Uważany jest za jednego z największych władców Rosji oraz twórcę jej nowożytnej potęgi. Zmienił ją na przełomie XVII i XVIII wieku w wielkie imperium i ucywilizował. Sprowadzał dziesiątki specjalistów z zachodniej Europy, od budowniczych dróg po nauczycieli tańców. Zbudował w delcie Newy nad Bałtykiem swoje miasto Sankt Petersburg, przez wieki stolicę Imperium. Otworzył Rosji okno na świat przez dostęp do morza uzyskany kosztem Szwedów. Był sprawcą „niezliczonych dobrodziejstw i radości naszych, który wskrzesił Rosję z martwych i podźwignął ją na szczyty potęgi i sławy”, jak mówił o nim jeden z patriarchów po jego śmierci.
Piotr I Wielki jednocześnie nie wybaczał swoim wrogom oraz karał za wszelkie nieposłuszeństwa i krwawo pisał swoje obyczaje. Miał upodobanie do osobliwości, także do ludzi z różnymi deformacjami. Chciał ich kolekcjonować, jak jakieś okazy. Krążą o nim legendy. Byłą kochankę Marię Hamilton skazał na szafot. Po egzekucji, której się przyglądał, wziął jej głowę, pocałował w usta, po czym zaczął spokojnie opowiadać zgromadzonym ludziom o budowie anatomicznej człowieka i znaczeniu przerwania kręgosłupa. Interesował się anatomią, pasjonował medycyną, osobiście wyrywał poddanym zęby. Podobno mieli szczęście, że był bardzo silny. Jakie były losy bohatera i szaleńca, za jakiego uchodził Piotr I Wielki, Imperator Rosji
Piotr I Wielki: dziecko wśród pałacowych intryg
Piotr Aleksiejewicz urodził się w 1672 roku w Moskwie. Był synem cara Aleksego I z dynastii Romanowów i jego drugiej żony Natalii Naryszkiny. Trudno powiedzieć, żeby miał szczęśliwe dzieciństwo. W wieku czterech lat stracił ojca, zabrano go matce i oddano pod opiekę nauczycieli. Otrzymał zresztą staranne wykształcenie. Szybko doświadczył pałacowych intryg. Jego przyrodni brat car Fiodor III Romanow zmarł po sześciu latach rządów. Nie ma sensu opowiadać tu o konfliktach i dworskich podstępach. Dość powiedzieć, że tron podzielono między starszego brata Iwana (pierwszego cara) i młodszego Piotra (drugiego cara), a władzę sprawowała za nich, jako regentka, carówna Zofia.
Iwan nie nadawał się do rządów z powodu kłopotów umysłowych i psychicznych. Zbudowano nawet specjalny tron, tak by Zofia mogła siedzieć za bratem i dyktować, co ma mówić. W 1689 roku Piotr dokonał przewrotu, odsunął siostrę, wysyłając ją do klasztoru i przejął pełnię władzy. Jego bratu Iwanowi było w zasadzie wszystko jedno, kto rządzi.
Fot. Piotr I Wielki jako zdobywca portu nad Donem – Azowa o który wojował z Turcją. Fot: wikipedia.org
Car pracuje jak robotnik
Był pierwszym rosyjskim carem, który odbył wielką podróż po Europie. Podróżował incognito, jako Piotr Michajłow. Odwiedził m.in. Inflanty, Prusy, Austrię, Polskę, Anglię, Holandię. Zakochał się w Amsterdamie, mówiono, że to na jego wzór budował później Petersburg. Zachowywał się nieszablonowo, pracował jako robotnik w stoczni przy budowie okrętów. Mieszkał bez żadnej służby w drewnianym domu kowala Gerrita Kista pod Amsterdamem, gdzie dzisiaj jest muzeum. Zwiedzał manufaktury, galerie i pałace. Coraz bardziej widział, jak Rosja odstaje cywilizacyjnie od Europy, mówił, że „strata czasu jest, podobnie do śmierci, nieodwracalna”. Postanowił jak najszybciej nadrabiać zaległości.
Zobacz też: Joanna D'Arc, czyli bohaterka narodowa Francji, która spłonęła na stosie... Jak wyglądało jej życie?
Reformy, jakich świat nie widział
Gdy wrócił do Rosji, zaczął wprowadzać reformy na tak wielką skalę, jakiej nikt wcześniej ani później nie widział. Zmieniał wszystko – od wojska, przez gospodarkę, administrację państwową, podział kraju, edukację, obyczaje. Bojarzy - czyli magnaci i bogata szlachta zostali przymuszeni do skrócenia szat i noszenia się po europejsku - w dni powszednie na modłę niemiecką, w święta - po francusku. Brody mogli nosić tylko duchowni, chłopi i kupcy. Nie było to proste, bo długie brody były na Rusi tradycją, ich ścięcie uważano za bluźnierstwo. Piotr I wymyślił więc, że od długości brody płacony będzie podatek. Zaprowadzono naukę tańców zachodnich, wprowadzono palenie tytoniu. Ale car zorganizował też sieć szkół świeckich na poziomie elementarnym. Utworzył Akademię Nauk. Na wzór krajów protestanckich wprowadził kalendarz juliański, odrzucając przestarzały bizantyjski. Od zera zbudował Petersburg, który miał być wielką europejską metropolią, a jednocześnie zaznaczyć potęgę Rosji nad Bałtykiem. Poszerzył granicę Rosji i wygrywając Wojnę Północną, dał jej potężną pozycję nad Bałtykiem.
