Guernica – dzieło Pabla Picassa jako manifest przeciwko przemocy, brutalności i tragedii wojennej

Guernica stała się artystycznym symbolem cierpień wojennych. Pablo Picasso zainspirowany wydarzeniami z 1937 roku, stworzył dzieło wyrażające więcej niż tysiąc słów. „Guernica” – obraz, którego nazwa pochodzi od zbombardowanego miasta to: manifest polityczny, odpowiedź na niesprawiedliwość, moralne wezwanie do pojednania i zaprzestania wojen. Wybitne dzieło powstało w 35 dni przy wsparciu Dory Maar – fotografki artystycznej, a także muzy malarza.

Spis treści:

• Dlaczego Pablo Picasso stworzył „Guernicę?”
• Co wydarzyło się w Guernice?
• Interpretacja obrazu „Guernica” Pabla Picassa
• Jakie uczucia wywołuje obraz „Guernica”?
• Gdzie znajduje się dzieło Picassa?

Dlaczego Pablo Picasso stworzył „Guernicę?”

W 1937 roku w Paryżu miała odbyć się światowa wystawa sztuki, nawiązująca do nowoczesnych technologii. Republikański rząd Hiszpanii poprosił Pabla Picassa, aby stworzył obraz, który wzbogaci wydarzenie i odzwierciedli kulturowe oraz technologiczne osiągnięcia kraju. Początkowo artysta nie był pewien, co namalować. Niechętnie przyjął zlecenie, bo jako osoba żyjąca na emigracji we Francji, nie czuł się wystarczająco związany z aktualnymi wydarzeniami w kraju.

Bombardowanie Guernicy zainspirowało hiszpańskiego malarza do stworzenia dzieła o charakterze antywojennym, ukazującym okrucieństwo wydarzenia. Rosnące napięcie w Europie, a także zaangażowanie artysty w sprawy polityczne to kolejne czynniki, które sprawiły, że Pablo Picasso zapragnął użyć talentu do przekazania potężnego, antywojennego i antyfaszystowskiego przesłania.

Co wydarzyło się w Guernice?

Guernica to niewielkie, baskijskie miasteczko w północnej Hiszpanii, o którym świat usłyszał w 1937 roku podczas wojny domowej i bombardowania. 26 kwietnia niemiecki Legion Condor przy wsparciu włoskich sił powietrznych, zaatakował „duchową stolicę Basków”. Atak nie był skutkiem interwencji na konflikt zbrojny, a chęcią przetestowania nowoczesnych technik wojennych i brutalnym pokazem siły.

W „eksperymencie” wykorzystano około 30 samolotów. Legion Condor spowodował niewyobrażalne straty – zgładził setki osób, a także zmienił miasto w gruz. Tragiczne wydarzenie w Guernicy stało się symbolem okrucieństwa wojennego i błyskawicznie zyskało międzynarodową uwagę.

Interpretacja obrazu „Guernica” Pabla Picassa

„Guernica” to monumentalne dzieło, które powstało miesiąc po zbombardowaniu baskijskiego miasteczka przez niemieckie i włoskie lotnictwo. To jedno z najbardziej rozpoznawalnych obrazów Picassa, wykreowane jako protest przeciwko wojnie oraz przemocy. „Guernica” uważana jest za uniwersalne w swoim przekazie malowidło, nawiązujące do każdej epoki.

Kompozycja obrazu

„Guernica” to dzieło wyróżniające się skomplikowaną i dynamiczną kompozycją na płótnie o wymiarach 349,3 cm × 776,6 cm. Obraz podzielony jest na różne segmenty, w których występują zarówno zwierzęta, jak i ludzie z twarzami wyrażającymi emocje związane z cierpieniem, a także przerażeniem.

