Roman Załuski – reżyser nie tylko popularnych komedii obyczajowych, ale także dramatów społecznych

Roman Załuski to reżyser, który bacznie przyglądał się ludzkim postawom w momencie przełomu ustrojowego w Polsce. W swoich filmach podejmował tematy pozornie błahe, ale tak naprawdę najważniejsze w życiu człowieka, takie jak miłość czy awans społeczny. Przełamywał stereotypy, ukazując silną pozycję kobiet.

Spis treści:

• Notka biograficzna
• Nagrody i nominacje na festiwalach filmowych
• Najlepsze filmy Romana Załuskiego

Notka biograficzna

Roman Załuski urodził się 10 grudnia 1936 w Lidzie, która obecnie leży na terenie Białorusi. Do szkoły średniej chodził w Warszawie – VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana zakończył maturą w 1954 roku. Następnie rozpoczął studia na wydziale reżyserskim w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Dyplom obronił w 1958 roku.

Po wprawkach w postaci etiud filmowych zadebiutował pełnometrażowym obrazem pt. „Dom” (1970), do którego sam napisał scenariusz. Jednak największą rozpoznawalność przyniosły mu komedie z końca lat 80., takie jak: „Och, Karol” (1985), „Kogel-mogel” (1988) z Ewą Kasprzyk i Grażyną Błęcką-Kolską czy „Komedia małżeńska” (1993) – również z Ewą Kasprzyk i Janem Englertem. W pracy nad scenariuszami wielokrotnie współpracował z Iloną Łepkowską. Jego ostatnim dziełem był spektakl telewizyjny „Oferty Josepha Fouche” z 1996 roku.

Reżyser zmarł 29 listopada 2022 w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Bródnowskim.

Nagrody i nominacje na festiwalach filmowych

Filmy, które tworzył Roman Załuski, w latach 80., i 90. zapewniały rozrywkę wszystkim Polakom. Były i są nadal wielokrotnie wyświetlane w telewizji. Zostały także docenione przez krytyków:

• 1970 – Nagroda Komitetu ds. Radia i Telewizji za twórczość telewizyjną i radiową,
• 1974 – nominacja do Złotych Lwów na festiwalu w Gdyni za film „Godzina za godziną” (1974),
• 1975 – nominacja do nagrody Złoty Kłos na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Valladolid za film „Sekret” (1973),
• 1978 – nominacja do Złotych Lwów za film dramat obyczajowy „Azyl” (1978),
• 1980 – nominacja do Złotych Lwów za kryminał psychologiczny „Wściekły” (1979),
• 1981 – nominacja do Złotych Lwów za film obyczajowy „Rdza” (1981),
• 1986 – Nagroda Specjalna na Lubuskim Lecie Filmowym dla filmu o największej frekwencji za komedię erotyczną „Och, Karol” (1985),
• 1987 – nominacja w Gdyni za film „Głód serca” (1986),
• 1994 – nominacja do Złotych Lwów w Gdyni za „Komedię małżeńską” (1993).

Najlepsze filmy Romana Załuskiego

Reżyser znany jest z filmów komediowych o zabarwieniu erotycznym, ale tworzył także melodramaty, filmy obyczajowe i psychologiczne.

Kardiogram (1971) – dramat psychologiczny o nastrojach w małym miasteczku

Adam Rawicz (Tadeusz Borowski) jest ambitnym kardiochirurgiem. Kiedy podejmuje pracę w małym miasteczku, chce się skupić na problemach pacjentów, ale doskwiera mu samotność. Wpada w objęcia Teresy (Anna Seniuk), żony dyrektora szkoły, który zmaga się z ciężką chorobą.

Życie płynie swoim naturalnym rytmem do czasu, gdy pojawia się sprawa orzeczenia zgonu nieślubnego dziecka Pani Wilińskiej (Halina Kowalska).

Film powstał według scenariusza Ireneusza Iredyńskiego na podstawie książki „Nigdy na świecie” Aleksandra Minkowskiego. Występujący w roli drugoplanowej Bolesław Płotnicki otrzymał Złote Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w 1971 roku.

Godzina za godziną (1974) – film obyczajowo-psychologiczny

Robiąc kursy po Polsce, Tadeusz Kowalik (Aleksander Iwaniec) poznaje wiele ciekawych osób. Pisze o nich opowiadania, które są publikowane w czasopismach literackich.

W pewnym momencie jego współpracownikiem zostaje Sawicki (Zygmunt Malawski), zdegradowany ze stanowiska dyrektorskiego. Obydwojgu brakuje pieniędzy, więc decydują się na „lewe kursy”.

