Podziwialiśmy mężczyznę, a to była kobieta? Niezwykłe losy Kazimierza Pułaskiego

Kazimierz Pułaski to bohater narodowy, o którym uczy się w szkołach w Polsce i USA. Był marszałkiem Konfederacji Barskiej zawiązanej w obronie niepodległości i wiary katolickiej, bronił Jasnej Góry, walczył o niepodległość Stanów Zjednoczonych. W Ameryce obchodzi się „Pulasky day”, polski bohater ma wiele pomników, ulic, upamiętnień. Sensację wywołały więc wyniki badań, według których generał Puławski biologicznie był kobietą ze znacznym nadmiarem hormonów męskich. A tak stwierdzili naukowcy z Georgia Southern University w USA, którzy badali jego szkielet i DNA.

Według badaczy nadmiar hormonów męskich powodowała u Kazimierza Puławskiego choroba nadnerczy, to przez nią mógł być osobą interpłciową, czy jak się kiedyś mówiło hermafrodytyczną. Szkieletowo – jak wynika z badań szczęki i miednicy – był kobietą (szczęka i miednica są ważne, bo na ich rozwój wpływają hormony). Badania zakończone w 2019 roku nie zostały przez wszystkich uznane, do dzisiaj są kontrowersyjne. I trudno się dziwić, dotyczą bowiem pomnikowego bohatera narodowego. Ale losy Kazimierza Pułaskiego, który 4 albo 6 marca obchodziłby swoje urodziny, są w ogóle barwne i ciekawe.

Kazimierz Pułaski: gdzie jest generał

Przez 150 lat nieznane było miejsce pochówku generał Kazimierza Pułaskiego. Wielu historyków sądziło, że po bitwie pod portowym miastem Savannah, w której został ranny, przeniesiono go na statek. Miał popłynąć na dalsze leczenie. Jednak nie wytrzymał podróży, zmarł, a jego ciało wrzucono do morza. Inna wersja głosiła, że był pochowany na farmie Greenwich, gdzie został przeniesiony z pola bitwy. Dopiero w 1996 roku w pobliżu pomnika Pułaskiego w Savannah odkryto metalową trumnę z napisem „Brygadier general Casimir Pulaski”. Kiedy została otwarta, badacze ze zdumieniem stwierdzili, że leży w niej szkielet kobiety. Pierwsze pytanie brzmiało: czy to mogą być kości Puławskiego? Zaczęto długie badania, dopiero w 2015 roku grupa naukowców pod kierownictwem doktor antropologii Virginii Hutton Eastbrook, postawiła tezę, że szkielet należy do Pułaskiego.

Zobacz też: Dziewięć żyć Maty Hari – kim naprawdę była najsłynniejsza kobieta szpieg?

Kazimierz Pułaski: a może był gejem?

O Pułaskim krążyły legendy, że był gejem. Przypuszczenie to opiera się na jego związku z Kazimierzem Stanisławem Kozłowskim. Byli oni nierozłączni. Spisali nawet wspólny testament, nazywali siebie braćmi i nawzajem uczynili siebie swoimi jedynymi spadkobiercami. „My bracia, wyjeżdżając z naszym Naczelnikiem siły zbrojnej Kościuszko Tadeuszem do Ameryki, zawieramy przy pomocy Boga następujący, aktualny między sobą testamentalny kontrakt. Zawsze chcemy być razem - o ile będzie możebnym - i zawsze być, z wiedzą bliscy sobie. Gdyby w razie który z nas był chory, ranny, w niewolę zabrany lub innem nieszczęściu, to drugi brat ma mieć o nim troskę we wszystkich potrzebach, ratować i opiekować się jego osobą, jako i całym mieniem(…).

Pułaski i Kozłowski mieli ogromny majątek - szacowany na 84 miliony dolarów. Na ziemi, którą dostali stoi dzisiaj Chicago. Spadkobiercy rodziny Kozłowskich występowali o spadek, ale sprawa długo się ciągnęła i nigdy nie doszło do wypłaty. Zobacz też:

O Kazimierzu Pułaskim zachowały się opinie, że był dumny, popędliwy, ambitny i dzielny. Jędrzej Kitowicz pamiętnikarz i XVIII-wieczny kronikarz obyczajów opisywał Puławskiego tak: „Był statury niskiej, chuderlawy, szczupły w sobie, mowy prędkiej i chodu takiego. Był wielce wstrzemięźliwy tak od pijaństwa jak od kobiet. Zabawy jego najmilsze były w czasie od nieprzyjaciela wolnym ćwiczyć się w strzelaniu z ręcznej broni, pasować się z kim tęgim, na koniu różnych sztuk dokazywać, a w karty grać po całych nocach. Nic go bardziej nie bawiło jak utarczki z Moskalami”.

Hrabia Kazimierz Pułaski miał cztery metryki urodzin

Hrabia Kazimierz Pułaski herbu Ślepowron urodził się… właściwie trudno powiedzieć kiedy. Miał aż cztery metryki. Wiadomo, że był chorowity, więc po raz pierwszy ochrzczono go „z wody” (bez ceremonii liturgicznych). Odbyło się to w domu Pułaskich na rogu Nowego Światu i Wareckiej w Warszawie. W papierach zapisano, że dziecko było chore, używając łacińskiego zwrotu „ob debilitatem”- co może wskazywać na niedorozwój, słabość, być może właśnie kłopot z ustaleniem płci. Nadano mu jednak męskie imię Kazimierz. Za datę urodzin Kazimierza przyjmuje się 4 albo 6 marca 1745 roku. Za miejsce Warszawę, a nie, Warkę, jak długo sądzono.

