Film akcji – gatunek spektakularnych scen walki, pościgów i pokazów kaskaderskich

Kino akcji to specyficzny rodzaj filmów, które trafiają do odbiorcy nastawionego na mocne wrażenia. Szybko zmieniające się kadry i odpowiednio dobrana muzyka utrzymują uwagę i napięcie, a brawurowe sceny pościgów i strzelanin z udziałem najlepszych aktorów gatunkowych dają upust nagromadzonym emocjom.

Spis treści:

• Charakterystyka filmów akcji
• Historia gatunku
• Najlepsze produkcje z lat 80.
• Sentymentalny powrót w XXI wieku

Charakterystyka filmów akcji

• Szybkie tempo akcji i nagromadzenie scen walki.
• Dochodzi do konfrontacji pozytywnych bohaterów z negatywnymi, a ich efektem są mrożące krew w żyłach pościgi i strzelaniny, często z udziałem sportowych samochodów, motocykli lub samolotów.
• W filmach akcji fabuła odgrywa drugorzędną rolę – najczęstszym motywem jest zemsta lub uratowanie kogoś z opresji.
• Główni bohaterowie nie mają głębokich portretów psychologicznych, ważniejsze są sceny starcia protagonistów z antagonistami, okraszone bogatą oprawą pirotechniczną z mocnym akcentem pokazów kaskaderskich.

Historia gatunku

Kino akcji wywodzi się z filmów sensacyjnych, w których sceny walk i strzelanin stanowiły jedynie dodatek uzupełniający intrygę. W filmach akcji punkt ciężkości przeniesiony jest na spektakularną rozrywkę z dużą ilością wybuchów pirotechnicznych, podrasowanych przy użyciu efektów specjalnych.

Duży wpływ na ukształtowanie gatunku miały popularne już od lat 60. XX wieku filmy z Bondem – agentem od zadań specjalnych, który wyrusza w najdalsze zakątki świata, aby zdemaskować przestępcę.

Tytuły, które ukształtowały kino akcji

Oprócz serii z agentem 007, warto wymienić także:

• Bullitt (1968) – kryminał sensacyjny w reżyserii Petera Yatesa, w którym agent Frank Bullitt (Steve McQueen) na własną rękę bada sprawę zabójstwa świadka koronnego,
• Brudny Harry (1971) – dramat sensacyjny z Clintem Eastwoodem w roli porucznika z San Francisco, reżyseria: Don Siegel,
• Francuski łącznik (1971) – dramat kryminalny na faktach w reżyserii Williama Friedkina o nowojorskich policjantach (Gene Hackman i Roy Scheider) na tropie handlarzy heroiną,
• Ucieczka gangstera (1972) – film w reżyserii Sama Peckinpaha ukazuje perspektywę przestępcy Doca McCoya (Steve McQueen). Mężczyzna wychodzi na wolność po kilkuletniej odsiadce w więzieniu. Po wyjściu, zgadza się na udział w napadzie na bank, a gdy akcja się nie udaje, staje się wrogiem dwóch stron – policji i mafii.
• Wejście smoka (1973) – amerykańsko-hongkoński film o sztukach walki w reżyserii Roberta Clouse'a z Brucem Lee w roli głównej.

Najlepsze produkcje z lat 80.

Filmy akcji pojawiły w latach 80. XX wieku i od razu zdobyły ogromną popularność. Z każdym kolejnym tytułem wiążą się narodziny nowej gwiazdy – Sylwestra Stallone, Arnolda Schwarzeneggera, Bruce'a Willisa, Jackie'ego Chana, Chucka Norrisa, Jean-Claude'a Van Damme'a i Stevena Seagala.

Rambo: Pierwsza krew (1982) – film akcji z Sylvestrem Stallonem w roli głównej

John James Rambo (Sylvester Stallone) jest weteranem wojny w Wietnamie. Kiedy wraca do domu, okazuje się, że jego ostatni przyjaciel z oddziału nie żyje. Włócząc się przed siebie, dociera do miasta Hope, w którym zwraca uwagę lokalnej władzy.

Niesłusznie schwytany przez policję, nie zamierza wejść w rolę ofiary. Na atak odpowiada atakiem, stając się wrogiem stróżów prawa, którzy wzywają na posiłki Gwardię Narodową.

Film powstał w oparciu o książkę Davida Morrella, która w zamierzeniu autora miała wydźwięk antywojenny. Historia doczekała się czterech kontynuacji, z których ostatnia ukazała się w 2019 roku („Rambo: Ostatnia krew”). We wszystkich w roli głównej wystąpił Sylvester Stallone. Reżyseria: Ted Kotcheff.

Terminator (1984) – Arnold Schwarzenegger jako android zaprogramowany do zabijania

Akcja filmu rozgrywa się w latach 80., do których cofa się główny bohater – android (Arnold Schwarzenegger), aby zabić matkę przywódcy przyszłych rebeliantów, Sarę Connor (Linda Hamilton). Z przyszłości przybywa także Kyle Reese (Michael Biehn), aby ją chronić.

