Stand Up. Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych

„Stand Up. Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych” to hasło kampanii społecznej L’Oréal Paris, Centrum Praw Kobiet i międzynarodowej organizacji Right To Be.

Wstrząsające statystyki

W Polsce 84% kobiet doświadczyło molestowania w miejscach publicznych, raz albo wielokrotnie. Tylko w 31% przypadków ktoś okazał im wsparcie. Aż 86% osób będących świadkami molestowania nie wie bowiem, jak reagować w takich sytuacjach. Takie wyniki podała firma Ipsos, która przeprowadziła badania w 2021 roku. Z powodu ogromnej skali zjawiska i wciąż niewielkiej świadomości społecznej L’Oréal Paris wspólnie z organizacją Centrum Praw Kobiet zainicjowały kampanię społeczną Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych. Kampania została objęta patronatem honorowym Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Prezydenta m. st. Warszawy i Prezydentów Łodzi, Poznania, Gdańska, Krakowa i Wrocławia.

Podczas konferencji prasowej, którą poprowadziła Grażyna Torbicka zaproszeni goście rozmawiali o tym problemie i dzielili się swoimi przeżyciami. Wyraźnie przejęta była Magda Mołek, gdy opowiadała o swoich doświadczeniach. Gdy dziennikarka poprosiła zgromadzonych gości, by podnieśli rękę ci, którzy doświadczyli molestowania w miejscu publicznym rękę podnieśli niemal wszyscy. W spotkaniu wzięli też udział: Urszula Nowakowska (prezeska Centrum Praw Kobiet), Anna Karczmarczuk (prezeska IPSOS), Mateusz Banasiuk i Dominika Nockoska (Brand Business Director, Brand Champion L’Oréal Paris).

Zjawisko molestowania w miejscach publicznych okazuje się być ogromne, ale jego świadomość ciągle jeszcze znikoma. Gdy w 2019 roku firma Ipsos na zlecenie marki L’Oréal Paris zaczęła badać skalę zjawiska w ośmiu krajach, okazało się, że aż 78% kobiet z liczącej 15 500 osób grupy badawczej doświadczyło molestowania seksualnego w przestrzeni publicznej. Jeszcze bardziej zaskakujące okazały się wyniki badań z Polski – u nas skala tego problemu jest nawet wyższa, 84%, a szacuje się, że statystyki te są zaniżone. W powszechnym odbiorze wiele zachowań noszących znamiona molestowania jest bowiem kulturowo dopuszczalnych lub lekceważonych („ciesz, przecież to był komplement”). Więcej: według badań 3 na 4 pytanych Polaków (78%) uważa, że to kobiety są obwiniane za akty molestowania seksualnego, które je spotykają. Panuje myślenie: „czemu się tak ubrała”, „po co tam szła po zmierzchu”, „to czemu piła alkohol”, „pewnie chciała, skoro nie reagowała”. Także wiele kobiet myśli: „moja wina, widać prowokowałam”, przez co jesteśmy ranione podwójnie: poczuciem krzywdy i poczuciem winy. Dlatego tak ważne jest zwiększanie świadomości społecznej, czym dokładnie jest molestowanie w przestrzeni publicznej, jakie są konsekwencje podmiotowego traktowania kobiet.

fot. Anna Karczmarczuk (prezeska IPSOS), Magda Mołek i Mateusz Banasiuk

Cel Kampanii

Celem kampanii jest edukacja i uświadamianie problemu. Ale nie tylko: także przygotowanie kobiet i mężczyzn do przeciwstawiania się molestowaniu kobiet w przestrzeni publicznej, w tym najważniejsze: nauczenie skutecznej reakcji – gdy takiego molestowania doświadczają, ale też, gdy są jego świadkami. Jak pokazują wspomniane badania przeprowadzone przez Ipsos dla L’Oréal Polska: tylko w 31% przypadków osoby trzecie reagowały na molestowanie mające miejsce w ich obecności. Czas najwyższy skończyć z biernością wobec sprawców molestowania i otoczyć opieką każdą upokarzaną osobą. Jak to zrobić?

fot. Magda Mołek, Natalia Przybysz, Grażyna Torbicka, Anna Karczmarczyk, Malwina Wędzikowska i Mateusz Banasiuk.

