Książę Filip miał silny charakter, lubił żartować i był największym wsparciem Elżbiety II

Brytyjczycy uważali go za najbardziej wyluzowanego członka monarchii, a jego żarty i nie zawsze trafne wypowiedzi na stałe zapisały się w historii kraju. Przez ponad 70 lat był niezastąpionym wsparciem jednej z najpotężniejszych kobiet na świecie, Elżbiety II. Była to trudna rola, zwłaszcza dla człowieka o tak silnym charakterze, który miał własne poglądy i przekonania. Był uosobieniem niezależności, pomimo faktu, że w wielu sprawach ulegał małżonce. Książę Filip zmarł w wieku 99 lat. Takim go zapamiętamy.

Książę Filip - dzieciństwo i młodość

Urodził się 10 czerwca 1921 roku na greckiej wyspie Korfu, ale w jego akcie urodzenia widnieje data 28 maja, ponieważ Grecja nie przeszła jeszcze wtedy na kalendarz gregoriański. Jego ojcem był Andrzej, książę Grecji i Danii, jedyny syn króla Grecji Jerzego I, a matką księżna Alicja Battenberg. Krótko po narodzinach Filipa jego rodzina musiała opuścić kraj ze względu na prześladowania. Osiedlili się w Paryżu.

Przyszły książę Edynburga poszedł do szkoły we Francji, ale wkrótce wysłano go do Anglii, gdzie zamieszkał z krewnymi Mountbatten. W tym czasie u jego matki zdiagnozowano schizofrenię, po czym umieszczono ją w zakładzie dla chorych psychicznie. Filip prawie jej nie widywał. W wieku 12 lat książę trafił do szkoły z internatem w Niemczech, później przeniósł się do podobnej placówki w Szkocji. W Gordonstoun rozwijano siłę woli i niezależność uczniów, co wpłynęło na charakter Filipa i jego dalsze losy.

Przez wiele lat to siostry Filipa – Małgorzata, Teodora, Cecylia i Zofia – otaczały go matczyną opieką. W dzieciństwie był mocno z nimi związany, szczególnie z Cecylią. Kiedy książę dowiedział się w 1937 roku, że zginęła w katastrofie samolotowej, przez długi czas nie mógł się z tym pogodzić...

Po pogrzebie załamany Filip wrócił do szkoły, a jego relacja z rodzeństwem znacznie osłabła. Siostry zamieszkały w Niemczech, były żonami arystokratów, związanych z nazistami. Prawdopodobnie właśnie dlatego nie zostały zaproszone na ślub Filipa i Elżbiety. Teodora zmarła w 1968 roku, Małgorzata odeszła w 1981 roku, a Zofia w 2001 roku.

ZOBACZ: Książę Filip nigdy się z tym nie pogodził. Mąż królowej doświadczył ogromnej rodzinnej tragedii

Książę Filip w mundurze, 1958 rok

Gdy wybuchła II wojna światowa, Filip rozpoczął karierę wojskową. Początkowo chciał zaciągnąć się do brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych, ale ostatecznie został kadetem Royal Naval College. Podczas wizyty króla Jerzego VI na uczelni, właśnie Filipa wyznaczono na towarzysza dwóch młodych księżniczek – Elżbiety i Małgorzaty. To spotkanie zrobiło wielkie wrażenie na 13-letniej wówczas przyszłej królowej.

Związek Elżbiety i Filipa zaczął się rozwijać dopiero po wojnie, chociaż ta relacja nie podobała się niektórym członkom rodziny królewskiej. Młoda księżniczka była jednak bardzo zakochana. W 1946 roku Filip poprosił króla o rękę księżniczki, ale monarcha postawił jeden warunek: przed ogłoszeniem zaręczyn, książę musiał zmienić obywatelstwo i nazwisko. Zrzekł się greckiego tytułu, został Brytyjczykiem i przyjął nazwisko matki – Mountbatten. W przeddzień ślubu król Jerzy VI nadał Filipowi tytuł Jego Królewskiej Mości, a rankiem w dniu ślubu został księciem Edynburga, hrabią Merioneth i baronem Greenwich.

