„Sodoma”, „Powrót z bambuko”, biografia Wisławy Szymborskiej.... Oto książkowe hity 2020 roku

Na liście tegorocznych hitów znalazła się książka Baracka Obamy, która po polsku będzie dostępna dopiero w 2021 roku. Jednak w Stanach Zjednoczonych już w dniu premiery okazała się hitem, nie mogło więc jej tu zabraknąć. Znalazły się też na niej książki wydane w 2019 roku, którym rozgłos w Polsce przyniosły wydarzenia tego rok. To "Gambit królowej", rozsławiony przez serial Netflixa pod tym samym tytułem i "Sodoma. Hipokryzja i władza w Watykanie", po którą sięgnęli czytelnicy na fali wydarzeń związanych z kardynałem Stanisławem Dziwiszem. Dwie książki, które znalazły się na liście bestsellerów "New York Timesa" również u nas cieszyły się dużą popularnością. Są to "Moja znikająca połowa" i "Dolina niesamowitości". Uznałam, że na tej liście nie powinno zabraknąć książki kucharskiej "Jadłonomia po polsku", "Zmierzchu demokracji" i biografii Wisławy Szymborskiej.

Barack Obama, Ziemia obiecana, wyd. Agora

"Ziemia obiecana" Baracka Obamy pierwszego dnia sprzedała się w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie w 890 tysiącach egzemplarzy. Wspomnienia byłego prezydenta Baracka Obamy biją rekordy sprzedaży również w Niemczech. Angielski „The Guardian” zauważa, że Obama pobił w ten sposób rekord sprzedaży książki swojej małżonki Michelle, której autobiografia "Becoming. Moja historia" w 2018 r. znalazła pierwszego dnia sprzedaży 725 tys. nabywców. W Polsce pierwszy tom wspomnień amerykańskiego prezydenta ukaże się 17 marca.

Anne Applebaum, Zmierzch demokracji, wyd. Agora

Przenikliwa diagnoza wybitnej badaczki współczesnej polityki i laureatki Pulitzera. Co się stało pomiędzy dwoma przyjęciami – sylwestrowym, które autorka wraz z mężem wydała na koniec XX wieku, i tym z 2019? Dlaczego część przyjaciół i znajomych nie chce rozmawiać nawet przez telefon? Co ich poróżniło? Co się stało z Polską, która przez ten czas odniosła niewątpliwy sukces polityczny, gospodarczy, kulturalny?
Co się stało z Europą i Ameryką? Dlaczego demokracja zdaje się w odwrocie? W formie precyzyjnej, ale pośród mocnych słów o dzisiejszych politykach – od Kaczyńskiego i Jacka Kurskiego po Borisa Johnsona – Anne Applebaum zastanawia się nad stanem dzisiejszej demokracji. Do czego prowadzi specjalny rodzaj nostalgii, gdy za wszelką cenę chce się zrekonstruować przeszłość, choć to niemożliwe? Dlaczego demagogowie znowu zaczęli wygrywać i czym jest niebezpieczne „średnie kłamstwo”, którym się posługują? Jak politycy o dyktatorskich skłonnościach wykorzystują pandemię koronawirusa? Applebaum opowiada o Polsce PiS-u, Węgrzech Orbána, Wielkiej Brytanii brexitowców, wreszcie o swojej ojczyźnie – USA – i zdumiewającej prezydenturze Trumpa. Podobieństwa wskazujące na „zmierzch demokracji” są oczywiste. Na szczęście historia uczy, że ona się odradza, czego sami w tej chwili w Polsce zdajemy się doświadczać. Tylko co jeszcze musi się zdarzyć, byśmy rzeczywiście mogli wrócić na demokratyczne tory?

Joanna Gromek–Illg, Szymborska. Znaki szczególne. Biografia wewnętrzna, wyd. Znak

Intymny portret noblistki. „Czasami jestem podobna do siebie, a czasami nie” – powtarzała. Od zawsze budziła emocje. Była bliska także tym, którzy nigdy wcześniej nie czytali poezji. Czytelnicy myśleli o niej jak o przyjaciółce, sąsiadce i doradczyni. To może dziwić, tym bardziej że tak mało pisała i mówiła o sobie.

