Caravaggio zrewolucjonizował malarstwo, zapisując się w kartach historii sztuki jako jeden z najbardziej fascynujących artystów baroku. Jego niekonwencjonalne dzieła pobudzały krytyków i wzbudzały entuzjazm wśród miłośników sztuki. Caravaggio uzyskał tytuł nie tylko mistrza wyraźnych kontrastów światła i cienia, ale również wybitnego kreatora scen: dramatycznych, emocjonalnych, pełnych napięcia oraz psychologicznej głębi. W jego pracach sacrum przeplata się z profanum, a boskość z ludzką niedoskonałością, prowokując do refleksji.
Spis treści:
- Kim był Michelangelo Merisi da Caravaggio?
- Awanturnicze życie prywatne Caravaggia
- Skrócony życiorys włoskiego malarza
- Jak i kiedy zmarł przedstawiciel baroku?
- Charakterystyczna twórczość Merisi da Caravaggia
- Najsłynniejsze obrazy i dzieła Caravaggia
Kim był Michelangelo Merisi da Caravaggio?
Michelangelo Merisi da Caravaggio urodził się w Mediolanie. Jego ojciec był architektem, a matka pochodziła z bogatego i szanowanego rodu. Gdy chłopiec pojawił się na świecie, rodzina szybko zamieszkała w miejscowości Caravaggio, ponieważ Mediolan opanowała śmiertelna zaraza.
W wieku około 13 lat uzdolniony młodzieniec rozpoczął praktykę w pracowni Simona Peterzana, podczas której poznał podstawy rzemiosła malarskiego i m.in. twórczość Leonarda da Vinci, a także sztukę Lombardii – ceniącą prostotę oraz troskę o detal. Caravaggio malował martwą naturę, sceny rodzajowe, motywy mitologiczne i biblijne.
Malarz przeprowadził się do Rzymu. Jego talent szybko zyskał uznanie wśród bogatych mecenasów, takich jak kardynał Francesco Maria Del Monte, który stał się jego pierwszym znaczącym patronatem. Caravaggio pracował dla kościołów i prywatnych kolekcjonerów, a jego obrazy cechowały się dramatycznym realizmem oraz emocjonalną intensywnością.
Caravaggio fascynował się życiem zwykłych ludzi, o czym świadczy jego twórczość. Artysta nie bał się trudnych tematów, które nierzadko prezentował w dramatyczny sposób. Malarz znany jest nie tylko jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli wczesnego baroku, ale również mistrz światła i cienia oraz artysta od innowacyjnego podejścia do malarstwa.
Awanturnicze życie prywatne Caravaggia
Życie prywatne Caravaggia jest dość tajemnicze. W wielu źródłach można przeczytać o niepowtarzalnej pasji artysty do malarstwa oraz o jego burzliwym i awanturniczym charakterze. Brak jakichkolwiek informacji, że Caravaggio miał żonę czy też dzieci. Jego codzienność wydaje się być poświęcona sztuce i konfliktom, ale pozbawiona pragnienia posiadania tradycyjnej rodziny.
W 1606 roku Michelangelo Merisi został oskarżony o nieumyślne zabicie młodego Ranuccia Tomassoniego. Dwa lata później policja oskarżyła mężczyznę o kolejne pobicie. Awanturniczy artysta uciekał z Rzymu do Neapolu, a później na Sycylię. Caravaggio cudem przeżył niespodziewany zamach na swoje życie.
Mimo życiorysu, o którym można napisać kryminał, malarz był bardzo blisko Boga i Kościoła. Bez wątpienia Caravaggio mógł oczekiwać wsparcia najważniejszych osób w hierarchii Kościoła na każdym etapie swojego życia.
Skrócony życiorys włoskiego malarza
- 1571 rok 29 września – narodziny Michelangelo Merisi da Caravaggia w Mediolanie.
- 1576 rok – przeprowadzka rodziny artysty do miasta Caravaggio.
- 1584-1588 rok – praktyki uzdolnionego młodzieńca u Simona Peterzana – mediolańskiego wybitnego malarza.
- 1592–1600 rok – pobyt Caravaggio w Rzymie.
- 1592 rok – praca malarza u Giuseppego Cesariego na stanowisku rzemieślnika.
- 1594 rok – początek ulicznego i awanturniczego życia.
- 1599 rok – realizacja zlecenia na dekoracje kaplicy Contarellich w kościele św. Ludwika Króla Francji. Od tego czasu Caravaggio określany jest jako jeden z najsłynniejszych malarzy Rzymu.
