Najlepsze filmy o samurajach: przegląd klasyki

Oglądając stare filmy o samurajach, poznajemy niemały skrawek historii Japonii. Większość produkcji odwołuje się do czasów feudalnych z XVI–XIX wieku. Świetnie przeszkoleni wojownicy byli wtedy własnością swoich panów. Działali zgodnie z kodeksem honorowym, który jednoznacznie określał, co jest dobre, a co złe. Ale jak to zazwyczaj bywa, byli też wolni strzelcy, którzy nie zgadzali się na bezlitosne status quo. Nosili oni miano rōninów – odważnych wojowników, którzy podejmowali działania na własną rękę. W zestawieniu postawiliśmy nie tylko na klasykę gatunku, ale także na inne ciekawe produkcje, nawiązujące do kina samurajskiego.

Spis treści:

1. Siedmiu samurajów (1954) – kultowy film Akiry Kurosawy
2. Harakiri (1962) – film o samobójstwach samurajów
3. Po deszczu (1999) – niespieszne kino samurajskie
4. Ostatni samuraj (2003) – hollywoodzki film o japońskich wojownikach
5. Zatoichi (2003) – niewiarygodna historia niewidomego samuraja
6. Ghost Dog: Droga samuraja (1999) – kodeks honorowy amerykańskiego gangstera
7. 13 zabójców (2010) – samurajskie kino przygodowe
8. Inne filmy o samurajach, które warto obejrzeć

Siedmiu samurajów (1954) – kultowy film Akiry Kurosawy

Fabuła „Siedmiu samurajów” rozgrywa się w XVI–wiecznej Japonii. Mała, rolnicza wioska jest regularnie napadana przez bandytów, którzy zabierają ponad połowę jedzenia. Rozgoryczeni mieszkańcy postanawiają wynająć rōninów, czyli wolnych samurajów, nie podlegających pod niczyje zwierzchnictwo.

W miarę jak najemnicy przygotowują się na najazd bandytów, konflikty w wiosce narastają. Każdy z samurajów ma inny temperament i motywację, więc trudno jest im działać razem.

Czarno–biały film Kurosawy stał się popularny na całym świecie przede wszystkim dzięki licznym nawiązaniom i remake'om. Najbardziej znaną produkcją, która bazuje na dziele mistrza, jest „Siedmiu wspaniałych” (2016) Antoine'a Fuqua. Amerykański western rozgrywa się na pograniczu z Meksykiem w gwiazdorskiej obsadzie z Denzelem Washingtonem, Chrisem Prattem i Ethanem Hawke'iem w rolach głównych.

Ocena na Filmwebie: 8,1.

Tradycyjne japońskie sztuki walki są motywem przewodnim także innych tytułów Kurosawy, którego ojciec był potomkiem samurajów. Większość rozgrywa się w czasach feudalnych. Z obszernego dorobku reżysera warto wymienić kilka tytułów:

• Straż przyboczna (1961) – opowieść o niezależnym samuraju, który trafia do wioski pomiędzy dwa zwaśnione klany. Na podstawie tego tytułu powstał film Waltera Hilla „Ostatni sprawiedliwy”, a także bez zgody Kurosawy – „Za garść dolarów” Sergio Leone
• Sanjuro – samuraj znikąd (1962) – kontynuacja „Straży przybocznej”,
• Tron we krwi (1957) – interpretacja „Makbeta” Shakespeare'a przeniesiona w realia feudalnej Japonii.

Harakiri (1962) – film o samobójstwach samurajów

Akcja filmu rozgrywa się w Japonii na początku XVII wieku, kiedy krajem rządzili shōguni z rodu Tokugawa. Wśród samurajów obowiązkowy był wtedy zwyczaj popełniania seppuku po utracie pana. Był to rodzaj rytualnego samobójstwa, które następowało poprzez rozcięcie brzucha sztyletem lub mieczem.