Chociaż obraz w reżyserii Jamesa Camerona zawiera elementy filmów science fiction, są one tylko dodatkiem do scen akcji, czyli pościgu za Sarą Connor czy starć między Terminatorem a Kyle'em Reesem.

Kwestia, którą wypowiada Arnold Schwarzenegger jako Terminator: „I'll be back” („Wrócę”) przeszła do historii kina, zajmując 37. miejsce wśród 100. najlepszych kwestii filmowych wszech czasów (lista Amerykańskiego Instytutu Filmowego z 2005 roku). „Terminator” otrzymał trzy Saturny jako najlepszy film sci-fi, za najlepszy scenariusz i charakteryzację.

Pisaliśmy o nim także w zestawieniu najlepszych filmów o podróżach w czasie.

Predator (1987) – pierwszy z serii filmów o walkach komandosów z kosmicznymi wojownikami

To kolejny film akcji w klimacie science fiction. Opowiada o grupie żołnierzy, którzy zostają wysłani w głąb dżungli, aby odnaleźć zaginionych pilotów. Na miejscu okazuje się, że nie są pierwszą ekipą ratunkową, a poprzednia została okrutnie wymordowana i obdarta ze skóry. Podejrzenia padają na grupę miejscowych partyzantów, jednak okazuje się, że kto inny jest odpowiedzialny za zbrodnie.

Z grupy komandosów jedynie Dutch (Arnold Schwarzenegger) uchodzi z życiem. Przed polującymi przybyszami z kosmosu ucieka także przedstawicielka grupy partyzantów, Anna (Elpidia Carrillo).

Film w reżyserii Johna McTiernana zapoczątkował serię produkcji o walkach komandosów z rasą kosmicznych wojowników, zwanych Predatorami. Pierwsza część została nagrodzona na festiwalu Saturny w 1988 za najlepszą muzykę. Montaż dźwięku został uhonorowany Złotą Szpulą w tym samym roku.

Zabójcza broń (1987) – połączenie filmu akcji z komedią kryminalną

Film otworzył kolejną popularną serię – tym razem o dwóch policjantach, którzy są skazani na współpracę pomimo diametralnych różnic w usposobieniu i podejściu do życia.

Roger Murtaugh (Danny Glover) to Afroamerykanin, który niedawno przekroczył pięćdziesiątkę. Martin Riggs (Mel Gibson) jest biały, porywczy, a do tego po śmierci żony ma zapędy samobójcze.

Razem badają sprawę śmierci prostytutki Amandy, która okazuje się mieć powiązanie z walką gangów na poziomie najbardziej wpływowych organizacji przestępczych na rynku narkotykowym.

Obraz w reżyserii Richarda Donnera został nagrodzony Złotą Szpulą w 1988 roku za najlepszy montaż dźwięku. To także miejsce trzecie w naszym rankingu filmów o policji.

Szklana pułapka (1988) – świąteczny film akcji z Bruce'em Willisem w roli głównej

Przypadek sprawia, że agent McClane (Bruce Willis) znajduje się w wieżowcu zaatakowanym przez organizację terrorystyczną. Na świąteczne przyjęcie przychodzi prywatnie, aby pogodzić się ze swoją żoną Holly (Bonnie Bedelia).

Wkrótce okazuje się, że tylko on może powstrzymać napastników przed kradzieżą kilkuset milionów dolarów z firmowego skarbca.

Film w reżyserii Johna McTiernana został nagrodzony Złotą Szpulą w 1989 roku (najlepszy montaż dźwięku), Błękitną Wstęgą (nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych z Tokio) i nagrodą Ryuu Masayuki Japońskiej Akademii Filmowej w 1990 roku jako najlepszy film zagraniczny.

To także miejsce czwarte w naszym rankingu najlepszych filmów z lat 80.

Sentymentalny powrót w XXI wieku

Fani gwiazd z lat 80. mogli z wypiekami na twarzy śledzić ich wielki powrót w pierwszej dekadzie XXI wieku. Największy rozgłosy zdobyły:

• Szklana pułapka 4.0 (2007) – w tej części niezwyciężony detektyw John McClane (Bruce Willis) walczy z hakerami, który działalność paraliżuje USA w Dzień Niepodległości, reżyseria: Len Wiseman,
• John Rambo (2008) – ze spokojnego życia rzecznego przewoźnika w Bankoku, John Rambo (Sylvester Stallone) zostaje wyrwany, aby uratować chrześcijańskich misjonarzy z rąk bezwzględnego majora Pa Tee Tinta, reżyseria: Sylvester Stallone,
• JCVD (2008) – zrealizowany z przymrużeniem oka komediowy film akcji, w którym Jean-Claude Van Damme gra samego siebie, reżyseria: Mabrouk El Mechri,
• Niezniszczalni (2010) – film w reżyserii Sylvestra Stallone, w którym udało mu się zebrać śmietankę gwiazd kina akcji. W jego produkcji wystąpili: Let Li, Jason Statham, Teryy Crews, Eric Roberts, Bruce Willis, Dolph Lundgren i on sam jako Barney Ross. Wszyscy tworzą grupę wyspecjalizowanych najemników, których celem jest obalenie despotycznego dyktatora w Ameryce Południowej.