Historia Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes

Złota Palma, obiekt pożądania filmowców z całego świata, przyznawana na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, swoją nazwę otrzymała nieprzypadkowo. Składająca się z dziewiętnastu listków palma zrobiona została z trzydziestu gramów szczerego złota. Nie wręczano jej jednak od pierwszej edycji festiwalu. Poznajcie historię Festiwalu Filmowego w Cannes!

Historia Festiwalu Filmowego w Cannes

Początki Festiwalu Filmowego w Cannes sięgają lat 30. ubiegłego wieku. Wtedy to z inicjatywy francuskiego Ministra Kultury i Sztuki Jeana Zaya oraz dyplomaty i historyka Philippe’a Erlangera – a także przy wsparciu brytyjskim i amerykańskim – powołano do życia festiwal filmowy, który w przyszłości miał zostać jedną z najbardziej prestiżowych imprez filmowych na świecie. Impulsem do jego stworzenia był skandal, jaki w 1938 roku wstrząsnął festiwalem w Wenecji, kiedy pod naciskiem Hitlera i Mussoliniego, jury festiwalu zmieniło swój werdykt i ostatecznie nagrodziło nazistowski dokumentalny film propagandowy. Na miejsce francuskiego festiwalu wybrano leżące na Lazurowym Wybrzeżu Cannes.

ZOBACZ TEŻ: Nie tylko Cannes... Zobacz, jak fantastyczne jest Lazurowe Wybrzeże

Start pierwszej edycji zaplanowano na 1 września 1939 roku. I choć pod koniec sierpnia zaczęli zjeżdżać do Cannes pierwsi uczestnicy festiwalu, a malarz Jean-Gabriel Domergue przygotował projekt oficjalnego plakatu, z powodu wybuchu II wojny światowej plany trzeba było odłożyć na przyszłość. Podczas prywatnego pokazu udało się jedynie wyświetlić amerykański film Williama Dieterle „Quasimodo”.

Sześć lat później, 20 września 1946 roku, rozpoczął się pierwszy Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes, a wzięły w nim udział filmy z 21 krajów. Zorganizowanie festiwalu w zniszczonej wojną Francji było możliwe dzięki specjalnej zbiórce pieniędzy. Rok później filmów biorących udział w festiwalu było jednak zdecydowanie mniej, bo swoje dzieła w Cannes zaprezentowało zaledwie szesnaście krajów. Problemów nie brakowało. W latach 1948 i 1950 festiwal nie odbył się w ogóle, a w 1949 roku w świeżo wybudowanym Pałacu Festiwalowym podczas burzy zerwany został dach. Problematyczny był również termin imprezy, który skazywał festiwal w Cannes na konkurowanie z Festiwalem Filmowym w Wenecji. Aby tego uniknąć, termin festiwalu w Cannes został przesunięty na wiosnę.

Początek lat 50. to okres wzrostu zainteresowania festiwalem, który stał się nie lada gratką dla turystów odwiedzających miasto. Obecnie do 75-tysięcznego Cannes w trakcie trwania festiwalu przyjeżdża około 150 tysięcy gości. Skandale z nim związane, pojawiające się tam największe gwiazdy kina oraz głośne romanse sprawiły, że wydarzeniem zainteresowały się też media.

Popularności festiwalowi przysporzył w 1954 roku romans młodej aktorki Simone Silvy, która w stroju topless została sfotografowana w towarzystwie Roberta Mitchuma. To właśnie w Cannes odkryty został również talent Brigitte Bardot. Kontrowersje budziły filmy zakwalifikowane do udziału w festiwalu. Tak było między innymi z wyświetlanym w 1960 roku „Słodkim życiem” Felliniego, które przez niektórych uznane zostało za film pornograficzny. A Watykan zagroził ekskomuniką każdemu, kto zobaczy ten film.

Brigitte Bardot na Festiwalu Filmowym w Cannes, 1953 rok

Festiwal Filmowy w Cannes - historia Złotej Palmy

Kolejnymi znaczącymi datami w rozwoju festiwalu były lata 1955 i 1957. To właśnie w 1955 roku powstała słynna Złota Palma, czyli najważniejsza nagroda canneńskiego festiwalu – do tej pory najlepsze filmy honorowane były Grand Prix Festiwalu.

ZOBACZ TAKŻE: Te filmy otrzymały Złotą Palmę! Oto zwycięzcy ostatnich lat

Dwa lata później wśród jurorów festiwalowych po raz pierwszy zasiadła kobieta, meksykańska aktorka Dolores del Río. W 1959 roku po raz pierwszy zorganizowane zostały targi filmowe Marché du Film, które obecnie należą do najważniejszych na świecie.

Głośnym echem odbiło się wykluczenie z programu festiwalowego filmów „Noc i mgła” oraz „Hiroszima, moja miłość”. Stojące za tym wykluczeniem motywy polityczne nie spodobały się canneńskim jurorom, dla których najważniejszym i jedynym kryterium dopuszczania filmów była ich jakość.

