„Nieważne, skąd przychodzisz, ważne dokąd zmierzasz”, mówiła Ella Fitzgerald, pierwsza dama jazzu

Na konkurs młodych talentów, który okazał się jej przepustką do sławy przyszła w męskich butach i za dużej sukience. Była tak zabiedzona, że właściciel sali koncertowej nie pozwolił jej zagrać pierwszych płatnych występów z obawy, że odstraszy widzów. "Nieważne, skąd przychodzisz, ważne dokąd zmierzasz", powtarzała w późniejszych wywiadach. Jej talent i niesamowity głos wzniosły ją ponad podziały klasowe i rasowe. Z taką samą pasją śpiewała zarówno dla białej, jak i czarnej widowni i obie odwdzięczyły się jej wielką i wierną miłością. Ella Fitzgerald stała się legendą jeszcze za życia.

Ella Fitzgerald: dorastanie, rodzina

Urodziła się 105 lat temu, 25 kwietnia 1917 roku w Newport News, mieście z wielką stocznią w stanie Wirginia. Mama Elli była praczką, a tata pracował jako kierowca w firmie transportowej. Para nie była małżeństwem, rozstali się kilkanaście miesięcy po pojawieniu się córki. Temperance „Tampie” Fitzgerald niedługo później związała się z portugalskim imigrantem, Josephem Da Silva, który w celu poprawy bytu rodziny zaproponował przeprowadzkę do Yonkers w stanie Nowy Jork. Zmiana zamieszkania nie podreperowała jednak ich budżetu... Ella, ilekroć będzie wracała myślami do dzieciństwa, zawsze będzie kojarzyć je z biedą.

Jako dorastająca dziewczynka nie traciła jednak pogody ducha. Rówieśnicy bardzo ją lubili, bo była pogodna, wesoła i roztańczona. Mimo że daleko było jej do zgrabnej i lekkiej jak piórko tancerki, uwielbiała taniec. "Był z niej kawał tancerki, o tak! Była świetną tancerką!"– opowiadał Charles Gulliver, przyjaciel z młodości, który w towarzystwie Elli chodził do tanecznych klubów i Savoyu, a w drodze powrotnej uczył z nią dzieci kroków tanecznych. Mieli wtedy po 15 lat i w ten sposób zarabiali swoje pierwsze pieniądze. "Byłem jak nauczyciel tańca. Pokazywałem wszystkim układy taneczne do „Shuffle Off to Buffalo”, „Lindy Hop”, „Truckin” i innych, jakie wówczas były w modzie. Później Ella i ja wychodziliśmy na ulicę, ćwicząc kroki, a ludzie przystawali i przyglądali się" - wspominał.

Razem z pasją do tańca rozwijała się także miłość Elli do śpiewania i muzycznej edukacji. Nieustannie otaczała się piosenkami ulubionych wykonawców, słuchała płyt i radia, i do perfekcji opanowała utwory takich artystów jak Louis Armstrong, Bing Crosby i Connee Boswell.

W wieku 15 lat życie stawia Ellę Fitzgerald w bardzo ciężkiej sytuacji. W 1932 roku traci matkę, Tampie umiera na zawał serca. W tym trudnym czasie dziewczyna nie znajduje poczucia bezpieczeństwa w ojczymie, który nie wykazuje właściwie żadnej troski co do niej. Na pomoc przychodzi ciotka Elli, Virginia, która oferuje jej, że może zamieszkać u niej. Przez kolejne dwa lata nastolatka włóczy się po ulicach, szukając na siebie pomysłu. Dwa lata później idzie na konkurs młodych talentów, który okazuje się przełomowym wydarzeniem w jej życiu.

Zobacz też: Został sam z małą córeczką. Dramatyczna historia pierwszego małżeństwa Cezarego Pazury

Ella Fitzgerald: najpierw chciała być tancerką

Jest 21 listopada 1934 roku. 17-letnia Ella Fitzgerald zjawia się w Apollo Theater, największej sali koncertowej w nowojorskim Harlemie, gdzie za chwilę ma odbyć się konkurs dla młodych talentów. Ma na sobie męskie buty i za dużą sukienkę, którą pożyczyła chwilę wcześniej od koleżanki. Jej pierwszym pomysłem na zaprezentowanie się przed jury był popis taneczny, ale kiedy zerka, że o nagrodę miałaby stanąć w szrankach z półprofesjonalnym duetem Edwards Sisters, zmienia zdanie i postanawia zaśpiewać. Wybiera dwa utwory swojej ulubionej piosenkarki Connee Boswell i z miejsca zachwyca widownię, a co ważniejsze, jurorów.

Jury nie miało wątpliwości, że to Ella jest zwyciężczynią konkursu. Główną nagrodą jest możliwość płatnych występów w Apollo Theater przez kolejny tydzień, ale kiedy impresario Ralph Cooper zerka na dziewczynę, nie wyraża na to zgody. "Wygląda tak nędznie, że popsuje wizerunek klubu", rzuca. Fitzgerald wygrywa tego dnia jednak coś znacznie ważniejszego - uwagę kompozytora i pianisty Tiny Bradshawa, który dostrzega w niej wielki potencjał i oferuje współpracę.

