Stanisław Brejdygant sprawnie łączył i rozwijał swoje talenty w różnych obszarach kulturalnego świata. Jako młody aktor teatralny przyciągnął uwagę krytyków brawurową rolą w warszawskim Teatrze Narodowym. Z pasją realizował pisane przez siebie dramaty, znajdując również czas na reżyserię filmową i niejedną wielką miłość.
Spis treści:
- Droga do kariery na scenie
- Życie teatralne Stanisława Brejdyganta
- Spektakle zaangażowane politycznie
- Dorobek literacki
- Stanisław Brejdygant jako aktor filmowy
- Filmy w reżyserii Stanisława Brejdyganta
- Życie prywatne aktora i reżysera
Droga do kariery na scenie
Stanisław Brejdygant urodził się 2 października 1936 roku w Warszawie. Jego ojciec Ignacy Brejdygant był lekarzem, matka – Janina z domu Paprocka – pracowała w Towarzystwie Opieki nad Niemowlętami w Wołominie, a także w Towarzystwie Przyjaciół Dzieci w Warszawie.
Przyszły aktor, dramaturg, reżyser już od dziecka pałał miłością do literatury. Jako licealista należał do Koła Młodych działającego przy Związku Literatów Polskich. Po ukończeniu Liceum im. Władysława IV w Warszawie, Stanisław Brejdygant rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim.
Następnie zdecydował się na aktorstwo w Warszawskiej Szkole Teatralnej, a potem także na reżyserię na akademii filmowej w Łodzi.
Życie teatralne Stanisława Brejdyganta
Aktorsko Brejdygant zadebiutował już w wieku 23 lat na scenie Teatru Narodowego w Warszawie w roli Hamleta, którą zachwycił publiczność i krytyków. Doskonałe recenzje i jeszcze większe ambicje otworzyły mu drogę do kariery na deskach innych teatrów w Warszawie, Koszalinie, Poznaniu i Łodzi.
Spektakle zaangażowane politycznie
Jako reżyser teatralny ma w swoim dorobku adaptacje powieści Dostojewskiego i pięć oper Piotra Czajkowskiego. Stanisław Brejdygant wystawiał także autorskie spektakle, które zabierały ważny głos w trudnych politycznie czasach.
W 1982 roku, rok po ogłoszeniu stanu wojennego, wyreżyserował sztukę pt. „Wyzwolony”, której premiera w Teatrze Powszechnym w Warszawie była głośnym wydarzeniem o wymiarze kulturalno-politycznym. Jest to opowieść o samotności i poczuciu krzywdy w czasach od powstania listopadowego do styczniowego. W kontrze do trójki głównych bohaterów stoi postać zgermanizowanego strażnika więziennego, który jako jedyny sprawia wrażenie szczęśliwego.
Dorobek literacki
Jednak Stanisław Brejdygant pisał nie tylko dramaty, ale także powieści, w których rozlicza traumy z przeszłości, takie jak:
- „Testament” (1981),
- „Być Bogiem: opowiadania” (1981),
- „Stypa” (1991),
- „Maligna” (1995),
- „Zwierzenia” (2023).
W 2023 wydał autobiografię „Pokoje. Od urodzenia do wieku klęski”. Wraca w niej do dzieciństwa w czasie Powstania Warszawskiego, opowiada o życiu w mieszkaniu na Koszykowej, licznych podróżach i kobietach.
Stanisław Brejdygant jako aktor filmowy
Szerokiej publiczności znana jest jego rola w serialu „Klan”, w którym zagrał Janusza Zamojdowskiego, przyjaciela rodziny Lubiczów. W filmach pełnometrażowych mogliśmy podziwiać jego kunszt między innymi w następujących kreacjach aktorskich:
- strażnik z fabryce Schindlera w „Liście Schindlera” (1993) w reżyserii Stevena Spielberga,
- dyplomata brytyjski w filmie „Akwarium” (1996) Antoniego Krauzego,
- „Papież” w „Drogówce” (2013) Wojciecha Smarzowskiego,
- ksiądz Teodor w „Klerze” (2018), również w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego.
Filmy w reżyserii Stanisława Brejdyganta
Na swoim koncie aktor i reżyser teatralny ma także kilka filmów fabularnych, wśród których warto wymienić następujące tytuły:
- „Księżyc” (1969) – krótkometrażowy film historyczny rozgrywający się w Rosji w czasie rewolucji październikowej,
- „Wyspy szczęśliwe” (1972) – dramat krótkometrażowy o lekarzu, który przeżywa kryzys małżeński. W roli głównej wystąpił Gustaw Holoubek,
- „Zakręt” (1977) – film pełnometrażowy o dwójce przyjaciół, którzy spotykają się w górskiej samotni. W rolach głównych wystąpili Józef Nowak i Michał Pawlicki.
Stanisław Brejdygant jest także autorem scenariuszy do filmów „Księżyc”, „Zakręt” i „Opowieść w czerwieni” w reżyserii Henryka Kluby.
Życie prywatne aktora i reżysera
- Stanisław Brejdygant czterokrotnie podchodził do instytucji małżeństwa.
- Jego pierwszą żoną była malarka i scenografka Zofia Wierchowicz.
- Jako drugą poślubił śpiewaczkę Nelę Obarską. Ich syn Igor Brejdygant (ur. 1971) poszedł w ślady ojca, robiąc karierę aktorską i reżyserską. Zawodowo zajmuje się też fotografią.
- Jest także ojcem piosenkarza Krzysztofa Zalewskiego (ur. 1984). O tym, że ma drugiego syna, dowiedział się dopiero w 1997 roku, bo śmierci matki znanego muzyka. Igor i Krzysztof dowiedzieli się, że są braćmi, dopiero w 2002 roku.
- Trzecią żoną aktora i dramaturga była historyczka sztuki Barbara Janicka.
- W 2015 roku Stanisław Brejdygant poślubił Ritę Kożewnikową, mistrzynię akupunktury pochodzącą z Mongolii. Para poznała się w Łodzi, a wchodząc w związek małżeński popularny aktor został ojczymem dorosłego syna Rity – Miagmara.
