Jan Komasa jest głosem ludzi młodych. O problemach nastolatków mówi w taki sposób, w jaki do tej pory nikt nie odważył się mówić – wprost, używając ich języka i estetyki. W innych obrazach porusza tematy wrażliwe, takie jak wykluczenie społeczne czy polska religijność. Jest również autorem filmów o Powstaniu Warszawskim.
Spis treści:
- Droga do reżyserii filmowej
- Życie prywatne reżysera
- Filmy krótkometrażowe w reżyserii Jana Komasy
- Sala samobójców (2011) – dramat psychologiczny o samotności w świecie wirtualnym
- Boże ciało (2019) – film nominowany do Oscara
- Pozostałe filmy Jana Komasy
- Spektakle teatralne
- Inne formy audiowizualne
Droga do reżyserii filmowej
Jan Komasa urodził się 28 października 1981 roku w Poznaniu. Jest synem Wiesława i Giny Komasów, aktora teatralnego i wokalistki oraz producentki muzycznej. Ma trójkę młodszego rodzeństwa i wszyscy spełniają się artystycznie. Szymon jest śpiewakiem barytonowym w operze, Maria (Mary Komasa) – wokalistką i kompozytorką, a Zofia – kostiumografką i reżyserką (więcej w artykule na temat rodziny Jana Komasy).
Jako młody chłopak Jan Komasa otrzymał podstawy wykształcenia muzycznego – skończył Podstawową Szkołę Muzyczną nr 2 im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu. Następnie przeprowadził się z rodzicami do Warszawy, gdzie uczęszczał do 21. Społecznego Liceum Ogólnokształcącego im. Jerzego Grotowskiego. W 2001 roku rozpoczął studia reżyserskie w Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi.
Życie prywatne reżysera
- Jest mężem Kingi Komasy, z którą ma córkę Maję (ur. 2001).
- Para poznała się już w podstawówce.
- Jan Komasa został ojcem mając zaledwie 19 lat.
- Jak przyznaje w wywiadzie z października 2016 roku, dziecko zmotywowało go do podjęcia decyzji o dorosłym życiu i w związku z tym rozpoczął reżyserię na łódzkiej filmówce.
Filmy krótkometrażowe w reżyserii Jana Komasy
Zanim reżyser zdobył rozgłos filmem psychologicznym o życiu nastolatków w sieci, tworzył krótkie formy, które także były zauważane przez krytyków. W 2004 roku nakręcił 15-minutową etiudę „Fajnie, że jesteś”, w której przedstawia scenę niezapowiedzianego przyjazdu ojca (Stanisław Penksyk) do akademika córki (Julia Kijowska).
Kolejny film w jego reżyserii pojawił się w zestawieniu obrazów trójki debiutantów: Jana Komasy, Anny Kazejak-Dawid i Macieja Migasa. Całość nosi tytuł „Oda do radości” (2005) i jest podzielona na części: „Śląsk”, „Warszawa” i „Morze”. Jan Komasa jest autorem filmu pt. „Warszawa”, w który opowiada o młodym raperze (Piotr Głowacki), pragnącym zaimponować swojej dziewczynie, Marcie (Roma Gąsiorowska).
Za nowelę z „Ody do radości” młody reżyser otrzymał szereg ważnych nagród, w tym nominację do Paszportu Polityki, Nagrodę Publiczności na festiwalu w Koninie, Nagrodę Specjalną Jury na festiwalu w Gdyni (2005) i dwie nagrody na festiwalu „Młodzi i Film” w Koszalinie (2006).
Sala samobójców (2011) – dramat psychologiczny o samotności w świecie wirtualnym
Dominik Santorski (Jakub Gierszał) jest nastolatkiem, który nie cieszy się popularnością w szkole. Jest wyśmiewany przez rówieśników i nie ma wsparcia u stale nieobecnych rodziców. Do tego presja związana z maturą sprawia, że chłopak zamyka się w swoim pokoju, spędzając czas w wirtualnej rzeczywistości.
W Internecie poznaje Sylwię (Roma Gąsiorowska). Dziewczyna jest zainteresowana śmiercią i samookaleczeniem. Wprowadza Dominika na platformę, która nazywa się „Sala samobójców”.
Film powstał według autorskiego scenariusza Jana Komasy, którego zainspirował wirtualny świat „Second Life”. Obraz uzupełniają symboliczne animacje komputerowe, podkreślające odrębność życia w sieci.
