1: Chłopaki nie płaczą (2000) – komedia kryminalna Olafa Lubaszenki
„Chłopaki nie płaczą” to polska komedia kryminalna, która od lat bije rekordy popularności. Głównymi bohaterami tej historii są Kuba (Maciej Stuhr), student Akademii Muzycznej i jego nieśmiały przyjaciel, Oskar (Wojciech Klata). Chłopaki wynajmują panie do towarzystwa, aby nabrać męskiego doświadczenia. Okazuje się, że ten ruch staje się przyczyną niemałych problemów z mafią.
Sprawą wyciągnięcia pieniędzy od Kuby i Oskara ma zająć się „Bolec” (Michał Milowicz). Co prawda nie jest on przekonany do bycia przestępcą, ale nie chce zawieść ojca – rządzącego półświatkiem „Szefa” (Bohdan Łazuka). Tymczasem w klubie „Bolca” dochodzi do strzelaniny. Biorą w niej udział „Fred” (Cezary Pazura) i „Grucha” (Mirosław Zbrojewicz) – gangsterzy z Pomorza.
W 2020 r. film pojawił się w zremasterowanej wersji.
Ocena na Filmwebie: 7,8.
Pozostałe filmy o polskiej mafii, które warto obejrzeć
Osobom zainteresowanym historią polskich organizacji przestępczych polecamy także następujące tytuły:
- Miasto prywatne (1994) – film o tym, jak rodzi się mafia w niewielkim miasteczku pod Warszawą. Reżyseria: Jacek Skalski, w rolach głównych: Bogusław Linda, Maciej Kozłowski, Mirosław Baka,
- Sara (1997) – romantyczny film kryminalny o miłości córki gangstera (Agnieszka Włodarczyk) i jej ochroniarza (Bogusław Linda). Reżyseria: Maciej Ślesicki,
- Alfabet mafii. Dekada mafijnej Warszawy (2004) – film dokumentalny, przedstawiający historię mafii z Pruszkowa i Wołomina,
- Świadek koronny (2007) – filmowy dodatek do serialu „Odwróceni”. O wydarzeniach sprzed trzech lat opowiada Jan „Blacha” Blachowski (Robert Więckiewicz), obecnie świadek koronny w sprawie przeciwko liderom mafii pruszkowskiej. Reżyseria: Jarosław Sypniewski, Jacek Filipiak,
- Magnezja (2020) – polski film gangsterski rozgrywający się na przełomie lat 20. i 30. XX wieku na pograniczu polsko–sowieckim. Reżyseria: Maciej Bochniak, w rolach głównych: Dawid Ogrodnik, Mateusz Kościukiewicz, Maja Ostaszewska, Borys Szyc i Andrzej Chyra.
