Zestawienie otwierają dwa filmy, które składają hołd wyobraźni. Dzięki niej życie, nawet w obozie śmierci, może wyglądać inaczej. Okazuje się, że kłamstwo to także skuteczny sposób na przetrwanie. Innym sposobem jest podjęcie walki z oprawcą – i o tym w kolejnych filmach. Na koniec dwa tytuły, w których akcja rozgrywa się już po II wojnie światowej. To opowieści o obozie dla uchodźców i traumie ocalałych.
Spis treści:
- Poufne lekcje perskiego (2020) – film o sprytnym kłamstwie w obozie koncentracyjnym
- Życie jest piękne (1997) – film o obozie koncentracyjnym i potędze wyobraźni
- Nadzy wśród wilków (2015) – film o obozie Buchenwald
- Sobibór (2018) – film o powstaniu w obozie zagłady
- Fotograf z Mauthausen (2018) – film o dokumentacji z obozu
- Krajobraz po bitwie (1970) – film o wyzwolonym obozie koncentracyjnym
- Wybór Zofii (1982) – film o traumie po obozie koncentracyjnym
- Inne filmy o obozach koncentracyjnych, które warto obejrzeć
Poufne lekcje perskiego (2020) – film o sprytnym kłamstwie w obozie koncentracyjnym
To niewiarygodna historia belgijskiego Żyda, który udaje Persa, aby uniknąć śmierci w obozie koncentracyjnym. Tymczasem niemiecki oficer marzy o nauce języka perskiego. Po wojnie chciałby otworzyć restaurację w Teheranie. Gilles (Nahuel Perez Biscayart) nie ma więc wyjścia – wymyśla słowa i w ten sposób uczy Niemca, Klausa Kocha (Lars Eidinger) języka, którego sam tak naprawdę nie zna.
Fabuła filmu skupiona jest na lekcjach „perskiego” i relacji pomiędzy strażnikiem, a więźniem. Ciekawym motywem jest proces tworzenia języka i funkcjonowania ludzkiej pamięci.
Jednak z każdą kolejną lekcją Gillesowi coraz trudniej jest ukryć kłamstwo. Jego wiarygodność podważają nie tylko inni oficerowie, ale także współwięźniowie w obozie.
Zdjęcia do filmu były kręcone w Mińsku na Białorusi. „Poufne lekcje perskiego” w reżyserii Vadima Perelmana otrzymały Nagrodę Publiczności jako najlepszy film festiwalu Transatlantyk w 2020 r.
Życie jest piękne (1997) – film o obozie koncentracyjnym i potędze wyobraźni
W tym momencie nie sposób pominąć włoskiego arcydzieła w reżyserii Roberto Benigniego pt. „Życie jest piękne”. Można śmiało powiedzieć, że nie ma piękniejszej opowieści o tym, jak kłamstwo pomogło przetrwać w obozie koncentracyjnym.
Głównym bohaterem tej historii jest Guido Orefice (Roberto Begnini), który całkiem niedawno poślubił kobietę swoich marzeń, Dorę (Nicoletta Braschi). Ich syn, Giosue (Giorgio Cantarini), ma zaledwie kilka lat, kiedy ze względu na żydowskie pochodzenie zostają zesłani do obozu koncentracyjnego. Ojciec, syn, a także wuj, u którego pracował Guido, otrzymują nakaz, Dora dołącza do nich z własnej woli.
Aby uchronić syna przed wojenną traumą, Guido wymyśla historię o grze dla dorosłych, w której główną nagrodą jest czołg. Każdemu bardzo zależy na zwycięstwie, dlatego stosowane środki są tak drastyczne.
Film „Życie jest piękne” otrzymał trzy Oscary w 1999 r., nagrodę BAFTA i Grand Prix Festiwalu w Cannes (w 1998 r.). Na szczególne brawa zasługuje hipnotyzująca rola Roberta Benigniego.
Nadzy wśród wilków (2015) – film o obozie Buchenwald
To z kolei niemiecki dramat, którego akcja rozgrywa się w obozie koncentracyjnym w Buchenwald. Polak, Zachariasz Jankowski (Robert Mika), otrzymuje przeniesienie z Auschwitz. W walizce przemyca żydowskiego chłopca, którego z pomocą innych więźniów ukrywa przed niemieckimi strażnikami.
Główni bohaterowie uczestniczą także w konspiracji przeciwko SS–manom, szykując powstanie w obozie. Widząc ich działania i wiedząc o nadciągającej armii amerykańskiej, nazistowscy strażnicy zaostrzają rygor.
„Nadzy wśród wilków” to już druga ekranizacja powieści Brunona Apitza (pod tym samym tytułem). Pierwsza powstała w 1963 r. Zdjęcia do filmu były kręcone na terenie obozu Buchenwald, niedaleko Weimaru.
Zobacz także: Filmy o Auschwitz i holokauście – 8 najlepszych tytułów z ostatnich lat
Sobibór (2018) – film o powstaniu w obozie zagłady
Film „Sobibór” jest opowieścią o byłym oficerze Armii Czerwonej, por. Aleksandrze Pieczerskim (Konstantin Chabienski). Akcja ma miejsce w 1943 r. Radziecki porucznik zostaje przeniesiony z obozu pod Mińskiem do obozu w Sobiborze. Decyzja spowodowana jest wykryciem jego korzeni żydowskich. Obóz koncentracyjny znajduje się na terenie południowo–wschodniej Polski.
