Astrid Lindgren, autorka Pippi Långstrump, w wieku 18 lat zaszła w ciążę i uciekła z rodzinnego miasta

Była zadziorna, odważna i lubiła działać na przekor konwenansom, które w latach 20. rządziły codziennością, zwłaszcza kobiet. W wieku 17 lat Astrid Lindgren obcięła na krótko włosy, w wieku 18., zakochała się w starszym od siebie, żonatym mężczyźnie, a kilka miesięcy później urodziła jego dziecko. Publiczny ostracyzm sprawił, że szwedzka autorka najpopularniejszych książek dla dzieci i młodzieży musiała wyprowadzić się ze swojej małej miejscowości i uporać z wyzwaniami dorosłości, które nadeszły dla niej zdecydowanie za szybko.

[Ostatnia publikacja na Viva Historie i VUŻ-u 14.11.2024 r.]

Astrid Lindgren: dzieciństwo, dorastanie w małej społeczności

Astrid Lindgren, z domu Ericsson, przyszła na świat 14 listopada 1907 r. w Vimmerby, mieście w południowo-wschodniej Szwecji. Jej ojciec był rolnikiem, mama gospodynią domową. Rodzinie wiodło się dobrze. Astrid wychowywała się wśród starszego brata Gunnara i dwóch młodszych sióstr: Stiny i Ingegerd. Dziewczynka miała przestrzeń i możliwości na rozwijanie swoich talentów, szczególnie pisarskiego, którym mogła pochwalić już od wczesnych lat młodości. W wieku 13 lat opublikowano jej wypracowanie w lokalnej gazecie, a już trzy lata później, po ukończeniu gimnazjum z oceną wzorową, otrzymała ofertę pracy w periodyku, jako korektorka i autorka reportaży.

Nastoletnia Astrid lubiła wyzwania, lubiła się także wyróżnić. Jej okres wyróżniania się na tle reszty społeczności, wśród której żyła na co dzień, zaczął się już w wieku 17 lat, gdy spontanicznie pozbyła się swoich dziewczęcych warkoczy na rzecz modnej wówczas w wielkich miastach fryzury o nazwie garsonka. Przechodnie w zaściankowym Vimmerby oglądali się za nią zszokowani, widząc jak jej krótkie, niesforne kosmyki powiewają pod czapką. Niektórzy zatrzymywali ją nawet na ulicy i prosili, aby pokazała im fryzurę w całej okazałości.

Nietypowe uczesanie było jednak niewielkim odchyleniem od normy w oczach mieszkańców jej miasteczka, w porównaniu z tym, co przydarzyło się Astrid w kolejnych latach. 18-latka zakochała się po uszy w nieodpowiednim mężczyźnie. Z filmu biograficznego "Młodość Astrid" z 2018 roku dowiadujemy się, że był nim przełożony gazety, dla której pracowała wówczas młoda Szwedka, jednak pisarka nigdy oficjalnie nie potwierdziła tej informacji.

Romans młodej Astrid ze starszym od siebie żonatym, mężczyzną, wywołał oburzenie, ale prawdziwy skandal obyczajowy narodził się, gdy na światło dzienne wyszła informacja o tym, że 18-latka spodziewa się dziecka. Mieszkańcy jej rodzinnej miejscowości odsądzili ją od czci i wiary, ale najbliższa rodzina Astrid, tj. jej rodzice, wykazali zrozumienie.

Mała Astrid z rodzicami i rodzeństwem

Lindgren wspominała wiele lat później ten trudny etap życia w biografii autorstwa Margarety Strömstedt, podkreślając, że jej rodzice, mimo szoku i zawodu, jaki odczuli na wiadomość o ciąży, nie robili córce wyrzutów. Mieli tylko jedno "ale". "Uważali, że jeśli już koniecznie musiałam zajść w ciążę, to ojcem dziecka powinien być ktoś inny. I prawdę powiedziawszy, uważałam tak samo" (cytat za plejada.pl).