Film jest ekranizacją powieści Andrzeja Twerdochliba pod tym samym tytułem.

Wyjście awaryjne (1982) – komedia obyczajowa o ludzkiej mentalności

Intryga, która pojawia się w komedii Romana Załuskiego, wynika z obawy o skandal obyczajowy. Akcja rozgrywa się w małym polskim miasteczku w latach 80. XX wieku.

Naczelnik gminy, pani Jadwiga Kolędowa (Bożena Dykiel) dowiaduje się, że jej córka jest w ciąży. Aby uniknąć plotek, wysyła swojego męża (Jerzy Michotek) do Wrocławia, aby „kupił” narzeczonego dla Dorotki (Maria Gładkowska).

Film powstał według scenariusza Andrzeja Mularczyka.

Och, Karol (1985) – komedia erotyczna o zdradach małżeńskich

Głównym bohaterem jest przystojny i pewny siebie Karol Górski (Jan Piechociński). Mężczyzna nie ma skrupułów, aby zdradzać swoją żonę Marię (Danuta Kowalska) z innymi kobietami. Jednak sytuacja się komplikuje, kiedy zirytowana małżonka zaprasza do domu wszystkie jego kochanki. Od tej pory Karol czuje lekki nadmiar miłości swoich adoratorek.

Film został nakręcony według scenariusza Ilony Łepkowskiej. W rolach głównych, obok wymienionych wyżej aktorów, wystąpiły także: Ewa Sałacka, Dorota Kamińska i Jolanta Nowak. W 2011 roku powstał remake popularnej komedii w reżyserii Piotra Wereśniaka, w którym w roli głównej wystąpił Piotr Adamczyk.

Kogel-mogel (1988) – komedia romantyczna o życiowych zawirowaniach

Kasia Solska (Grażyna Błęcka-Kolska) jest młodą panną na wydaniu, która jednak marzy o tym, aby wyrwać się ze wsi do miasta. Kiedy jednak zdaje na pedagogikę w Warszawie, jej rodzice planują zaręczyny z mało przystojnym Staśkiem (Jerzy Rogalski).

Dzień przed ślubem Kaśka dostaje powiadomienie o przyjęciu na studia. Ucieka z domu i zatrudnia się jako opiekunka Piotrusia (Maciej Koterski), aby móc kontynuować naukę.

Film zyskał ogromną popularność widzów, o czym najlepiej świadczą cztery kontynuacje:

• Galimatias, czyli kogel-mogel II (1989) – w drugiej części do wsi zamężnej już Kasi przyjeżdżają Piotruś, którym dziewczyna opiekowała się w czasie studiów, i jego babcia (Małgorzata Lorentowicz), film powstał w reżyserii Romana Załuskiego,
• Miszmasz, czyli kogel-mogel 3 (2019) – Kasia jest już po rozwodzie, ale nadal mieszka we wsi Brzózki. Po 10 latach wraca do niej syn Marcin (Nikodem Rozbicki), który mieszkał w Holandii ze swoim ojcem. Film wyreżyserował Kordian Piwowarski na podstawie kolejnego scenariusza Ilony Łepkowskiej,
• Koniec świata, czyli kogel-mogel 4 (2022) – w dalszej części poznajemy historię miłości Marcina Zawady, czyli dorosłego syna Kasi. Tymczasem jego mama przeżywa piękną miłość u boku profesora Mariana Wolańskiego (Zdzisław Wardejn). Tym razem pomysły Ilony Łepkowskiej zrealizowała Anna Wieczur-Bluszcz,
• Baby boom, czyli kogel-mogel 5 (2024) – w ostatniej części losy połączonej rodziny Wolańskich i Zawadów jeszcze bardziej się komplikują. Film wyreżyserowała Anna Wieczur-Bluszcz według scenariusza Domana Nowakowskiego, Anny Wiśniewskiej i Joanny Jakubowskiej.

Komedia małżeńska (1993) – przewrotna opowieść o dojrzałym związku

W małżeństwie Marii (Ewa Kasprzyk) i Wiktora (Jan Englert) już dawno zgasł ogień dawnych namiętności. Kiedy po raz kolejny podczas spotkania towarzyskiego Maria czuje się jak kura domowa, postanawia odejść. Wsiada do pociągu i wyjeżdża do Warszawy.

Niestety, nie wszystko idzie zgodnie z planem. Zostaje bez pieniędzy i dachu nad głową, ale mimo wszystko nie traci nadziei.

Scenariusz do filmu Roman Załuski napisał we współpracy z Iloną Łepkowską.