Łączyła cechy nie do pogodzenia: czułość i ironię, surowość i serdeczność, dojrzałość i dziewczęcy urok. Nie bez powodu jeden z bliskich pisał do niej: „Wisełko, jesteś taka wieloraka”. Nie dało się jej zaszufladkować. Na jednej ze słynnych kartek wysyłanych do przyjaciół umieściła swój adres: „pokój z osobnym wejściem”.

Jaka była naprawdę Wisława Szymborska?

"Interesowało mnie nie tyle życie zewnętrzne, co psychika poetki, jej przeżycia wewnętrzne. To rejony, do których dostępu broniła bardzo stanowczo, powtarzając: „to po mojej śmierci”, co skutecznie peszyło rozmówców. Na podstawie tysięcy listów, ale też rozmów z przyjaciółmi i znajomymi Wisławy spróbowałam odtworzyć tę część jej biografii, którą najskrzętniej ukrywała."

Frederic Martel, Sodoma. Hipokryzja i władza w Watykanie, wyd. Agora

Co się dzieje za grubymi murami Watykanu? Zastanawiałeś się kiedykolwiek, jak od środka wygląda centrum życia Kościoła katolickiego? Niestety, kolejne doniesienia prasowe wskazują, że także i w jego szeregach, nawet wśród hierarchów, panować mogą zepsucie i dewiacje. Książka „Sodoma. Hipokryzja i władza w Watykanie” Frederica Martela najlepiej ukazuje patologie, do których dochodziło w Kościele.

Katarzyna Nosowska, Powrót z bambuko, wyd. Wielka litera

Książka, która pobudza szare komórki, sumienie i „mięśnie śmiechowe”. Chociaż świat staje na głowie, a życie zmienia się z dnia na dzień, Nosowska zawsze znajdzie słowo, które doda otuchy. Gdy błądzimy przytłoczeni wątpliwościami, rozpala światełko nadziei. A gdy wydaje nam się, że pozjadaliśmy wszystkie rozumy, zasieje ziarno niepewności. Kilkoma lekcjami, jakie dostała od życia, teraz dzieli się z nami i wytrwale tropi absurdy, którymi karmią nas „autorytety”.
Życie, i w czasach dziwnej pandemii, i w czasach zwyczajnej codzienności, jest łatwiejsze, gdy ma się świadomość, że tacy ludzie jak Nosowska roztrząsają te same dylematy. A gdy ktoś robi nas w bambuko, sięgamy po to samo koło ratunkowe – dystans i jeszcze raz dystans!

Claire L. Evans, Pionierki internetu, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego

To książka o kobietach, bez których nie byłoby Internetu. Najnowsza historia pełna jest opowieści o mężczyznach wizjonerach pracujących w garażu nad wynalazkami, które zmieniły oblicze świata. Rzadko jednak pamięta się o kobietach wizjonerkach, które od zawsze były pionierkami w dziedzinie nowych technologii: od wiktoriańskiej arystokratki Ady Lovelace, autorki pierwszego programu komputerowego, do zainspirowanych cyberpunkiem programistek webowych w latach 90. XX wieku.

Claire L. Evans w pasjonujący sposób opowiada o kobietach, dzięki którym możemy dziś korzystać z Internetu, przywracając należne im miejsce w historii. Poznajemy między innymi Grace Hopper, bezkompromisową matematyczkę, która po drugiej wojnie światowej zdemokratyzowała programowanie, wprowadzając język programowania niezależny od architektury komputera, Stacy Horn, która w latach 80. ze swojego mieszkania w Nowym Jorku zarządzała pierwszą na świecie siecią społecznościową, czy Elizabeth „Jake” Feinler, która sprawiła, że Internet stał się czymś więcej niż zbiorem adresów IP.

Napisana z ogromnym poczuciem humoru książka Evans nie tylko odkrywa przed nami nieznane dotąd kobiece oblicze historii Internetu, lecz także przedstawia swoje bohaterki jako wzór kompetentnych, nieustępliwych i niezależnych kobiet na miarę XXI wieku.

Pionierki Internetu to pean na cześć kobiet, które skonstruowały płytę główną i inne niezbędne części komputera… To zbiór wciągających esejów o życiu mało znanych matematyczek, wynalazczyń i cyberaktywistek.