Metoda 5D

Jak reagować, gdy jesteśmy świadkami molestowania? Według badań Ipsos aż 86% świadków molestowania nie wie, jak zachować się w takiej sytuacji. Dlatego globalna organizacja pozarządowa Right To Be_ opracowała METODĘ 5D, a szkolenia w zakresie jej stosowania prowadzone są przez Centrum Praw Kobiet oraz online na stronie standup-poland.com . Co to jest metoda 5D? To techniki będące z jednej strony wsparciem dla osoby molestowanej, ale z drugiej są sposobem pokazania sprawcy – oraz pozostałym świadkom zajścia – że jego zachowanie nie jest akceptowane.

Pierwsze D to DEKONCENTRUJ - przerwanie incydentu poprzez odwrócenie uwagi.
Może to być upuszczenie kluczy, zapytanie o drogę – cokolwiek co wybije z rytmu sprawcę molestowania. Ta metoda w bezpieczny sposób może zakończyć zajście bez piętnowania sprawcy, a więc i bez ryzyka eskalacji agresji. Osoba molestowana zapewne zorientuje się, że chcemy jej w ten sposób pomóc.

Drugie D to DOŁĄCZANIE INNYCH – delegowanie działań na inne osoby.
Poproszenie o pomoc to też reakcja. Możemy poprosić o wsparcie zarówno innych świadków zdarzenia, jak i osoby mające narzędzia i/lub autorytet do podjęcia działań w danym miejscu (np. kierowca autobusu, barman). Jeśli uważamy, że sytuacja tego wymaga możemy zadzwonić na policję z prośbą o interwencję.

Kolejne D to DOKUMENTOWANIE, czyli nagrywanie incydentu.
Nagranie może okazać się istotne, jeśli będzie potrzebny dowód rzeczowy. Warto pamiętać, by rejestrować cechy charakterystyczne miejsca, np. nazwę ulicy, a także godzinę i dzień. Uwaga: nagranie nie może trafić w niepowołane ręce, jego rozpowszechnianie bez zgody ofiary będzie dla niej wtórną wiktymizacją, poza wszystkim może pociągnąć za sobą konsekwencje prawne.

Czwarte D to DOJDŹ DO GŁOSU. Oznacza reakcję bezpośrednią: nazwanie rzeczy po imieniu, zwrócenie się do sprawcy molestowania i wyrażenie jasno, że nie akceptujemy jego zachowania.
Taka reakcja może jednak oznaczać zwrócenie się agresji przeciwko nam oraz jej niebezpieczne eskalowanie. Jak pokazuje praktyka, najczęściej sprawdza się reakcja wyraźna, ale krótka. Wdawanie się w kłótnie nie kończy sporu, a go zaognia.

Piąte D to DAJ WSPARCIE ofierze molestowania, jeśli nie w momencie zajścia, to po fakcie.
Warto zapytać, jak się czuje, jakiego rodzaju pomocy potrzebuje. Może to być odprowadzenie w bezpieczne miejsce lub wykonanie telefonu do bliskiej osoby.

Przez cały czas trwania kampanii społecznej Stand Up Sprzeciw się molestowaniu w miejscach publicznych
Centrum Praw Kobiet będzie prowadzić szkolenia z METODY 5D – w szkołach, na uczelniach, w biurach, instytucjach publicznych, jak również w kawiarniach i barach w całej Polsce.
W planach jest przeszkolenie kilkudziesięciu tysięcy osób.

REAGUJ ŚWIADOMIE, PRZEJDŹ KRÓTKIE 10-minutowe szkolenie!
Więcej informacji: standup-poland.com

fot. Magdalena Góźdź Brand Engagement Leader L’Oréal Paris, Dominika Noskoska Brand Champion L'Oreal Paris, Weronika Dessoulavy Senior Brand Engagement Manager L'Oréal Paris.