Pieczerski wie, że jedyną możliwością przetrwania jest ucieczka. W tym celu opracowuje powstanie, które wybucha 14 października 1943 r. Udany bunt nie zapewnia mu lepszego życia, ale na pewno chroni przed śmiercią. Po zakończeniu wojny Pieczerski przez lata jest prześladowany ze względu na swoje pochodzenie.
Film jest reżyserskim debiutem Konstantina Chabienskiego. Jego fabuła skupia się przede wszystkim na obozowym życiu i planowaniu powstania.
Fotograf z Mauthausen (2018) – film o dokumentacji z obozu
O tym, jak naprawdę wyglądało życie w obozach koncentracyjnym dowiadujemy się z opowieści ocalałych i fotografii więźniów. Jednym z fotografów w obozie zagłady był Francesc Boix (Mario Casas), główny bohater hiszpańskiego filmu w reżyserii Mara Targarona. Francesc czuł wręcz moralny obowiązek tworzyć dokumentację zbrodni.
„Fotograf z Mauthausen” to film biograficzny o Francescu Boix. Hiszpański republikanin zostaje wygnany do Francji w 1939 r. Kilka lat później, w 1941 r. trafia do obozu koncentracyjnego w Mauthausen. Tam pracuje jako fotograf przy dokumentacji więźniów i strażników. Kiedy w 1943 r. otrzymuje rozkaz zniszczenia zdjęć, udaje mu się wykraść dużą część zbiorów.
W 2017 r. powstała powieść graficzna pod tym samym tytułem.
Krajobraz po bitwie (1970) – film o wyzwolonym obozie koncentracyjnym
Akcja filmu Wajdy ma miejsce w niemieckim obozie koncentracyjnym po wyzwoleniu amerykańskim. Jednak okazuje się, że więźniowie nie odzyskują wolności. Obóz koncentracyjny zostaje przekształcony w obóz dla uchodźców.
Jednym z byłych więźniów jest młody poeta, Tadeusz (Daniel Olbrychski), który nie może pogodzić się z powojenną traumą. Wewnątrz obozu dochodzi do konfliktów i bójek. Nadzieję przynosi Nina (Stanisława Celińska), polska Żydówka, która namawia Tadeusza na ucieczkę.
Film „Krajobraz po bitwie” zdobył wiele nagród na festiwalu Lubuskiego Lata Filmowego w 1971 r., w tym Warszawską Syrenkę w kategorii: najlepszy film fabularny. Ścieżkę dźwiękową tworzą znane utwory muzyki klasycznej, w tym „Cztery pory roku” Vivaldiego czy „Polonez As–dur” Fryderyka Chopina.
Wybór Zofii (1982) – film o traumie po obozie koncentracyjnym
Na końcu zestawienia nadal pozostaniemy przy rzeczywistości po II wojnie światowej. W „Wyborze Zofii” temat obozu koncentracyjnego pojawia się w opowieściach i wspomnieniach głównych bohaterów. Akcja rozgrywa się w 1947 r. w Stanach Zjednoczonych. Młody pisarz, Stingo (Peter MacNicol) przeprowadza się na Brooklyn (jeden z pięciu głównych okręgów Nowego Jorku), gdzie wynajmuje pokój w sąsiedztwie pary porywczych kochanków.
Stingo stopniowo poznaje ich historię. Dowiaduje się, że Nathan (Kevin Kline) jest żydowskim intelektualistą, który zbiera dowody zbrodni popełnionych na jego narodzie w czasie wojny. Z kolei Zofia (Meryl Streep) jest byłą więźniarką z obozu w Oświęcimiu.
Film w reżyserii Alana J. Pakuli porusza temat traumy po pobycie w obozie koncentracyjnym. Na brawa zasługuje znakomita rola Meryl Streep, za którą aktorka otrzymała Oscara i Złoty Glob w 1983 r.
Zobacz także: Najciekawsze filmy o II wojnie światowej – top 9 po 2000 r.
Inne filmy o obozach koncentracyjnych, które warto obejrzeć
Każdy z filmów o obozach zagłady rzuca inne światło na tę okrutną rzeczywistość. Poniżej lista uzupełniająca w kolejności chronologicznej:
- Noc i mgła (1955) 7,9 – jeden z pierwszych filmów dokumentalnych o niemieckich obozach zagłady, reżyseria: Alain Resnais,
- Kapo (1960) – film o żydowskiej nastolatce, które przyjmuje pracę obozowego kapo. Reżyseria:Gillo Pontecorvo,
- Pasażerka (1963) – polski dramat o kobiecie, która wspomina Auschwitz. Reżyseria:Andrzej Munk, Witold Lesiewicz,
- Musimy sobie pomagać (2000) – czeska czarna komedia o małżeństwie, które ukrywa Żyda w czasie II wojny światowej. Reżyseria: Jan Hrebejk,
- Los utracony (2005) 7,3 – historia żydowskiego chłopca, który najpierw trafia do Auschwitz, a potem do Buchenwaldu. Film w reżyserii Lajosa Koltai na podstawie powieści Imre Kertesza,
- Chłopiec w pasiastej piżamie (2008) – film o przyjaźni syna niemieckiego oficera z chłopcem z obozu w Oświęcimiu. Reżyseria: Mark Herman, tytuł został opisany w zestawieniu filmów o Auschwitz,
- Zbrodnia ostateczna (2020) – norweski dramat o żydowskiej rodzinie, która z obozu Berg zostaje zesłana do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Reżyseria: Eirik Svensson,
- Tajny obóz: Naziści w Ameryce (2021) – krótkometrażowy dokument animowany o obozie pod Waszyngtonem. Reżyseria: Mor Loushy.
