„Trwałość pamięci", czyli topniejące zegary rzeczywistości. Surrealistyczna wizja Salvadora Dalego

„Trwałość pamięci" to jedno z najbardziej hipnotyzujących dzieł XX wieku. Obraz hiszpańskiego malarza Salvadora Dalego na zawsze zmienił postrzeganie czasu, rzeczywistości i podświadomości w sztuce. Malarski symbolizm prowokuje do głębszej refleksji nad własną psychiką i percepcją rzeczywistości. Artysta zaprasza do świata, gdzie logika przegrała walkę z nierealistyczną wizją i onirycznym krajobrazem.

Spis treści:

• Co przedstawia obraz „Trwałość pamięci”?
• Czym jest surrealizm?
• Interpretacja dzieła Salvadora Dalego
• Jak został namalowany surrealistyczny obraz?
• Okoliczności powstania dzieła „Trwałość pamięci”
• Co malarz chciał przekazać poprzez obraz?
• Gdzie obecnie znajduje się obraz „Trwałość pamięci”?

Co przedstawia obraz „Trwałość pamięci”?

Obraz „Trwałość pamięci” znany również jako „Uporczywość pamięci” to widok plaży, na której oprócz piasku, błękitnej wody i skał, znajdują się również surrealistyczne zegary. Trzy tarcze są widoczne dla obserwatorów i zwisając z różnych przedmiotów (konar, stół, płachta), wskazują konkretne godziny. Salvador Dalí namalował zegary w nierealistycznych kształtach, co daje wrażenie „topniejących przedmiotów”. Czwarty zegar jest zamknięty i wyraźnie zjadany przez mrówki.

Miłośnicy sztuki doszukują się elementów twarzy na tarczy zegarowej w centralnej części obrazu. Istnieje teoria, że to surrealistyczny, czyli zniekształcony autoportret malarza. Tajemnicza kompozycja dzieła umieszczona jest wśród krajobrazu przypominającego region Katalonii w Hiszpanii.

Czym jest surrealizm?

Surrealizm to ruch artystyczny i literacki, który powstał na początku XX wieku. Styl charakteryzuje się próbą ukazania wyobraźni, a także podświadomości. Artyści surrealistyczni tworzyli dzieła, które często były pełne dziwacznych, onirycznych obrazów i symboli. Surrealizm miał na celu zburzyć granicę między rzeczywistością a snem.

Interpretacja dzieła Salvadora Dalego

„Trwałość pamięci” Salvadora Dalego to dzieło, które fascynuje głębokim przekazem. Głównym motywem obrazu jest przemijanie, natomiast kluczowymi elementami są zegary przedstawione jako miękkie, topliwe przedmioty. Surrealistyczne formy mogą symbolizować elastyczność, względność czy też zmienność czasu. Dzieło hiszpańskiego artysty posiada głębokie podłoże psychologiczne. Zegary interpretowane są jako nieuchronność przemijania, podkreślając ludzką obsesję na punkcie czasu.

Twarz na obrazie prawdopodobnie odzwierciedla wewnętrzne rozdarcie Dalego na pewnym etapie życia i próby zrozumienia własnej tożsamości. Miękkie linie i deformacje twarzy mogą sugerować zmienność w postrzeganiu własnego „ja” pod wpływem upływającego czasu.

Pustynny krajobraz podkreśla uczucie izolacji, które często pojawia się w surrealistycznej sztuce, a także odnosi się do pustki i ukrytych pragnień. „Trwałość pamięci” to również połączenie nauki ze sztuką poprzez fascynację Dalego teorią względności Alberta Einsteina.

Jak został namalowany surrealistyczny obraz?