Czytaj też: Stanisław Bareja miał zadzwonić do żony w rocznicę ich ślubu. Nie zdążył, nawet się nie pożegnali...

Ella Fitzgerald: narodziny gwiazdy

Kolejne lata życia Elli Fitzgerald to galopująca i obfita w sukcesy kariera i spełnianie amerykańskiego snu. Biedna dziewczynka z czarnej dzielnicy Nowego Jorku stała się legendą sceny jazzowej. „Byłam bogata i byłam biedna – uwierz mi, lepiej być bogatym", powiedziała w jednym z wywiadów wokalistka. W całej swojej karierze sprzedała ponad 40 milionów płyt i otrzymała 13 nagród Grammy. Śpiewała w duetach z największymi. Utwór "Dream a Little Dream of Me", który zaśpiewała z Louisem Armstrongiem, dziś zaliczany jest do klasyki muzyki jazzowej.

Tuż po wygranym konkursie w Apollo Theater, jeszcze jako nastolatka, Ella dołącza do orkiestry swingowej Chicka Webba, a pięć lat później obejmuje nad grupą kierownictwo. Zespół zmienia wtedy nazwę na Ella Fitzgerald and Her Famous Orchestra.

W 1941 roku wokalistka rozpoczyna karierę solową, daje koncerty w największych klubach i salach koncertowych Nowego Jorku, gdzie zachwyca swoim czystym trójoktawowym głosem. Już wkrótce zostanie uznana za mistrzynię scatu, bardzo oryginalnego stylu śpiewania, w którym artyści naśladują odgłosy instrumentów.

Po zakończeniu II wojny światowej Fitzgerald zaczyna większe trasy koncertowe, podróżuje po Europie, a w 1965 roku jako jedna z niewielu zagranicznych artystów, daje koncert w Polsce. A fanów Elli Fitzgerald w naszym kraju wówczas nie brakowało. Sama Wisława Szymborska pisała o artystce w słynnym limeryku „Ella w niebie”: „Pociecho moja czarna, rozśpiewana kłodo”.

„Ella Fitzgerald żyła, by śpiewać. Nic innego w jej życiu tyle dla niej nie znaczyło. Śpiewanie było centrum całego jej istnienia, wznosząc ją na szczyt profesji na siedem dziesięcioleci. Jej styl wokalny, powszechnie uznany za probierz doskonałości, był podziwiany za czystość tonu, klarowność dykcji, wyobraźnię harmoniczną i niezwykle subtelne poczucie swingu. Najwidoczniej niepodatna na nieustanne wstrząsy związane z ogłaszaniem nowości, które co jakiś czas przenikały zarówno jazz, jak i popularną muzykę, była w stanie zapełniać wielkie sale koncertowe świata bez względu na panujące prądy” – pisze Stuart Nicholson w biografii o Elli Fitzgerald.

Czytaj także: Namiętne uczucie zakończone skandalem... Oto historia miłości Kasi Kowalskiej i Kostka Yoriadisa

Ella Fitzgerald życie prywatne mężowie

Choć śpiewała jedne z najbardziej romantycznych i poruszających piosenek, sama nie miała szczęścia w miłości. Pierwsze małżeństwo Elli Fitzgerald zbiega się w czasie z rozpoczęciem jej kariery solowej. Wokalistka poślubia wówczas Benny'ego Kornegaya, robotnika portowego, który handluje narkotykami. Ich małżeństwo potrwa jednak zaledwie kilka miesięcy.

W kolejny poważny związek Ella wejdzie dopiero za sześć lat. W 1947 roku jej mężem zostaje Ray Brown, znany gitarzysta basowy z zespołu Dizzy Gillespiego. Oboje jednak prowadzą bardzo intensywne życie zawodowe, żyją w rozjazdach, co nie sprzyja ich życiu małżeńskiemu. W międzyczasie zostają też rodzicami, adoptują synka przyrodniej siostry Fitzgerald, Frances, ale nie udaje im się pokonać kryzysu. Rozstają się w 1953 roku.

Od lewej: perkusista Lee Young, Ella Fitzgerald, basista i mąż wokalistki Ray Brown, pianista Hank Jones 1948 r.

Ella Fitzgerald: ostatnie chwile

"Kiedy mogę zobaczyć moją publiczność, wszyscy sprawiają wrażenie pełnych miłości i ciepła, jestem po prostu szczęśliwa. Kiedy pracuję, czuję się inną osobą niż na co dzień" – mówiła w jednym z wywiadów artystka. Koncertowała niemal do końca swoich dni. Ostatnie lata życia utrudniła jej cukrzyca. Powikłania spowodowały, że w 1993 roku wokalistce amputowano nogi; miała też duże problemy ze wzrokiem, coraz słabiej widziała. Zmarła 15 czerwca 1996 roku w swojej posiadłości w Beverly Hills. Miała 79 lat. Dziś mija 27. rocznica jej śmierci

Źródła: kobieta.wp.pl, kultura.onet.pl, radiopogoda.pl