Głównym bohaterem jest rōnin Hanshirō Tsugumo (Tatsuya Nakadai), który nie popełnił seppuku zgodnie ze zwyczajem. Za to zajął się opieką nad córką i wnukiem, którzy po rytualnej śmierci zięcia, zostali pozbawieni męskiego wsparcia.

Film „Harakiri” w reżyserii Masakiego Kobayashiego otrzymał nagrodę specjalną na festiwalu w Cannes w 1963 r. Pod batutą japońskiego reżysera powstał także inny film o samurajskich zwyczajach – „Bunt” z 1967 r.

Ocena na Filmwebie: 8,1.

Po deszczu (1999) – niespieszne kino samurajskie

„Po deszczu” to japoński film kostiumowy w reżyserii Takashiego Koizumiego, który powstał według scenariusza Akiry Kurosawy. Opowiada historię samuraja (Akira Terao), który wraz z żoną (Tayo Misawa) zatrzymuje się w małej wiejskiej oberży nad rzeką. Nie mogąc znieść kłótni przebywających tam drobnych handlarzy, codziennie opuszcza dom, aby pojedynkować się za pieniądze.

Obdarzony błyskawicznym refleksem Ihei wygrywa niejedną walkę. Za uczciwie zdobyte pieniądze kupuje jedzenie i sake, które rozdaje innym.

To kolejny klasyk o samurajach, który zdobył aż osiem statuetek Japońskiej Akademii Filmowej i nagrodę specjalną na MFF w Wenecji w 1999 r. – jako najlepszy film opowiadający o związku człowieka z naturą.

Ocena na Filmwebie: 7,9.

Ostatni samuraj (2003) – hollywoodzki film o japońskich wojownikach

Tym razem przenosimy się do XIX wieku. Po krwawej pacyfikacji Indian, amerykański kapitan Nathan Algren (Tom Cruise) przyjmuje propozycję wyjazdu do Japonii. Ma szkolić wojsko imperatora Meiji do walki z samurajami – doskonałymi wojownikami, którzy buntują się przeciwko centralnej władzy. Z powodu braku czasu kapitan nie daje rady odpowiednio wyszkolić żołnierzy i ponosi katastrofalną klęskę. Zostaje pojmany przez Katsumoto (Ken Watanabe) – dowódcę samurajów i trafia do niedoli.

W wiosce samurajów Algren zaprzyjaźnia się z siostrą Katsumoto, Taką (Koyuki Katō), której męża zabił podczas walki. Poznaje miejscowe zwyczaje i kodeks honorowy bushidō. W kolejnym starciu staje po przeciwnej stronie.

„Ostatni samuraj” w reżyserii Edwarda Zwicka zdobył nagrodę Japońskiej Akademii Filmowej w 2005, National Board of Review i Błękitną Wstęgę Stowarzyszenia Krytyków Filmowych z Tokio, a także cztery Satelity – za muzykę, kostiumy, zdjęcia i montaż. Odtwórca głównej roli, Tom Cruise przez ponad rok uczył się walki mieczem i zgłębiał samurajski kodeks.

Ocena na Filmwebie: 7,7.

Zobacz także: Najlepsze filmy o Indianach – TOP 10: zdumiewająca podróż na Dziki Zachód nie tylko w klasycznych westernach

Zatoichi (2003) – niewiarygodna historia niewidomego samuraja

Zatoichi to legendarny bohater japoński – ślepy wojownik, o którym powstało kilkadziesiąt wcześniejszych produkcji filmowych. Jednak dopiero w 2003 r. reżyser Takeshi Kitano podszedł do tego tematu z odpowiednim rozmachem i budżetem. Sam odegrał główną rolę i wcielił się w postać samuraja, który ochrania mieszkańców niewielkiej japońskiej wioski.