"Wall Street Journal"

Sally Rooney, Normalni ludzie, wyd. W.A.B

Wydana dwa lata temu w tym roku święciu triumfy w Polsce. Na HBO pod tym samym tytułem króluje serial.

Sally Rooney, nazywana Salingerem doby Instagrama, w "Normalnych ludziach" opowiada o trudnej miłości wplątanej w skomplikowane, zhierarchizowane relacje organizujące świat, w którym nastoletni bohaterowie muszą się odnaleźć. Rooney udowadnia, że o miłości nie napisano jeszcze ostatniego słowa.

Marianne i Connell żyją tuż obok siebie, choć pochodzą z dwóch różnych światów. Mieszkają w niewielkim mieście, jednym z tych, z których chce się jak najszybciej uciec. Chodzą do tej samej szkoły, ale na korytarzu mijają się bez słowa, unikają swoich spojrzeń, chociaż łączy ich więcej niż wspólne lekcje. Ukrywanie tej znajomości nie jest trudne, komplikacje zaczynają się wtedy, gdy między dwojgiem nastolatków budzi się uczucie.

Powieść "Normalni ludzie" nominowana była do Nagrody Bookera oraz otrzymała Costa Book Award w 2019 r. Ponadto stacja BBC ogłosiła, że historia Connella i Marianne zostanie przeniesiona na mały ekran, a adaptację wyreżyseruje Lenny Abrahamson.

Britt Benett, Moja znikająca połowa, wyd. Agora

Bliźniaczki Stella i Desiree wychowują się w ubogiej afroamerykańskiej rodzinie na Głębokim Południu. Tam, skąd pochodzą, nie czeka ich żadna przyszłość, a jedyną szansą jest ucieczka z domu. W wielkim świecie życie, które do tej pory dzieliły, rozpada się na dwie niedopasowane połówki. Desiree wciąż należy do czarnej społeczności, a Stella zrywa kontakt z rodziną i potajemnie wychodzi za białego mężczyznę, który nic nie wie o jej przeszłości.

Po latach kłamstw losy sióstr rozdzielonych setkami kilometrów splotą się na nowo, gdy niespodziewanie skrzyżują się drogi ich własnych córek. Łącząc wiele wątków i pokoleń, od Głębokiego Południa po Kalifornię, od lat 50. do 90. XX w., Brit Bennett tworzy emocjonującą historię relacji dwóch sióstr i stawia jedno z najważniejszych pytań: czy jesteśmy tym, kim się czujemy, czy tym, za kogo uważają nas inni?

Małgorzata Halber, Olga Drenda, Książka o miłości, wyd. Znak Literanova

To rzecz, jakiej świat nie widział, czyli esej w dialogu. Na temat, który dotyczy każdego. Temat, którego istotę uchwycić najtrudniej.

Książka dla osób, które chcą być kochane.

Tak się zdarzyło, że Olga Drenda, autorka "Duchologii", i Małgorzata Halber, autorka "Najgorszego człowieka na świecie", zaczęły rozmawiać o miłości. Olga z analitycznym podejściem człowieka Rozumu, Małgorzata z przekonaniem, że Rozum ma niewiele wspólnego z Emocjami.

Obie pochodzą w jakimś stopniu z internetu, gdzie tylko ironia i poker face gwarantują, że nie staniesz się człowiekiem z mema. A najtrudniej jest rozmawiać na serio o tym, czego się boimy albo czego nam brakuje.

Po drodze pojawili się pomocnicy, tak różni jak Marcel Proust, Pieseł, filozofia, literatura i życie. Tak powstała książka, w której – być może – uda się Wam, czytelnicy i czytelniczki, odnaleźć własne doświadczenia. I dzięki niej uniknąć błędów, które popełniamy, bo chcemy być kochani.

Marta Dymek, Jadłonomia po polsku, wyd. Marginesy

Marty Dymek i jej książek nie trzeba przedstawiać znawcom kuchni. Jest pionierką kuchni wegetariańskiej w Polsce i tym razem na warsztat wzięła właśnie naszą rodzimą kuchnię. Kto żyw niech pędzi po tę książkę do księgarni. Przepisy, które w niej się znajdują zaspokoją nawet najwybredniejsze podniebienie. I nawet mięsożercy nie będą narzekać.