Ślub Elżbiety i Filipa odbył się w Opactwie Westminsterskim 20 listopada 1947 roku. Po ceremonii książę powrócił do służby i został wysłany na Maltę, gdzie wraz z żoną przez chwilę wiedli spokojne życie... Stan ojca księżniczki zaczął się jednak pogarszać. Było jasne, że przyszła monarchini musi przejąć część jego obowiązków, a Filip powinien ją w tym wesprzeć. Odnosił wtedy sukcesy w marynarce, ale przeszedł na emeryturę w 1951 roku i nigdy nie wrócił do służby. Wiele lat później przyznał, że było to bolesne doświadczenie.

W lutym 1952 roku, kiedy para podróżowała do Kenii, król Jerzy VI zmarł. To Filip musiał przekazać żonie tragiczne wieści i poinformować ją, że została królową Wielkiej Brytanii. Jeden z jego przyjaciół ujawnił później, że książę był kompletnie zagubiony. Nie wiedział, jak ma odnaleźć się w zupełnie nowej roli.

Jeszcze przed koronacją ogłoszono, że książę Filip będzie drugim najstarszym po królowej, ale nigdy nie będzie miał władzy. Pragnął podzielić się swoimi pomysłami na zmodernizowanie monarchii, ale napotkał twardy opór konserwatywnych członków rodziny. Rozżalony rzucił się w wir życia towarzyskiego. Często znikał z domu, a gdy spotykał się z przyjaciółmi, wybierał londyńską dzielnicę Soho, która wtedy owiana była złą sławą. Nie stronił też od dobrej zabawy w klubach, a o jego imprezowym stylu życia rozpisywały się wszystkie gazety. Przypisywano mu liczne romanse, o których miała wiedzieć sama Elżbieta II.

ZOBACZ: Oto mroczne sekrety małżeństwa Elżbiety II i księcia Filipa. Z kim zdradzał królową?

Książę Filip, 1969 rok

Książę Filip: relacja z dziećmi

Chociaż książę Filip nie miał władzy w kraju, miał ją w życiu rodzinnym. Jedyne, czego nie zdołał wymusić, to prawo do nadania dzieciom swojego nazwiska. „Jestem jedynym człowiekiem w kraju, który nie jest w stanie tego zrobić. Jestem cholerną amebą”, skarżył się znajomym. Musiał pogodzić się z tym faktem. Gdy Elżbieta II zajmowała się sprawami wagi państwowej, on zajmował się dziećmi.

Elżbieta II i książę Filip doczekali się czwórki dzieci. Najstarszy syn pary, książę Karol, urodził się w 1948 roku w Pałacu Buckingham. Jedyna córka pary, księżniczka Anna, przyszła na świat w 1950 roku. Dziesięć lat później urodził się książę Andrzej, a w 1964 roku książę Edward.

Według biografa Jonathana Dimbleby, książę był surowym ojcem, szczególnie wobec Karola. Filip nalegał, aby syn uczył się w szkole Gordonstoun, którą sam ukończył. Był przekonany, że surowy reżim zmieni charakter Karola. Jednak młody spadkobierca tronu nienawidził tego miejsca – tęsknił za domem, czego nie ukrywał. Takie zachowanie było wyśmiewane przez innych uczniów. Filip, który od najmłodszych lat był całkowicie niezależny od innych, nie mógł zrozumieć, dlaczego jego syn nie ma podobnego charakteru.

Jonathan Dimbleby, który napisał biografię księcia Karola, stwierdził, że to właśnie Filip zmusił przyszłego króla do poślubienia Diany Spencer. Ten fakt wzbudził wiele kontrowersji, ponieważ uważano, że książę nie lubił Diany i chciał się jej pozbyć. Jednak w 2007 roku została opublikowana korespondencja Filipa i Lady Di. Nazywała go „drogim tatą” i dziękowała za okazane wsparcie. Po tragicznej śmierci Diany to książę Edynburga zaopiekował się wnukami (Harrym i Williamem), poświęcając im cały swój wolny czas.