Film w reżyserii Takeshiego Kitano zachwyca pięknymi zdjęciami i choreografią, wykonaną przez grupę taneczną The Stripes. Produkcja została doceniona na MFF w Wenecji w 2003 r., otrzymując Nagrodę Publiczności i trzy nagrody specjalne. „Zatoichi” został wyróżniony także przez Japońską Akademię Filmową, zgarniając statuetki w kategoriach: najlepszy dźwięk, oświetlenie, zdjęcia, muzyka i montaż.

Ocena na Filmwebie: 7,4.

Ghost Dog: Droga samuraja (1999) – kodeks honorowy amerykańskiego gangstera

„Ghost dog: Droga samuraja” to z kolei dobre kino gangsterskie w reżyserii Jima Jarmuscha. Czarnoskóry Ghost Dog (Forest Whitaker) zostaje przypadkowo uratowany przez szefa mafii (John Tormey). Od tej pory zostaje jego wasalem, zgodnie z wyznawanym przez siebie kodeksem samurajów. Na zlecenie pana ćwiczy kendo – japońską sztukę walki.

Film celowo łączy różne style – tradycje japońskie przeplatają się z kulturą amerykańską. W takiej scenerii rozgrywają się dylematy człowieka, który w swojej działalności przestępczej chciałby kierować się honorem i moralnością. Jednak czy jest to możliwe, aby tradycyjne, samurajskie zasady odnosiły się do współczesnej rzeczywistości?

Ocena na Filmwebie: 7,3.

Zobacz także: Najlepsze filmy o mafii ostatnich 8. dekad

13 zabójców (2010) – samurajskie kino przygodowe

Akcja filmu ponownie rozgrywa się w XIX–wiecznej Japonii, w której władzę sprawują lokalni feudałowie. Okrutny brat shoguna Matsudaira Naritsugu zamierza scentralizować władzę. Nie pozostaje nic innego, jak zabić tyrana. Misję podejmuję jeden z najlepszych samurajów, Shinzaemon Shimada (Kōji Yakusho), który zwołuje drużynę 13 zabójców.

Japoński dramat przygodowy w reżyserii Takashiego Miike otrzymał nagrodę specjalną na MFF w Wenecji w 2010 r. Zdobył także cztery nagrody główne Japońskiej Akademii Filmowej – za scenografię, oświetlenie, dźwięk i zdjęcia.

Ocena na Filmwebie: 6,9.

Inne filmy o samurajach, które warto obejrzeć

Poniżej lista uzupełniająca ranking w kolejności chronologicznej:

1. Krwawa pani śniegu (1973) – tu przed narodzinami Yuki, cała jej rodzina została zamordowana przez bandytów. Dziewczyna od urodzenia pragnie więc tylko jednego – zemsty. Reżyseria: Toshiya Fujita,
2. Kat Shoguna (1980) – kiedy Shogun zabija żonę głównego bohatera, samuraj wyrusza w drogę w akcie zemsty. Towarzyszy mu kilkuletni syn Daigoro. Reżyseria: Robert Houston i Kenji Misumi.
3. Ukryte ostrze (2004) – opowieść o samuraju, który wraca po latach do domu, aby uwolnić siostrę. Staje też do walki ze swoim dawnym przyjacielem. Reżyseria: Yoji Yamada
4. Miłość i honor (2006) – kolejny film samurajski w reżyserii Yôjiego Yamady. Tym razem jest to historia samuraja, który został podstępnie otruty, w wyniku czego stracił wzrok. Jego żona oddaje się doradcy shōguna, aby utrzymać rodzinę,
5. Makowe wzgórze (2011) – film animowany o nastolatkach, którzy wspominają świetlaną przeszłość Japonii. Reżyseria: Gorô Miyazaki,
6. Harakiri: Śmierć samuraja (2011) - opowieść o samuraju, który popadł w ruinę, więc prosi swojego pana o możliwość popełnienia seppuku. Reżyseria: Takashi Miike,
7. Jak zostałem samurajem (2022) – film animowany o psie, który pragnąc zostać samurajem, wyrusza na szkolenie na wyspę kotów. Reżyseria: Mark Koetsier i Rob Minkoff.