Andrzej Kondratiuk – scenarzysta i reżyser filmowy. Zaczynał od komedii obyczajowych i kryminalnych

Andrzej Kondratiuk to twórca, dla którego film i życie tworzyły nierozerwalną całość. Od zgiełku miasta i wysokobudżetowych produkcji wolał autorskie kino, rejestrujące trudy i uroki codzienności. Jego obrazy wywołują niewymuszony uśmiech i nostalgię za prostym i pełnym życiem.

Spis treści:

• Notka biograficzna
• Życie prywatne Andrzeja Kondratiuka
• Dziura w ziemi (1970) – debiut fabularny Andrzeja Kondratiuka
• Hydrozagadka (1970) – kultowa komedia kryminalna
• Wniebowzięci (1973) – film ze Zdzisławem Maklakiewiczem i Janem Himilsbachem w rolach głównych
• Pełnia (1979) – zmiana stylu artystycznego reżysera
• Trylogia osobista (1984-1997) – filmy o życiu rodzinnym w Gzowie
• Pamiętnik Andrzeja Kondratiuka (2006) – dokument podsumowujący karierę

Notka biograficzna

Andrzej Kondratiuk urodził się 20 lipca 1936 roku w Pińsku na Polesiu. W 1963 roku skończył akademię filmową w Łodzi – najpierw studiował na Wydziale Operatorskim, a następnie na reżyserii filmowej. W czasie studiów współpracował z Romanem Polańskim – razem opracowali scenariusz do filmu „Ssaki” (1962).

W latach 70. tworzył komiksy fotograficzne dla tygodnika „Przekrój” i kręcił etiudy, w których pokazywał świat z przymrużeniem oka z dużą dozą ciepła i serdeczności. Razem z żoną Igą Cembrzyńską przeprowadzili się na wieś do Gzowa, gdzie tworzył filmy niezależne na temat własnego życia.

W 1996 roku otrzymał nagrodę honorową „Jańcia Wodnika” na festiwalu filmowym Prowincjonalia we Wrześni. Zmarł 22 czerwca 2016 roku po latach zmagań z chorobą nowotworową i skutkami udaru mózgu. Został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie w nowej Alei Zasłużonych.

Życie prywatne Andrzeja Kondratiuka

• Był starszym bratem Janusza Kondratiuka, również reżysera i scenarzysty, autora takich filmów jak: „Głowy pełne gwiazd” (1974), „Klakier” (1982), „Milion dolarów” (2010) czy „Jak pies z kotem” (2018).
• Jego matka Krystyna Kondratiuk (1913-1999) była historyczną sztuki i instruktorką tkactwa. Z jej inicjatywy powstało Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.
• Od 1971 roku był w związku z aktorką Igą Cembrzyńską. Wzięli ślub w latach 80. i wspólnie zamieszkali we wsi Gzowo koło Pułtuska.
• Od 2000 roku reżyser miał poważne problemy ze zdrowiem. Zdiagnozowano u niego nowotwór, a w 2005 roku dostał udaru mózgu.
• Andrzej Kondratiuk ostatni film nakręcił w 2006 roku – jest to dokument, w którym opowiada o swoim życiu.

Dziura w ziemi (1970) – debiut fabularny Andrzeja Kondratiuka

„Dziura w ziemi” to filmowa opowieść o przyjaźni dwóch mężczyzn o zupełnie różnym podejściu do życia. Andrzej (Jan Nowicki) jest geologiem z poczuciem misji. Z kolei Miecio (Roman Kłosowski) to człowiek, który chciałby przejść przez życie lekko – nie zamierza angażować się w skomplikowane projekty i łatwo rezygnuje, kiedy nie widzi szybkich rezultatów.

Obydwaj biorą udział w badaniach geologicznych pod kierownictwem Jana Skawińskiego (Józef Nowak). Celem jest znalezienie ropy na południu Polski.

