Reklama

Film fabularny to zdecydowanie najbardziej pojemna kategoria w rozważaniach nad gatunkami. W najprostszej definicji jest to opowieść o fikcyjnych losach bohaterów. Jednak sposób przedstawiania fabuły daje nieskończone możliwości tworzenia obrazów i historii we własnym stylu.

Reklama

Spis treści:

Czym jest film fabularny?

Film fabularny to jeden z trzech rodzajów filmowych, który stoi w opozycji do dokumentu. Trzecim rodzajem jest film animowany, który ze względu na inne możliwości techniczne może przedstawiać zupełnie abstrakcyjną historię, a jednocześnie może korzystać z dwóch pozostałych rodzajów.

Czym jest fabuła? Formaliści rosyjscy, Borys Eichenbaum, Wiktor Szkłowski i Jurij Tynianow, w I połowie XX wieku zdefiniowali ten termin jako zbiór schematów, motywów i wątków. Z kolei sposób przedstawienia fabuły określili terminem „sjużet”. Jeśli odbiorca na podstawie „sjużetu” jest w stanie zrekonstruować fabułę, mamy do czynienia z filmem fabularnym.

Najważniejsze daty w historii głównego rodzaju filmowego

  • 1895 rok – ukazuje się film „Polewacz polany” w reżyserii braci Lumière, który jest uznawany także na pierwszy film komediowy.
  • 1903 rok – powstaje film „Podróż na Księżyc” autorstwa Georgesa Mélièsa, czyli pierwszy fabularny film science-fiction.
  • 1909 rok – pojawia się pierwszy fabularny film pełnometrażowy, czyli „Życie Mojżesza” w reżyserii J. Stuarta Blacktona
  • 1915-1916 – powstają pierwsze amerykańskie melodramaty, takie jak: „Narodziny narodu” i „Nietolerancja” w reżyserii Davida Warka Griffitha.
  • 1922-1926 – w ramach niemieckiego ekspresjonizmu powstaje wielkie dzieła: horror w reżyserii Friedricha Wilhelma Murnaua pt. „Nosferatu – symbfonia grozy” (1922) i futurystyczne „Metropolis” (1926) Fritza Langa.
  • 1927 rok – powstaje pierwszy film dźwiękowy – musical „Śpiewak Jazzbandu” w reżyserii Alana Croslanda.
  • 1941 rok – film „Obywatel Kane” w reżyserii Orsona Wellesa wyznacza przełom w prezentacji filmów fabularnych, wprowadzając nieliniowy sposób narracji i montażu. O życiu głównego bohatera dowiaduje się nie tylko śledząc wątki z jego udziałem, ale także z opowieści innych bohaterów.

Modernizm drugiej fali – inne spojrzenie na film fabularny

Zapowiedzią zmian w przedstawianiu historii filmowych był neorealizm we Włoszech, w ramach którego powstały produkcje próbujące rozliczyć czas wojny. Są to opowieści o ludzkich dramatach i konfliktach psychologicznych, mające wymiar antyfaszystowski. Czołowe produkcje to „Opętanie” (1943) w reżyserii Luchino Viscontiego czy „Rzym, miasto otwarte” (1945) Roberta Rosselliniego.

Nurt kina zaangażowanego społecznie odbił się szerokim echem u twórców na całym świecie. Włoskim neorealizmem inspirowali się Akira Kurosawa, Luis Buñuel czy reżyserzy polskiej szkoły filmowej, w tym: Andrzej Wajda, Andrzej Munk, Wojciech Jerzy Has czy Jerzy Kawalerowicz.

Postmodernizm w latach 80. XX wieku

W historii kina jest to nurt, który powstaje w kontrze do tradycyjnych podziałów na kulturę wysoką i niską. Znakiem, że coś się zmienia, jest film kryminalny „Nietykalni” (1987) w reżyserii Briana De Palmy, w którym wystąpili Kevin Costner jako agent Eliot Ness, Robert De Niro jako Al Capone i Sean Connery jako doświadczony policjant Jim Malone.

Twórcą, który wielokrotnie pozwala sobie na zabawę narracją, jest Quentin Tarantino. Jego „Pulp fiction” (1994) z Johnem Travoltą, Samuelem L. Jacksonem i Bruce'em Willisem składa się z kilku rozdziałów poprzestawianych względem ciągłości liniowej, co nadaje dziełu wymiar cykliczny.

Filmy postmodernistyczne wprowadzają szereg interesujących zabiegów, które wzbudzają napięcie i poprzez próbę zdezorientowania widza utrzymują jego zaangażowanie w intrygę:

  • figura niewiarygodnego narratora pojawia się w filmach „Podziemny krąg” (1999) w reżyserii Davida Finchera czy „Mulholland Drive” (2001) w reżyserii Davida Lyncha,
  • motyw rozpraszania uwagi jest widoczny w filmie „Timecode” w reżyserii Mike'a Figgisa,
  • przedstawienie różnych przedziałów czasowych w ramach jednego dzieła ukazuje film „Godziny” w reżyserii Stephena Daldry'ego,
  • różne wersje zdarzeń w ramach historii jednego bohatera – to zabieg, który widzimy w „Przypadku” (1981) Krzysztofa Kieślowskiego,
  • inwersja czasowa jest widoczna w filmie „Memento” (2000) w reżyserii Christophera Nolana.

Inne nurty we współczesnym kinie fabularnym

Równolegle z postmodernizmem wykształciły się dwa style:

Reklama
  • slow cinema – w Polsce znany jako neomodernizm skupia się na powolnej kontemplacji rzeczywistości, stroni od szybkiej akcji i ekspresyjnych środków wyrazu,
  • kino postklasyczne – to filmy o prostej liniowej fabule, które są wzbogacone o efekty specjalne. Przykładowe produkcje to: „Szklana pułapka” (1988) w reżyserii Johna McTiernana czy „Dzień niepodległości” (1996) Rolanda Emmericha (więcej na temat fabuły w rankingu filmów o końcu świata).
Reklama
Reklama
Reklama