Kompozycja tworzy serię połączonych i dramatycznych scen w obliczu bombardowania baskijskiego miasteczka. Elementy obrazu umieszczone są ścisło, nachodzą na siebie, krzyczą! Całość wywołuje poczucie chaosu wobec przemocy ze strony niemieckich nazistów. Obraz olejny przedstawia strach, śmierć i bezład. Na płótnie widoczne są:

• ludzkie szczątki,
• martwy wojownik,
• zrozpaczona kobieta po stracie dziecka,
• przerażone zwierzęta – koń, ptak i byk,
• trzy kobiety, które błagają o pomoc, poszukują nadziei.

Elementy symboliczne

Obraz Picassa przepełniony jest bólem, cierpieniem i bezsilnością w nawiązaniu do agresji. Gdy dzieło pojawiło się na wystawie światowej w Paryżu, wzbudziło poruszenie, zachwyt, ale i kontrowersje. Nikt do końca nie był przekonany, co dokładnie pragnął przekazać artysta w nieoczywistych formach.

„Guernica” ukrywa w sobie elementy o znaczeniu symbolicznym:

• Byk i koń – jako znak Hiszpanii (byk), a także cierpienia i chaosu (koń).
• Zraniony ptak – oznacza przerwany pokój w wyniku konfliktu w mieście.
• Lampa naftowa – może symbolizować nadzieję w ciemności.
• Matka z martwym dzieckiem – odzwierciedla emocje związane z tragedią i żałobą.
• Oko z żarówką zamiast źrenicy – nawiązuje do bomby lub boskiego oka.
• Czerń, biel, wzór drukarski – symbolizują zdjęcia i prasę, z której Picasso dowiedział się o wydarzeniu.

Kolorystyka dzieła

Picasso podczas tworzenia dzieła wybrał barwy związane z czernią, bielą i szarością. Artysta użył matowych farb, sprowadzanych na zamówienie. Kolory współgrają z przygnębiającym klimatem obrazu i nawiązują do fotografii prasowych z tamtych czasów. Monochromatyczne barwy sprawiają, że „Guernica” stała się antywojennym dziełem o ponadczasowym charakterze. Brak radosnych kolorów podkreśla brutalność i surowość przekazu. Pablo Picasso wyeliminował wszelkie elementy, które mogą odwracać uwagę od dramatu wydarzenia.

Technika malarska

Picasso podczas tworzenia „Guerniki”, zastosował farby olejne, które pozwoliły na uzyskanie intensywnego emocjonalnego przekazu, przy jednoczesnym zachowaniu subtelności detali. Ponadto malarz wykorzystał:

• grube i dynamiczne pociągnięcia pędzlem,
• rozmycia i skrobania na farbie,
• abstrakcyjne kształty,
• pokrzywione postacie,
• nieoczywiste połączenia elementów,
• detale o głębokim przekazie emocjonalnym,
• kubistyczną technikę („rozbicie obiektów i postaci na geometryczne kształty”).

Jakie uczucia wywołuje obraz „Guernica”?

Obraz „Guernica” Picassa wywołuje głębokie emocje, które odzwierciedlają tragedię wojny i ludzkiego cierpienia. Dzieło szokuje, niekiedy przeraża i wywołuje ból. Wykrzywione postacie wołają o pomoc, budząc bezsilność w odbiorcach. Kobieta, która trzyma martwe dziecko – podkreśla niewinność ofiar i rodzi smutek, żal, współczucie. Monumentalny obraz pochłania widza i wrzuca w sam środek barbarzyńskiego wydarzenia.

Dzieło wybitnego malarza wywołuje również gniew i oburzenie. Brutalność, a także niesprawiedliwość przedstawionej sytuacji, wzywa do refleksji nad wpływem konfliktów zbrojnych. Picasso stworzył wybitny i ponadczasowy obraz, dokumentując okrucieństwo.

Gdzie znajduje się dzieło Picassa?

Od 1992 roku obraz „Guernica” znajduje się w Muzeum Narodowym Centrum Sztuki Królowej Zofii w Hiszpanii. To jedna z największych atrakcji muzealnych tego miejsca, która przyciąga zainteresowanych historią sztuki oraz wpływem, jaki obraz wywarł na światową świadomość polityczną i kulturalną. Kopia tego dzieła znajduje się w siedzibie ONZ.