Filmy kostiumowe – wizualna uczta w duchu epoki

Lata świetności kina kostiumowego przypadają na połowę XX wieku, kiedy powstały największe adaptacje filmowe sztuk Szekspira. Książkowymi przykładami są dzieła Laurence Oliviera – np. „Henryk V” (1944) i „Hamlet” (1948) – lub Orsona Wellesa, takie jak „Makbet” (1948), „Otello” (1952) czy „Król Lear” (1953). W latach późniejszych dużą popularność zdobyły także brytyjskie filmy kostiumowe – odwołujące się do kultury i dziedzictwa, tzw. heritage film. Najnowsze produkcje również opierają się na faktach, motywach literackich lub baśniowych, mniej lub bardziej odbiegając od prawdy historycznej.

Spis treści:

1. Śnieżka (2012) – baśń kostiumowa w przedwojennej Hiszpanii
2. Zakochany Szekspir (1998) – film kostiumowy o miłości
3. Titanic (1997) – najbardziej romantyczny film kostiumowy wszech czasów
4. Kochanek królowej (2012) – historyczny film kostiumowy
5. Robin Hood (2010) – z kategorii przygodowe filmy kostiumowe
6. Siedmiu samurajów (1954) – klasyka japońskich filmów kostiumowych
7. Duma i uprzedzenie (2005) – najbardziej znany film kostiumowy na podstawie powieści Jane Austen
8. Pachnidło (2006) – thriller kostiumowy na podstawie książki
9. Polskie filmy kostiumowe

Śnieżka (2012) – baśń kostiumowa w przedwojennej Hiszpanii

Przegląd filmów kostiumowych zaczniemy od nieszablonowej pozycji, jaką jest „Śnieżka” w reżyserii Pablo Bergera. To film wyjątkowy – nie dość, że jest niemy i czarno–biały, to w dodatku jego akcja rozgrywa się w przedwojennej Hiszpanii. Ojcem Śnieżki, która u Bergera ma na imię Carmen (Macarena García), jest hiszpański matador. Podczas korridy – mogłoby się wydawać, że niezniszczalny – mężczyzna ulega wypadkowi, w wyniku którego już do końca życia wymaga opieki. Jej ciężar bierze na siebie pewna troskliwa kobieta, która wkrótce zostaje jego drugą żoną.

Jednak, jak to miało miejsce w oryginalnej baśni braci Grimm, szybko okazuje się, że macocha (Meribel Verdú) ma niecne zamiary. Postanawia pozbyć się Carmen. Na szczęście niewinna, aczkolwiek rezolutna dziewczyna, ucieka i w tym momencie zaczyna się jej przygoda.

Film zdobył dziesięć głównych nagród Hiszpańskiej Akademii Sztuk Filmowych Goya w 2013 r, a także nagrodę Europejskiej Akademii Filmowej za najlepsze kostiumy.

Zobacz także: Najlepsze filmy animowane nagrodzone Oscarem – TOP 5

Zakochany Szekspir (1998) – film kostiumowy o miłości

Tym razem przenosimy się do Londynu u schyłku XVI wieku. Młody dramaturg, William Shakespeare (Joseph Fiennes) przeżywa kryzys twórczy. Ma napisać sztukę dla Philipa Henslove’a (Geoffrey Rush), dyrektora teatru Rose, ale jest całkowicie pozbawiony weny.

Zafascynowana jego poezją Viola (Gwyneth Paltrow), narzeczona Lorda Wessex, przebiera się za mężczyznę i postanawia wystąpić w teatrze Henslove’a. Poeta, gdy tylko odkrywa jej sekret (że jest kobietą), natychmiast się w niej zakochuje. Pod wpływem płomiennego romansu, z pierwotnej sztuki pt. „Romeo i Ethel, córka pirata” rodzi się piękny melodramat – „Romeo i Julia”.

Film „Zakochany Szekspir” zdobył siedem Oscarów w 1999 roku, trzy Złote Globy i trzy główne nagrody BAFTA.

Titanic (1997) – najbardziej romantyczny film kostiumowy wszech czasów

Pozostając w temacie filmów kostiumowych o miłości, nie sposób pominąć „Titanica” w reżyserii Jamesa Camerona. Na pokładzie luksusowego liniowca rozgrywa się tragiczna historia miłosna. Jej głównymi bohaterami są bogata i nieszczęśliwa Rose (Kate Winslet) oraz Jack (Leonardo DiCaprio), który w ostatniej chwili wygrywa bilet na rejs statkiem w trzeciej klasie.

Film zdobył światowy rozgłos i wiele prestiżowych nagród, w tym jedenaście Oscarów – m.in. za najlepszą reżyserię, efekty specjalne oraz piosenkę „My heart will go on” w wykonaniu Céline Dion. Kultowa scena na dziobie Titanica przeszła do historii kina.

Zobacz także: Czy Jack Dawson musiał umrzeć? Reżyser zdradził największą tajemnicę Titanica!

Kochanek królowej (2012) – historyczny film kostiumowy

„Kochanek królowej” to film na faktach, który opowiada historię głośnego romansu królowej Danii, Karoliny Matyldy Hanowerskiej (Alicia Vikander) z nadwornym lekarzem i reformatorem, Johannem Friedrichem Struensee (Mads Mikkelsen). Romans rozgrywa się w przełomowym momencie w historii kraju – okresie oświeceniowych reform pod koniec XVIII wieku. Skandal kończy się wygnaniem królowej.