Film nakręcony według scenariusza Andrzeja Kondratiuka i Andrzeja Bonarskiego został uhonorowany Nagrodą Specjalną na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach w 1970 roku. Zdjęcia w wykonaniu Jana Laskowskiego zostały nagrodzone na Lubuskim Lecie Filmowym w 1971 roku.

Hydrozagadka (1970) – kultowa komedia kryminalna

Akcja filmu rozgrywa się w Warszawie, gdzie dochodzi do tajemniczej przerwy w dostawie wody. Do sprawy zostaje przydzielony profesor Milczarek (Wiesław Michnikowski), który jest w stanie rozwiązać zagadkę tylko z pomocą legendarnego bohatera Asa (Józef Nowak).

Śledztwo wykazuje, że w sprawę zaginięcia wody jest uwikłany doktor Plama (Zdzisław Maklakiewicz), a dalsze kroki prowadzą do egzotycznego maharadży (Roman Kłosowski).

„Hydrozagadka” to parodia filmów sensacyjnych i amerykańskich historii o superbohaterach. Ciekawostką jest, że ze względu na deficyty finansowe, zamiast napisów początkowych czołówkę prezentuje późniejsza żona reżysera, Iga Cembrzyńska.

Wniebowzięci (1973) – film ze Zdzisławem Maklakiewiczem i Janem Himilsbachem w rolach głównych

Dwaj przyjaciele Arkaszka i Lutek (Zdzisław Maklakiewicz i Jan Himilsbach) wygrywają duże pieniądze w totolotka. Postanawiają po raz pierwszy w życiu wybrać się w podróż samolotem.

Tak zatracają się w podniebnych podróżach, że wkrótce tracą całą wygraną. Podróżując, udają innych ludzi, ale w końcu wracają do siebie z poczuciem, że najlepiej czują się we własnej skórze.

Pełnia (1979) – zmiana stylu artystycznego reżysera

Film opowiada o architekcie (Tomasz Zaliwski), który przeprowadza się z Warszawy do Łachy koło Serocka. Zmęczony pośpiechem i pogonią za karierą, postanawia znaleźć ukojenie w szczerym kontakcie z ludźmi i naturą.

„Pełnia” jest uznawana za przełom w twórczości Andrzeja Kondratiuka. Autorski scenariusz zawiera wątki autobiograficzne, a całość utrzymana jest w nurcie realizmu magicznego.

Trylogia osobista (1984-1997) – filmy o życiu rodzinnym w Gzowie

Autorski styl reżysera w szczególny sposób ukazują filmy, w które zaangażował swoją najbliższą rodzinę: żonę, brata i rodziców – Arkadiusza i Krystynę:

• Cztery pory roku (1984) – w pierwszej części Andrzej Kondratiuk rejestruje spokojne życie na wsi, w którym pomimo sielankowego nastroju rozgrywają się życiowe dramaty, takie jak postępująca choroba ojca,
• Wrzeciono czasu (1995) – jest to opowieść o małżeństwie reżysera z Igą Cembrzyńską, o czasie spędzonym razem wśród dzikiej przyrody i o przemijaniu, które jest nieodłączną częścią życia. Obok Andrzeja Kondratiuka i jego żony wystąpili także Katarzyna Figura i Artur Barciś,
• Słoneczny zegar (1997) – to ostatnia część filmowej trylogii o życiu na wsi i filmowej pasji reżysera. Główny bohater jest już przed sześćdziesiątką. Wspomnieniami wraca do czasów dzieciństwa, a jednocześnie widzi siebie i swoją piękną żoną w tym samym miejscu za 20 kolejnych lat.

Pamiętnik Andrzeja Kondratiuka (2006) – dokument podsumowujący karierę

Ostatnim filmem w reżyserii Andrzeja Kondratiuka jest dokument o jego życiu. Osobiste przemyślenia na temat życia po udarze mózgu, uzupełniają materiały archiwalne z czasów, kiedy cieszył się pełnią zdrowia. W opowieść wplecione są fragmenty z filmów „Gwiezdny pył” (1982) i „Wrzeciono czasu” (1995).