Fot. Pomnik Piotra I Wielkiego w Petersburgu. FOT: Bildarchiv Steffens/AKG Images/East News
Pierwszą żonę odesłał do klasztoru
Podobał się, był bardzo wysoki, miał ok. 2 metrów wzrostu, silny, wysportowany. Imponowała jego inteligencja i wiedza – pasjonował się inżynierią, matematyką, żeglugą. Przerażały – maniery. Uważano, że jest nieokrzesany. Kochanek miał zawsze mnóstwo. Po raz pierwszy ożenił się w 1689 roku, bardziej z powodów politycznych niż z miłości. Wybranką była Eudoksja Łopuchina, która pochodziła z bogatej bojarskiej rodziny. Była na dworze ok. dziesięciu lat. Potem Piotr zaczął mieć jej dość i zamknął ją w klasztorze Opieki Matki Bożej w Suzdalu. Została tam zmuszona do postrzyżyn mnisich i otrzymała imię Helena. Tymczasem sam w 1711 roku ożenił się ze swoją wieloletnią już wtedy kochanką, późniejszą carycą Katarzyną I.
Katarzyna od razu wpadła mu w oko
Gdy pojawiła się na dworze w 1702 roku, miała jeszcze na imię Marta i była luteranką. Imię Katarzyna dostała później, gdy przeszła na prawosławie i przyjęła chrzest. Jak pisał jeden z biografów monarchy: „zawsze podobały mu się kobiety niezbyt urodziwe, pulchne, z dużym biustem, prymitywne, posłuszne, lubiące zabawę i alkohol”. Nic zatem dziwnego, że „Marta, zapewniająca, że woli wódkę od herbaty, spełniała wymogi rubasznego gustu Piotra” (cytuję za wielkahistoria.pl). Na początku traktowano ją jako kolejną kochankę władcy. Okazało się jednak, że ma na niego ogromny wpływ. Była jedyną kobietą, która potrafiła z nim rozmawiać, przerwać napady jego agresji i furii. Oboje lubili się bawić, organizowali orgie, które trwały kilka dni i o których potem tygodniami plotkowano. Oboje dużo pili, Katarzynę pewnie nazwalibyśmy dzisiaj alkoholiczką. Do tego cierpiała na chorobę weneryczną i na astmę.
Czytaj również: Maria I Stuart: miała za sobą trzy nieudane małżeństwa i 20 lat więzienia, które sprowadziła na nią kuzynka
Urodziła jedenaścioro dzieci, ale tylko dwie córki Anna i Elżbieta przeżyły dzieciństwo. Tolerowała niewierności męża, sama podobno wybierała mu kochanki. Car nie afiszował się z nowym związkiem, ponieważ „nawet tak potężny władca jak Piotr Wielki miałby trudności z narzuceniem inflanckiej chłopki narodowi rosyjskiemu w charakterze pani”. Jednak w 1712 roku wziął z nią ślub, nie było przeszkód, bo żona już od dawna była mniszką. A 1724 doprowadził do jej koronacji. To było niezwykłe zwieńczenie kariery Katarzyny, która była chłopką, pochodziła z ludu. Jej pierwszym mężem był szwedzki żołnierz. W czasie wojny wzięto ją jako brankę, była markietanką – nosiła mundur, obsługiwała i spała z tym, komu służyła. A jednak car osobiście włożył na głowę żony wspaniałą koronę imperatorską wysadzaną diamentami i brylantami. Caryca ubrana była na tę okazję w brokatowy płaszcz wysadzany drogimi kamieniami (za historia.org.pl).
Zobacz też: Stosowanie czarów i trucizn, około 40 romansów... Barbara Radziwiłłówna przeszła przez piekło oskarżeń
Smutny koniec carewicza Aleksego
Piotr I Wielki miał z Eudoksją trzech synów. Najgorszy okazał się los pierworodnego potomka władcy – carewicza Aleksego. Chłopiec nie był podobny do ojca, nie lubił go, miał do niego żal za wygnanie matki do klasztoru, raz nawet się z nią spotkał, co wzbudziło gniew cara. Gdy dorósł ojciec postawił mu ultimatum — albo będzie godnym dziedzicem, albo ma zostać mnichem. Aleksy uciekł do Danii, a potem na dwór cesarza Karola VI do Austrii. Piotr podejrzewał, że spiskuje przeciwko niemu, więc przy pomocy tajnej policji ściągnął go z powrotem do Rosji. Udawał, że chce się z synem pogodzić, ale zrobił przeciwko niemu dochodzenie. Zginęli wszyscy przyjaciele carewicza, torturowani w wymyślny sposób. W końcu zginął też sam Aleksy, prawdopodobnie zatłuczony ciosami batów.
Piotr I Wielki zmarł w 1725 roku, przyczyną śmierci miała być gangrena albo choroba weneryczna. Katarzyna I przejęła po nim władzę, ale przeżyła go jedynie o dwa lata. W czasie swoich rządów kontynuując dzieło męża, rozbudowywała Petersburg, poza tym tonęła w orgiach. Nikt jej specjalnie nie żałował. Najdłużej żyła uwolniona z klasztoru Eudoksja, która przeżyła nie tylko cara i jego drugą żonę, ale też swoje dzieci i wnuka carewicza Piotra II, który w 1730 roku nieoczekiwanie zmarł na ospę.