Walter Tevis, Gambit królowej, wyd. Czarne

W wieku ośmiu lat Beth Harmon trafia do sierocińca. Tam wkrótce odkrywa swoje dwie największe miłości: grę w szachy i środki odurzające. Szachów uczy się w piwnicy, pod okiem gburowatego woźnego, który szybko poznaje się na jej niezwykłym talencie. Małe zielone pigułki są podawane jej i innym maluchom, żeby w domu dziecka łatwiej było utrzymać spokój.

Obie obsesje będą towarzyszyć Beth, kiedy opuści dom dziecka, przeniesie się do rodziny adopcyjnej i spróbuje zbudować dla siebie nowe życie. Wspinając się na szczyty amerykańskich, a potem światowych rankingów szachowych, będzie się równocześnie mierzyć z własnym pragnieniem samozniszczenia.

„Gambit królowej” to przepiękna książka o samotności i przyjaźni, rywalizacji i współpracy, zagubieniu i poszukiwaniu sensu życia.

Anna Wiener, Dolina niesamowitości, wyd. Prószyński media

"Diabeł ubiera się u Prady" w Dolinie Krzemowej, czyli centrum nowych technologii oczami szeregowej pracownicy start-upa.

Anna Wiener - wiecznie spłukana, pozbawiona perspektyw na rozwój zawodowy, szukająca sensu życia dwudziestokilkulatka - rzuca pracę w branży wydawniczej i skuszona obietnicami cyfrowego raju przeprowadza się z Nowego Jorku do San Francisco. Tam szybko znajduje zatrudnienie w start-upie big data, w samym sercu Doliny Krzemowej: w świecie fantasmagorycznych ekstrawagancji, olśniewających sukcesów oraz młodych, rzutkich przedsiębiorców spragnionych władzy, chwały i wielkich pieniędzy.

To właśnie w tym czasie na Zachodnim Wybrzeżu zachodzi ogromna zmiana kulturowa - ośrodek zaawansowanych technologii, rywalizując z Wall Street, w zawrotnym tempie przeobraża się w centrum bogactwa i dominacji. O pracy w zagłębiu hi-tech marzy prawie każdy. Lecz spomiędzy firmowych wypadów na narty, drinków w godzinach pracy, elitarnych klubów programistów i ścisłych wymogów korporacyjnej lojalności wyłania się też całkiem inny obraz Doliny Krzemowej: bezlitośnie bogacącej się kosztem bezpiecznej przyszłości, którą rzekomo buduje.

"Dolina niesamowitości" to opowieść o żmudnej drodze bohaterki do dojrzałości, a także portret dopiero co minionej epoki. Wnikliwa opowieść ku przestrodze, a przy tym szczere, pełne zwariowanego humoru i emocji świadectwo szumnej i lekkomyślnej kultury start-upów w czasach rozbuchanych ambicji, niekontrolowanego nadzoru, gigantycznych majątków i nabierającej rozmachu władzy politycznej. Wiener po mistrzowsku obnaża transformację branży tech z samozwańczego zbawiciela świata w zagrażające światowej demokracji narzędzie, a pod jej piórem (a raczej klawiaturą Maca) wielki przemysł informatyczny otrzymuje ludzką twarz, często wykrzywioną grymasem przestrachu i poczucia obcości.

"Pojęcie "dolina niesamowitości" ("uncanny valley") to określenie używane do opisania stanu nieprzyjemnej dezorientacji towarzyszącej człowiekowi przy kontakcie z obiektem do złudzenia przypominającym osobę, lecz w sposób oczywisty nie będącym człowiekiem. Weiner w swoich przejmujących zapiskach przedstawia najbardziej zaawansowane technologie oraz to, co się dzieje na ich styku z człowiekiem. Choć może jednak bardziej z "ludzkim czynnikiem wykonawczym", bo Anna Weiner nie jest bowiem żadną menadżerką informatycznego imperium, a po prostu szeregową pracownicą start-upu.
"Dolina niesamowitości" to fascynujące i niespotykane dotąd ujęcie tematu - do tej pory Dolinę Krzemową mieliśmy szansę poznać raczej ze wspomnień wszechmocnych szefów oraz podręczników pisanych przez mężczyzn. Tu w końcu słyszymy ważny głos kobiety."

Część opisów pochodzi od wydawców.