Wystawa prac Kobro i Strzemińskiego w Centre Pompidou w Paryżu!

Wystawa dorobku Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego, czołowych polskich artystów awangardy w prestiżowym Centre Pompidou w Paryżu będzie obejmowała ponad 180 prac: od malarstwa i rzeźby, przez projektowanie użytkowe – wzornictwo przemysłowe, architekturę, typografię, aż po aktywność dydaktyczną i teoretyczną. Od 24 października do 14 stycznia będzie można je oglądać w galerii muzeum na czwartym piętrze słynnego budynku zaprojektowanego przez Renzo Piano i Richarda Rogersa. Nie wiadomo, czy widzowie Centrum Pompidou poznają też niezwykłą historię związku, który łączył dwójkę wybitnych artystów. A wystawa w Paryżu to dobra okazja by ją przypomnieć.

Pierwsze spotkanie

„Najpierw zobaczyła bandaże i kikuty. Potem niebieskie oczy. W jednym z nich zostało tylko poczucie światła, ale młoda pielęgniarka Katarzyna Kobro jeszcze o tym nie wie. W 1916 roku szpital im. Prochorowa w Moskwie jest pełen mężczyzn okaleczonych na froncie”, tak pierwsze spotkanie Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego opisuje Małgorzata Czyńska, autorka książki Kobro. Skok w przestrzeń. Ponownie zobaczyli dwa lata później, gdy oboje zostali studentami Wolnych Pracowni Artystycznych. I wtedy Katarzyna Kobro zakochała się w charyzmatycznym Strzemińskim. Zakochała pomimo jego kalectwa. Strzemiński nie miał ręki i nogi, jak już wiemy, nie widział też na jedno oko.

Wszystko o mojej matce

Córka Kobro i Strzemińskiego, Nika Strzemińska wspominała po latach: „Matka musiała mu smarować chleb, kroić na talerzu każdy kęs jedzenia, wbijać gwoździe w ściany, wieszać na wystawach i w domu obrazy (…). Nie sposób wymienić wszystkich prac, które oprócz prowadzenia domu przez całe życie wykonywała moja matka”.
Pomimo tych obowiązków znajdowała czas na na własną twórczość i poszukiwania artystyczne. Była ambitna, pewna siebie i swoich koncepcji. A były to koncepcje całkiem nowej, rodzącej się właśnie sztuki. „Moja rzeźba - mówiła Kobro - nie jest tym, czego by chcieli w swych salonach zbankrutowani i spatynowani fabrykanci”.

Bez miłości

„On nigdy nie chciał dziecka. Jego matka mówiła, żebym nigdy nie miała dziecka, żebym się tylko o Władka troszczyła. I ten Władek był dla mnie dzieckiem. Myślałam, że potrafię zagłuszyć instynkt macierzyński”, pisała Kobro. Życie jednak potoczyło się inaczej. Nika Strzemińska urodziła się w 1936 roku. I wtedy życie artystki stało się jeszcze trudniejsze. Teraz musiała zajmować się dwoma osobami. A relacje Kobro z mężem stawały się coraz gorsze. „To, co widziałam, wpłynęło na resztę mojego życia – wspominała po latach Nika Strzemińska. Bałam się, że w przyszłości moje małżeństwo zamieni się coś zbliżonego do do związku moich rodziców, w którym nie było czułości, serdeczności, miłości”.

Wciąż trwa wojna

Wojna była przerażająca: pełna głodu, strachu i wzajemnych oskarżeń. Po wojnie było jednak jeszcze gorzej. Artystka ukrywała przed światem siniaki, bo Strzemiński bił ją drewnianymi kulami. Kiedy się w końcu wyprowadził, złożył wniosek o pozbawienie żony praw rodzicielskich. Sprawił też, że nie dostała pracy w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi oraz nie została przyjęta do związku plastyków. Nie mogła już więc wstawiać do sklepu związku szmacianych zwierzątek, których sprzedaż zapewniała jej niewielki dochód.

Sama i samotna

W 1948 roku otwarto łódzkie Muzeum Sztuki. W Sali Neoplastycznej znalazło się pięć prac Katarzyny Kobro. Rzeźbiarki na wystawę nie zaproszono. W roku 1951 osamotniona Kobro umiera na raka. Na jej pogrzebie pojawia się zaledwie kilka osób. Władysław Strzemiński nie przyszedł… Bezcenny zbiór ocalałych prac artystki można oglądać w Muzeum Sztuki w Łodzi. Teraz zaś dzieła Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego razem powędrują do Paryża.

Une Avant-Garde Polonaise. Katarzyna Kobro et Wladyslaw Strzeminski, Centre Pompidou, Paryż. Wystawa czynna do 14 stycznia 2019.

Katarzyna Kobro, Kompozycja przestrzenna, lata 30.