Rodzice Astrid byli ludźmi skromnymi i skrytymi, nigdy nie rozmawiali za drzwiami domu o swoich problemach i nie zamierzali łamać tej zasady i tym razem. Z kolei ich córka poszła w tej "taktyce" o krok dalej i w ogóle nie wyrażała żadnej skruchy. W rozmowie z Margaretą Strömstedt wspominała, że postanowiła wtedy być dzika. "To było dokładnie tak jak w opowieści Sigurda [Alfreda Hedenstierny — red.], w tej o Lenie-Latawicy, którą czytałam jako nastolatka. Lena-Latawica nie była ani odrobinę ładna, ale – zapewniał autor – »była jednak pożytecznie dzika do zaspokojenia zmysłów«. I pamiętam, że czytając to, pomyślałam: »O, przynajmniej być na tyle dzika!«. A teraz okazało się, że na tyle mogłam być także ja" (cytat za plejada.pl).

Czytaj też: Jan Marcin Szancer: na jego ilustracjach dorastały miliony polskich dzieci. Niemal 300 książek opatrzonych jest jego dziełami

Astrid Lindgren w wieku 19 lat oddała syna do rodziny zastępczej

"W połowie lat 20., gdy mnie »przytrafiło się nieszczęście«, całe Vimmerby było wstrząśnięte bardziej niż wtedy, gdy Gustaw Waza odebrał miastu prawa miejskie", wspominała nastroje, które panowały w jej rodzinnym mieście Astrid we wcześniej cytowanej biografii. Kiedy wydawało się, że lokalna społeczność nie może być już bardziej oburzoną historią młodej Szwedki, jej decyzja o niekontaktowaniu się z ojcem dziecka, jeszcze bardziej zaostrzyła publiczny ostracyzm.

Astrid Lindgren czuła, że nie ma wyboru. Wiedziała, że chce urodzić swoje nieślubne dziecko i wychować je bez udziału jego ojca — w wyniku tych postanowień podjęła decyzję o wyjeździe z rodzinnego miasta. Po latach wspomniała, że czuła jakby znalazła się w gnieździe żmij, które to gniazdo należy czym prędzej opuścić.

Młoda Astrid Lindgren, 1924 r.

"Nigdy jeszcze tak wielu nie plotkowało tak długo o tak małej sprawie, przynajmniej w Vimmerby", mówiła we wspomnianej wcześniej biografii. Niektórzy sądzili, że 19-letnią Astrid z domu wyrzucili rodzice, ale ci, mimo że byli zdruzgotani całą sytuacją, zapewnili córce bezgraniczne wsparcie i zrozumienie. "To nie było tak – jak być może sądzą niektórzy – że w starym dobrym stylu zostałam wyrzucona z domu. Bynajmniej, po prostu wyrzuciłam się sama. Żadna siła by mnie nie zatrzymała", wyznała po latach pisarka.

Zobacz również: Zawsze występowali razem, niczym papużki nierozłączki. Historia związku Hanny i Antoniego Gucwińskich

Astrid Lindgren: wyprowadzka do Sztokholmu

Eva Andén, lokalna aktywistka, troszcząca się o prawa kobiet, powiedziała Astrid, że w Sztokholmie znajduje się jedyny w kraju szpital, gdzie kobiety mogą rodzić, nie informując o tym, kim jest ojciec dziecka, a poród nie jest zgłaszany do biura ewidencji ludności i innych władz. Do czasu porodu nastolatka przebywała u pewnej rodziny w Kopenhadze, którą znalazła dla niej Andén. Na krótko przez Bożym Narodzeniem w 1926 r. na świat przyszedł Lars, syn Astrid Lindgren. Młoda mama z bólem serca oddała dziecko pod opiekę do rodziny zastępczej — stali się nią ci sami ludzie, którzy dali jej w Kopenhadze schronienie do czasu porodu.

"Lassemu było dobrze przez te lata. Ale mnie nie. Musiałam przecież żyć w Sztokholmie, zdobyć wykształcenie, znaleźć pracę, spróbować coś wymyślić, by mieć go u siebie", wspominała ten trudny czas pisarka. Nie było jej łatwo, przez kolejne trzy lata dużo pracowała, z trudem utrzymywała się w wielkim mieście, a do tego nieustannie tęskniła do swojego syna. Kiedy udało jej się odłożyć na bilet, jechała odwiedzić syna i chociaż na chwilę zapomnieć o trudach dorosłego życia.