Przyszły generał uczył się w collegium teatynów w Warszawie. Była to nowoczesna wówczas szkoła dla szlachty - uczono w niej m.in. wielu języków obcych - prowadzona przez Włochów. Nauczanie oparte było na wartościach oświecania i dalekie od żarliwości religijnej kolegiów jezuickich. Kazimierz był zawsze skory do wojaczki. Mając 24 lata, stał się jednym z bohaterów katolickiej i niepodległościowej Konfederacji barskiej, zawiązanej przeciwko Rosji w Barze na Podolu.

Dzielnie walczył, ale dał się niestety uwikłać w spisek przeciwko królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Porwanie króla się nie udało i Pułaski musiał uciekać z kraju. Tu czekał go proces, za granicą nigdzie go nie chciano. We Francji mieszkał nielegalnie. Opinia królobójcy ciągnęła się za nim wszędzie. Choć Pułaski nie przyznawał się do winy, został osądzony. Skazano go wraz z dwoma innymi spiskowcami na „ścięcie, poćwiartowanie, spalenie i rozrzucenie prochów na wiatr". Ich ręce miały być powieszone na palach ustawionych przy drogach publicznych. W 1777 roku Kazimier Puławski wyjechał na zawsze z Europy do Ameryki. W Paryżu poznał Benjamina Franklina, który namówił go do podróży i poparcia kolonii walczących o wyzwolenie spod brytyjskiej dominacji. „Hrabia Pułaski z Polski, oficer znany w całej Europie z odwagi i walki o wolność swojego kraju z przeważającymi siłami Rosji, Austrii i Prus, może być bardzo użyteczny w naszej służbie”, pisał Franklin do Jerzego Waszyngtona, pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych.

Zobacz też: Małgorzata Niemirska i Ewa Wiśniewska: siostry-aktorki. "Pod względem charakteru i wyglądu jesteśmy odmienne"

Bohater Ameryki, wybawiciel Jerzego Waszyngtona

Pierwsza bitwa, jaką stoczył Pułaski z Brytyjczykami o niepodległość Stanów Zjednoczonych, odbyła się w 1777 roku. Miała miejsce w okolicach rzeki Brandywine, niedaleko Filadelfii. To właśnie wtedy Polak miał uratować życie Jerzemu Waszyngtonowi, za co „ojciec amerykańskiego narodu” awansował 32-letniego wówczas Pułaskiego na generała kawalerii. Pułaski otworzył drogę ucieczki, przez którą Waszyngton zdołał się wycofać. Marzył o własnym legionie (nazywa się go ojcem legionistów) i dostał go, chociaż kawaleria nie sprawdzała się najlepiej na wielkim przestrzeniach, przy coraz lepszej broni palnej.

Zobacz też: Olena Leonenko-Głowacka o Januszu Głowackim: „Cały czas jest ze mną, czuję go… Moja miłość trwa”

W 1779 roku Kazimierz Pułaski poprowadził kolumnę wojsk szturmującą fortyfikacje Savannah w stanie Georgia. Tam został ranny, żołnierze wynieśli swojego rannego dowódcę z pola bitwy. Jedna z wersji historycznych mówi, że po usunięciu z pachwiny kuli przez lekarza, przetransportowano go na okręt płynący do pobliskiego Charleston. Gorączkujący Pułaski zmarł, prawdopodobnie na gangrenę 11 października. Dopiero w 1996 roku w grobie na jednej z plantacji w Savannah znaleziono szczątki generała, w trumnie z napisem „Brygadier general Casimir Pulaski".

Historia badań nad biologiczną płcią generała została pokazana w dokumencie „Ukryte historie Ameryki: generał Pułaski był kobietą?". Charles Merbs, który w końcu lat 2000 był antropologiem sądowym na Uniwersytecie Stanowym w Arizonie, wspominał, że badał kości razem z dr Karen Burns z Uniwersytetu w Georgii. I że kazała mu usiąść, przestudiować wyniki analiz i ochłonąć, nim zaczną rozmawiać. On sam stwierdził: „Wszedłem i od razu zobaczyłem, o czym mówiła. Szkielet jest tak kobiecy, jak to tylko możliwe”.

Krytycy tych badań uważali, że zostały użyte do reklamy filmu. Amerykanom chyba nie przeszkadza zweryfikowanie płci generała. W 2009 roku na wniosek prezydenta Baraka Obamy kongres amerykański nadał Kazimierzowi Pułaskiemu honorowe obywatelstwo. Trudno powiedzieć, by budowa kości czy interpłciowość wpływały na samookreślenie się Kazimierza Pułaskiego, który identyfikował się jako mężczyzna. Nadmiar testosteronu powodował, że miał niski głos, zarost itp. Mógł mieć poczucie, że coś jest nie tak, ale trudno sądzić, że w XVIII wieku mógł myśleć o sobie jako o kobiecie. Wychowywano go zawsze, jak mężczyznę. A z charakteru był „bitnym szlachetką”