„Sala samobójców” okazała się wydarzeniem kinowym roku. Na festiwalu w Gdyni w 2011 roku zdobyła Srebrne Lwy, pięć nagród specjalnych i dwie indywidualne. Otrzymała także nagrody na wielu innych festiwalach, w tym EnergaCamerimage, Nowe Horyzonty, Ale Kino czy Off Camera. W 2012 roku film został uhonorowany na festiwalu Orły w kategoriach: odkrycie roku i najlepszy montaż.
Boże ciało (2019) – film nominowany do Oscara
To nietypowy film religijny, który nie tylko porusza dylematy natury moralnej, ale także opowiada o problemach z edukacją i socjalizacją młodzieży z zakładów poprawczych. Dwudziestoletni Daniel (Bartosz Bielenia) zostaje zwolniony z placówki ze względu na zagrożenie życia. Brat chłopaka, którego pobił ze skutkiem śmiertelnym, już kilkukrotnie próbował się na nim zemścić.
Wcześniej, w wyniku rozmów z księdzem Tomaszem, Daniel odnajduje powołanie do duchowieństwa. Jednak zgodnie z obowiązującym prawem jako osoba skazana nie może wstąpić do seminarium. Opuszczając placówkę, kradnie sutannę księdza Tomasza (Łukasz Simlat). Udaje się na wieś na południu Polski, gdzie w wyniku zbiegu okoliczności zostaje wzięty przez miejscowego proboszcza za swojego zastępcę.
Autorem scenariusza do filmu jest Mateusz Pacewicz. Zainteresowany historią chłopaka, który udawał księdza, przeprowadził z nim wywiad, którego efektem była książka i reportaż w Dużym Formacie.
Obraz w reżyserii Jana Komasy zdobył nagrodę specjalną Label Europa Cinemas na festiwalu w Wenecji w 2019 roku, dziesięć nagród indywidualnych i Nagrodę Publiczności na festiwalu Orły 2020, Nagrodę Publiczności, pięć nagród specjalnych i trzy indywidualne na festiwalu w Gdyni w 2020 roku. Był także nominowany do Oscara w kategorii: najlepszy film indywidualny.
Pozostałe filmy Jana Komasy
W swoich obrazach reżyser podejmuje tematy, które poruszają ważne kwestie dla naszej społeczności, kultury i narodowości. Poza dwoma głośnymi tytułami, które zostały opisane powyżej, Jan Komasa wyreżyserował także:
- Powstanie Warszawskie (2014) – film fabularny wyprodukowany na zlecenie Muzeum Powstania Warszawskiego na podstawie nagrań archiwalnych, więcej w zestawieniu filmów o Powstaniu Warszawskim,
- Miasto 44 (2014) – opowieść o doświadczeniu Powstania Warszawskiego z perspektywy młodych ludzi. Film otrzymał pięć nagród na festiwalu w Gdyni w 2014 roku i cztery Orły w 2015 roku,
- Sala samobójców. Hejter (2020) – spin-off „Sali samobójców” opowiada o nieczystych zagrywkach PR w internecie skierowanych przeciwko politykowi Pawłowi Rudnickiemu (Maciej Stuhr). Ich wykonawcą jest Tomek Giemza (Maciej Musiałowski), a jego przełożoną – Beata Santorska (Agata Kulesza), matka Daniela z pierwszej części.
Spektakle teatralne
W 2008 roku autor „Sali samobójców” wyreżyserował spektakl w Teatrze telewizji pt. „Golgota wrocławska” (2008). Przedstawia w nim dramatyczny przebieg brutalnego komunistycznego śledztwa i procesu, który miał miejsce w latach 1948-1949. Listy skazanych, które nie zostały przekazane ich bliskim, trafiają w ręce młodego nauczyciela historii. Przejęty losem trzech ofiar systemu, postanawia przekazać listy żyjącym bliskim i zorganizować wystawę.
Spektakl otrzymał wyróżnienie na Festiwalu Telewizyjny w Chicago, Grand Prix i cztery nagrody indywidualne na festiwalu Dwa Teatry w Sopocie w 2009 roku.
W 2016 roku można było zobaczyć kolejny spektakl Jana Komasy, tym razem w ramach festiwalu Malta w Poznaniu. Było to widowisko multimedialne pt. „Ksenofonia. Symfonia dla Innego”, które powstało przy okazji obchodów 60. rocznicy Poznańskiego Czerwca 1956 roku.
Inne formy audiowizualne
Jan Komasa ma w swoim dorobku artystycznym również pracę nad reżyserią seriali telewizyjnych, takich jak „Krew z krwi” (2012-2015) czy „Ultraviolet” (2017-2019). Według jego pomysłu powstał także teledysk do piosenki Mary Komasy pt. „Lost me”.