Obraz „Trwałość pamięci” powstał w 1931 roku jako kwintesencja klasycznego surrealizmu, która charakteryzuje się wizjami z pogranicza snów, fantazji i halucynacji. Salvador Dalí skupił się na przekroczeniu rzeczywistości, aby podkreślić to, co jego zdaniem ważne i często ukryte w podświadomości. Artysta wykorzystał:

• zniekształcenia,
• marzenia senne,
• irracjonalne zestawienia,
• wewnętrzne myśli,

aby zgłębić pojęcie czasu, jako coś subiektywnego i nieustannie się zmieniającego. Dalí mistrzowsko połączył detal z pewną autentycznością elementów, mimo nierealistycznej formy i kontekstu.

Technika wykonania

Obraz z surrealistycznymi zegarami powstał techniką olejną na płótnie. To metoda, która umożliwia uzyskanie głębi kolorów i bogactwo detali, co idealnie sprawdza się w przedstawianiu nierealistycznych scen. Olej na płótnie pozwala artystom na stopniowe budowanie warstw obrazu, dzięki czemu daje możliwość dokładnej kontroli nad światłem i teksturą. W pracy istotną rolę odgrywa światłocień, nadając tajemniczości.

Dalí w obrazie „Trwałość pamięci” wykorzystał stonowaną paletę barw. Dominują tutaj ciepłe odcienie brązu i beżu kontrastujące z błękitem morza oraz nieba. Jasność skał i zachodzącego słońca podkreśla oniryczny nastrój dzieła. Pustynny krajobraz przedstawiony za pomocą perspektywy liniowej, nadaje głębię kompozycji, a jednocześnie tworzy kontrast między pustką a przedmiotami.

Okoliczności powstania dzieła „Trwałość pamięci”

Salvador Dalí namalował dzieło „Trwałość pamięci”, kiedy sam siebie nazywał słowami: „surrealizm to ja!”. Tworząc nierealistyczne wizje, malarz szukał sposobu na wyrażenie siebie. Artysta wykorzystywał swoje sny jako materiał dla sztuki.

Pewnego dnia Dalí zrezygnował ze wszystkich aktywnych planów, aby odpocząć w pracowni i ponownie spojrzeć na swoje obrazy. Wtedy dostrzegł niepowtarzalne piękno malowideł z krajobrazem Portu Lligat, gdzie często spędzał wakacje ze swoją żoną. Z książki „Kuchnia katalońska Salvadora Dalí” Joanny Szymańskiej - Kumanieckiej można dowiedzieć się, jak powstała wizja portu połączonego z surrealistycznymi zegarami:

„Wiedziałem, że klimat, jaki udało mi się w nim stworzyć, powinien stanowić tło jakiejś idei, jakiejś zaskakującej wizji, ale nie miałem najmniejszego pojęcia, co by to mogło być. Chciałem już zgasić światło, kiedy nagle „ujrzałem” rozwiązanie. Zobaczyłem dwa miękkie zegarki, z których jeden zwisał żałośnie z suchej gałęzi oliwnego drzewka”.

„Trwałość pamięci” jest więc niepowtarzalnym połączeniem miłości do surrealizmu, osobistych wspomnień i psychologicznych przemyśleń.

Co malarz chciał przekazać poprzez obraz?

„Trwałość pamięci” to nie tylko inspirujący obraz, ale również dzieło, za którym ukryty jest głębszy przekaz. Salvador Dalí nawiązał do:

• nierealistycznych zegarów symbolizujących względność czasu;
• podświadomości snu jako psychoanalizy,
• krytyki materializmu (zegarek – towar ekskluzywny);
• zdeformowanej twarzy, czyli zmienności tożsamości;
• ludzkiej kruchości i nieustępliwego przemijania;
• dezorientacji człowieka w świecie.

Gdzie obecnie znajduje się obraz „Trwałość pamięci”?

Obraz „Trwałość pamięci” pierwotnie znajdywał się w paryskiej galerii Pierre Colle. Od 1933 roku dzieło Dalego wzbogaciło kolekcję Museum of Modern Art (MoMA) w Nowym Jorku. Obraz stanowi najpopularniejszy eksponat w muzeum, a jednocześnie ponadczasowy symbol surrealizmu. Charakterystyczne zegary stały się inspirującym motywem w popkulturze.