ZOBACZ: Sprawiedliwy i czuły czy surowy i stanowczy? Jakim ojcem był książę Filip

Elżbieta II i książę Filip z dziećmi. Od lewej: książę Karol, księżniczka Anna, książę Andrzej, książę Edward (siedzi), 1972 rok

Projekty charytatywne księcia Filipa

Chociaż książę nie zawsze potrafił znaleźć wspólny język z własnymi dziećmi, znakomicie opiekował się obcymi. W 1956 roku założył fundację Duke of Edinburgh, która zrzeszyła prawie siedem milionów młodych osób w wieku od 15 do 25 lat. „Jeśli pomożesz młodym ludziom odnieść sukces w jednej rzeczy, to poczucie sukcesu rozprzestrzeni się na wiele innych obszarów ich życia”, tłumaczył w wywiadzie dla BBC.

Książę Filip był także zagorzałym obrońcą dzikiej przyrody. Działał na rzecz organizacji WWF i został jej pierwszym prezydentem w 1981 roku. „Ludzkość w swoich działaniach nie ma prawa zagrażać całemu gatunkowi zwierząt. Jeśli Westminster Abbey zostanie zburzone, można je odbudować. Ale jeśli ptak dodo wymrze przez nas, nie będziemy w stanie go przywrócić. Zniknie na zawsze”, tłumaczył. Zdobył również uznanie za zaangażowanie w ochronę lasów i udział w kampanii przeciwko przełowieniu oceanów.

Rola księcia Filipa u boku Elżbiety II

Skłonność księcia Filipa do (zbyt) szczerych wypowiedzi zapewniła mu sporo problemów. Zyskał reputację osoby, która nie wie, jak prawidłowo ocenić sytuację i nie umie się zachować. I chociaż był krytykowany za niefortunne komentarze, widziano w tym przejaw jego niezależności. Książę Filip nie chciał się zmieniać ze względu na poprawność polityczną, a jego „wpadki” odbierano jako próbę rozładowania atmosfery.

ZOBACZ: Mistrz spektakularnych wpadek i największy hejter, czyli nieznane oblicze księcia Filipa

W sierpniu 2017 roku, po siedemdziesięciu latach służby monarchini, książę Filip przeszedł na emeryturę. „Od 1952 roku samodzielnie brał udział w 22 219 wydarzeniach”, obliczyło biuro Pałacu Buckingham. W tym samym roku książę Filip i królowa Elżbieta II obchodzili 70. rocznicę ślubu.

Królowa Elżbieta II i książę Filip byli razem przez ponad 75 lat

Ku rozczarowaniu księcia, który zawsze uwielbiał sport, pod koniec życia musiał zmienić nawyki. Operacja wymiany stawu biodrowego uniemożliwiła mu dalsze uprawianie sportów jeździeckich w okolicach zamku Windsor, a po wypadku samochodowym, do którego doszło w styczniu 2019 roku, Filip dobrowolnie zrzekł się prawa jazdy. Podczas pandemii książę i królowa przenieśli się do zamku Windsor, aby nie narażać siebie i innych na niebezpieczeństwo infekcji, a w styczniu 2021 roku zostali zaszczepieni przeciwko Covid-19.

Królowa Elżbieta II zawsze widziała w małżonku niezastąpione wsparcie. Chociaż miał cechy przywódcy, u jej boku zadowolił się rolą drugoplanową. Jak wyznał kiedyś swojemu biografowi, musiał „zapewnić, że królowa rządzi”. To właśnie dzięki bezgranicznemu zaufaniu żony, książę Filip mógł wiele zrobić dla kraju i jego mieszkańców. „Po prostu dałem z siebie wszystko”, mówił w wywiadzie dla BBC.

W jednym z przemówień Elżbieta II złożyła hołd mężowi. „Nie należy do tych, którzy lubią komplementy, ale przez te wszystkie lata był moją jedyną nadzieją i wsparciem. Ja i cała nasza rodzina, nasz kraj i wiele innych krajów jesteśmy mu wdzięczni”, powiedziała wtedy.

Książę Filip zmarł dziewiątego kwietnia w wieku 99 lat.

Źródło: BBC, Tatler