W 1962 roku do programu Festiwalu Filmowego w Cannes dołączyła sekcja International Critics’ Week, w której poza konkursem wyświetlano pierwsze bądź drugie filmy reżyserów z całego świata. Cztery lata później po raz pierwszy w historii przewodniczącą jury została kobieta. Była to amerykańska aktorka, dwukrotna zdobywczyni Oscara, Olivia de Havilland. W kolejnym roku ten zaszczyt przypadł Sophii Loren.

Pomimo prób jak najdalszego trzymania się od polityki, to właśnie z powodów politycznych przerwana została dwudziesta pierwsza edycja festiwalu. Solidaryzujący się ze strajkującymi francuskimi studentami reżyserzy doprowadzili do zamknięcia festiwalu. Z 28 filmów, które miały być wyświetlone w konkursie głównym, zaprezentowano wtedy tylko 11. Rok później festiwal odbył się bez przeszkód, a w jego programie pojawiła się kolejna prestiżowa sekcja: Directors’ Fortnight, do której kwalifikowano filmy bez względu na prezentowane przez nie ideologie.

Mianowany w 1972 roku dyrektorem festiwalu Robert Favre Le Bret, razem z Maurice’em Bessym, który objął funkcję tzw. delegata generalnego, wprowadzili wiele zmian. Ograniczona została liczba filmów biorących udział w konkursie głównym, w repertuarze festiwalu pojawiły się nowe sekcje, skrócony do trzynastu dni został również czas trwania festiwalu. Politykę Bessy’ego kontynuował jego następca Gilles Jacob. W 1983 roku wybudowany został nowy, większy Pałac Festiwalowy, który potocznie nazwano „Bunkrem”. Rok później nowym dyrektorem festiwalu został Pierre Viot. Za jego kadencji w Cannes zaczęły pojawiać się filmy z państw, które do tej pory nie pojawiały się w programie festiwalu – dzięki temu swoje dzieła mogli zaprezentować filmowcy z Filipin, Chin czy Kuby.

Dopiero w 1987 roku na schodach prowadzących do Pałacu Festiwalowego pojawił się słynny czerwony dywan. Dwa lata później setki filmowców z całego świata podpisało wspólną deklarację sprzeciwiającą się wciąż obecnej na świecie cenzurze. Festiwalowa widownia wzrosła z 4 tysięcy widzów w 1970 roku do 72 tysięcy w 1990 roku.

Festiwal Filmowy w Cannes - jak bardzo się zmienił?

Przełom wieków to czas, kiedy Festiwal Filmowy w Cannes stał się miejscem, w którym nie tylko można zobaczyć najgorętsze filmowe premiery, ale i takim, gdzie filmowcy z całego świata mogą uzyskać wsparcie dla swoich nowych projektów. Specjalne sekcje umożliwiły podnoszenie kwalifikacji młodym reżyserom i scenarzystom, a od 2005 roku, dzięki sekcji L’Atelier, dwudziestu wybranych reżyserów rokrocznie otrzymuje pomoc w sfinansowaniu swoich projektów.

Podczas festiwalu prezentowane są również odrestaurowane cyfrowo najsłynniejsze filmy z jego historii, można je zobaczyć w specjalnej sekcji Cannes Classics. W latach 90. festiwal w Cannes zaczął doceniać amerykańskie kino niezależne, czego dowodem była Złota Palma dla braci Coen za film „Barton Fink”. Scenariusze filmów prezentowanych w Cannes były coraz bardziej zaangażowane społecznie, portretując socjologiczno-kulturalne zmiany dochodzące na świecie. Do 1997 roku, kiedy Festiwal Filmowy w Cannes świętował swoje pięćdziesięciolecie, wyświetlonych zostało w jego ramach w sumie 1,289 filmów z całego świata.

Aktualny dyrektor festiwalu, Thierry Fremaux, nie stroni od kontrowersji. W 2015 roku wprowadzony został przez niego zakaz robienia selfie na czerwonym dywanie, a dwa lata później poszedł na wojnę z platformami streamingowymi, głównie z Netfliksem. Jej powodem był nakaz kinowej dystrybucji filmów ubiegających się o start podczas Festiwalu Filmowego w Cannes. Dostępne wyłącznie w Internecie filmy straciły szansę na walkę o Złotą Palmę. „Festiwal w Cannes to rynek dla międzynarodowych sprzedawców i kupujących. To kulminacja, nie początek”, mówił Fremaux w 2007 roku, gdy został mianowany dyrektorem. Kiedyś filmy były tu odkrywane, teraz specjaliści wiedzą wszystko o filmach startujących w konkursie, na miesiąc przed tym, gdy zostaną do niego zakwalifikowane. Ale to właśnie seanse w Cannes często decydują o tym, czy dany film zostanie zakupiony do dystrybucji.

75. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes rozpoczął się 17 maja, a o nagrody powalczą także Polacy. W konkursie bierze bowiem udział m.in. film Jerzego Skolimowskiego pod tytułem Eo. Czy zdobędzie Złotą Palmę? Dowiemy się już niedługo. Na słynnym czerwonym dywanie pojawi się też reżyserka Agnieszka Smoczyńska. Polka ma szansę na nagrodę za sprawą filmu The Silent Twins, który bierze udział w konkursie Un Certain Regard.

Zobacz też: 74. Festiwal Filmowy w Cannes! Najpiękniejsze stylizacje gwiazd