Romans kostiumowy w reżyserii Nikolaja Arcela zdobył szereg ważnych nagród:

• dwa Srebrne Niedźwiedzie w 2012 r. – dla najlepszego aktora (Mikkel Boe Følsgaard w roli szalonego króla Danii i męża Karoliny Matyldy, Christiana VII) i za najlepszy scenariusz,
• Satelity w 2012 r. – za najlepsze kostiumy,
• dziewięć Robertów (nagroda Duńskiej Akademii Filmowej) w 2013.

Robin Hood (2010) – z kategorii przygodowe filmy kostiumowe

Film w reżyserii Ridleya Scotta opowiada znaną wszystkim historię Robin Hooda (w tej roli rewelacyjny Russell Crowe). Przenosimy się więc do osiemnastowiecznej Anglii, a dokładniej do skorumpowanego Nottingham, którym włada despotyczny książę Jan (Oscar Isaac).

Robin Hood walczy o sprawiedliwość i dobrobyt swojego kraju, a przy okazji rozkochuje w sobie piękną lady Marion (Cate Blanchett). „Robin Hood” to doskonała rozrywka, pełna wartkiej akcji i znakomitych scen walki. Ridley Scott świetnie oddaje realia epoki, chociaż niejednokrotnie mija się z prawdą historyczną. Podczas seansu można poczuć nadgniły klimat dworskich intrygi, a także stanąć na krwawym polu podczas walk Anglików z Francuzami.

Siedmiu samurajów (1954) – klasyka japońskich filmów kostiumowych

W przeglądzie filmów kostiumowych miejsce szczególne zajmuje kino japońskie z kultowym filmem Akiry Kurosawy „Siedmiu samurajów”. Fabuła rozgrywa się w XVI wieku, w niewielkiej japońskiej wiosce, którą najeżdżają bandyci. Zdesperowani mieszkańcy wynajmują samurajów, którzy mają rozprawić się z najeźdźcami. Jako że sami posiadają niewiele, są w stanie zapłacić im jedynie jedzeniem.

„Siedmiu samurajów” to film–ikona, do której nawiązują późniejsi twórcy kina. Przykładem jest amerykański western – „Siedmiu wspaniałych” (1960) w reżyserii Waltera Newmana i Waltera Bernsteina, który powstał na podstawie produkcji japońskiej. Oryginał Kurosawy otrzymał Srebrnego Lwa na MFF w Wenecji w 1954 r.

Duma i uprzedzenie (2005) – najbardziej znany film kostiumowy na podstawie powieści Jane Austen

Film w reżyserii Joego Wrighta po raz kolejny powraca do historii opisanej w powieści angielskiej pisarki z początku XIX wieku, Jane Austen. Do posiadłości obok majątku Bennetów wprowadza się majętny Charles Bingley (Simon Woods), o którego względy walczy pani Bennet (Brenda Blethyn). Jej celem jest wydanie za bogatego młodzieńca jednej ze swoich pięciu córek.

Wszystko układa się zgodnie z zamysłem Pani Bennet – zamożny Bingley jest zainteresowany związkiem z jej najstarszą córką, Jane (Rosamund Pike). Jednak ciekawsza historia rozgrywa się pomiędzy drugą w kolejności siostrą, Elizabeth (Keira Knightley) a panem Darcy (Matthew Macfadyen).

„Duma i uprzedzenie” to jedna z najczęściej ekranizowanych powieści Jane Austen, z czego najbardziej popularny jest serial BBC z Jennifer Ehle i Colinem Firthem w rolach głównych.

Pachnidło (2006) – thriller kostiumowy na podstawie książki

„Pachnidło: historia mordercy” to z kolei filmowa adaptacja powieści Patricka Süskinda w reżyserii Toma Tykwera. Akcja rozgrywa się we Francji w XVIII w. Głównym bohaterem historii jest Jan Baptysta Grenouille, obdarzony nadzwyczajnym węchem. W szaleńczej pogoni za doświadczeniami zmysłowymi szuka najpiękniejszych aromatów, popełniając przy tym szereg niewybaczalnych zbrodni.

Film zdobył dwie główne nagrody Europejskiej Akademii Filmowej w 1997 r. w kategoriach: najlepszy europejski operator (Frank Griebe) i najlepsza scenografia. Na kanwach tej samej historii w 2018 r. powstał serial „Pachnidło”, dostępny na Netflixie.

Zobacz także: Filmy psychologiczne, wobec których nie przejdziesz obojętnie

Polskie filmy kostiumowe

Polskie kino kostiumowe opiewa naszą bohaterską historię. Do klasyki należą ekranizacje Trylogii Sienkiewicza, napisanej „ku pokrzepieniu serc” w czasie zaborów, a zrealizowane przez Jerzego Hoffmana. Wśród wielu dobrych tytułów warto wymienić najważniejsze:

• Rękopis znaleziony w Saragossie (1964) – kostiumowy dramat poetycki w reżyserii Wojciecha Hasa, z rewelacyjną rolą Zbigniewa Cybulskiego,
• Faraon (1965) – film historyczny w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, Janosik (1974) – historia tatrzańskiego zbójnika z Markiem Perepeczko w roli głównej,
• Pan Wołodyjowski (1969) – w reżyserii Jerzego Hoffmana,
• Potop (1974) – również w reżyserii Jerzego Hoffmana z Danielem Olbrychskim w roli Andrzeja Kmicica,
• Ogniem i mieczem (1999) – kolejna ekranizacja Trylogii H. Sienkiewicza (również w reżyserii J. Hoffmana) z Michałem Żebrowskim i Izabellą Scorupco w głównych rolach,
• Pan Tadeusz (1999) – film Andrzeja Wajdy z gwiazdorską obsadą – Bogusławem Lindą, Danielem Olbrychskim, Andrzejem Sewerynem i Grażyną Szapołowską.