Los uśmiechnął się do niej, gdy po tym, jak ukończyła kursy maszynopisania i zaczęła pracę redaktora w Królewskim Klubie Automobilowym, na jej drodze stanął Sture Lindgren. Był jej przełożonym, ale już wkrótce narodziło się między nimi głębokie uczucie. Zostali partnerami.

Zobacz także: Bohaterka filmu "Awantura o Basię" oczarowała całą ekipę filmową i widzów przed ekranami. Jak potoczyły się jej losy?

Astrid Lindgren: mąż, narodziny córki

W 1929 roku opiekunka Larsa z kopenhaskiej rodziny zachorowała na serce i nie mogła już dłużej opiekować się synem Astrid, w związku z czym chłopiec na kilka miesięcy zamieszkał ze swoimi dziadkami. Sytuacja młodej Szwedki ustabilizowała się, gdy wraz ze swoim ukochanym stanęła w 1931 roku na ślubnym kobiercu i już wkrótce stali się pełnoprawną rodziną.

Astrid nie musiała pracować w pełnym wymiarze godzin, dzięki czemu mogła poświęcić się wychowaniu syna i nadrobić stracony czas. Trzy lata później została mamą po raz drugi, urodziła córkę Karin. Przez cały ten czas Lindgren podejmowała się redaktorskich zleceń, redagowała i pisała w domu, dzięki czemu jej pisarskie nawyki nie poszły w zapomnienie. Wtedy jeszcze nie przypuszczała, że już wkrótce zostanie jedną z najbardziej uwielbianych szwedzkich pisarek, autorką powieści dla dzieci i młodzieży.

Oslo 1968 r. Pisarze Astrid Lindgren i Alf Prøysen na spotkaniu autorskim z grupą młodych czytelników

Astrid Lindgren: jak powstała jej pierwsza powieść "Pippi Pończoszanka"?

Zimą 1941 roku Karin zachorowała na ostre zapalenie płuc. To właśnie w tym okresie narodziła się Pippi Pończoszanka (oryg. Pippi Langstrumpf). Astrid, aby pocieszyć w chorobie swoją córkę, wymyśliła dla niej historię zwariowanej, rudowłosej dziewczynki. "Imię było tak wariackie, że musiałam dopasować do niego równie wariacką baśń", wspominała Lindgren. Opowiadane przez nią przygody spotkały się z tak dużym entuzjazmem ich pierwszej odbiorczyni, że Karin nieustannie prosiła mamę o powtarzanie tej historii.

Na swoje 10. urodziny, a było to już kilka lat po przebytej chorobie, Karen otrzymała od mamy pierwszy maszynopis "Pippi Pończoszanki". Drugi trafił do wydawnictwa. Astrid miała wtedy 37 lat i niewielkie oczekiwania co do spisanych przez siebie przygód rudowłosej dziewczynki. Po kilku uwagach i poprawkach naniesionych przez redaktorów wydawnictwa, książka trafiła do druku i bardzo szybko stała się jedną z ulubionych wśród dzieci i młodzieży.

Kadr z filmu "Pippi Pończoszanka", powstałym na podstawie książek Astrid Lindgren. Na zdjęciu Inger Nilsson

Astrid Lindgren wydała jeszcze 19 kolejnych powieści dla dzieci, które przetłumaczono na 73 języki. Znalazły się wśród nich: Dzieci z Bullerbyn, Bracia Lwie Serce i Ronja, córka zbójnika.

Aż do lat 70. nikt nie wiedział o tym, jak trudne było dla pisarki jej wejście w dorosłość. O urodzeniu nieślubnego dziecka w nastoletnim wieku wspomniała po raz pierwszy dopiero 20 lat po śmierci męża, a szczegóły tej historii można było przeczytać dopiero w 2015 r. w biografii pisarki.

Czytaj również: Hanka Bielicka: w tajemnicy przed ojcem zdała do szkoły teatralnej. Aktorstwo uratowało ją od zsyłki na Sybir

Astrid Lindgren i Tove Jansson, Sztokholm, 1958 r.

Astrid Lindgren, 1960 r.

Źródło: plejada.pl, ksiazki.wp.pl