- 1606 rok – nieumyślne zabicie młodego Ranuccia Tomassoniego i ucieczka z Wiecznego Miasta.
- 1607 rok – podróż na Maltę.
- 1608 rok – aresztowanie za pobicie rycerza zakonu i ucieczka na Sycylię.
- 1608-1610 rok – tułaczka malarza m.in. po Neapolu, Sycylii, Palermo, Syrakuz.
- 1610 rok – ułaskawienie i planowany powrót Caravaggia do Rzymu.
- 1610 rok 18 lipca – śmierć włoskiego malarza.
Jak i kiedy zmarł przedstawiciel baroku?
Caravaggio długo tułał się po zabójstwie Ranuccio Tomassoniego i licznych bójkach, poszukując bezpieczeństwa. Dopiero w 1610 roku zdobył papieskie ułaskawienie, które pozwoliło mu na powrót do Rzymu. Jednak artysta nie dotarł do Wiecznego Miasta, zmarł 18 lipca 1610 roku w Porto Ercole (niedaleko Toskanii).
Śmierć malarza jest równie tajemnicza, jak jego życie. Istnieje kilka teorii na temat przyczyny zgonu artysty. Według jednej z nich Caravaggio zmarł z powodu choroby, takiej jak malaria i wysokiej gorączki. Inne źródła sugerują, że poniósł śmierć na skutek ran odniesionych w kolejnych bójkach. Domniemanych przyczyn śmierci jest znacznie więcej.
Charakterystyczna twórczość Merisi da Caravaggia
Michelangelo Merisi da Caravaggio to kluczowy artysta dla rozwoju malarstwa barokowego. Jego dzieła nierzadko budziły kontrowersje, ale i nieustannie inspirowały młodych twórców. Powstał ruch zwany „caravaggionistami” definiowany przez Słownik języka polskiego PWN jako: „realistyczny kierunek w malarstwie barokowym”.
Styl malarski Caravaggia był unikatowy i wyróżniał się:
- troską o detale,
- zaskakującym przekazem,
- psychologiczną głębią,
- dramatyzmem i dynamiką,
- emocjonalnym napięciem,
- techniczną innowacyjnością,
- autentycznością i naturalnością,
- często mitologicznym i religijnym motywem,
- wykorzystaniem scen rodzajowych,
- nietypowymi kompozycjami,
- głębokim realizmem – brak idealizacji rzeczywistości,
- silnym kontrastem światła i cienia – mistrzowskim wykorzystaniem techniki Chiaroscuro.
Najsłynniejsze obrazy i dzieła Caravaggia
Caravaggio znany jest jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli wczesnego baroku, którego dorobek artystyczny wyróżnia się odrzuceniem idealizacji ludzkiego ciała (renesans) na rzecz realizmu. Oto najpopularniejsze obrazy malarza:
- „Bachus” (1596) – praca przedstawia boga płodności i wina. Młody mężczyzna siedzi przy stole z winnym trunkiem i owocami, idealnie komponując się z martwą naturą. Bachus przybrał zmysłową pozę, zerkając dyskretnie na odbiorcę.
- „Narcyz” (1597–1599) – dzieło ukazuje mitycznego Narcyza. Młodzieniec zakochał się we własnym odbiciu widocznym w tafli wody. Caravaggio wykorzystał światłocień, aby oddzielić postać Narcyza od ciemnego tła, co dodatkowo akcentuje tragiczny wymiar mitu.
- „Święta Katarzyna” (1598) – portret świętej dziewicy i męczennicy w chwili kontemplacji. Piękna kobieta otoczona jest atrybutami męczeństwa, takimi jak koło i miecz. Artysta oddał psychologiczną głębię portretowanej postaci.
- „Judyta ścinająca głowę Holofernesowi” (1598–1599) – obraz ukazuje Judytę (biblijną bohaterkę) podczas ścinania głowy asyryjskiemu generałowi Holofernesowi. W ten sposób kobieta ocaliła swoje miasto przed najeźdźcami. Praca Caravaggia charakteryzuje się wyjątkową brutalnością i realizmem.
- „Powołanie świętego Mateusza” (1598–1600) – dzieło przedstawia moment, w którym Chrystus wzywa Mateusza (celnika), aby został Jego uczniem. Scena odbywa się w mrocznym i zatłoczonym pomieszczeniu. Światło wpadające przez okno wskazuje na postać Mateusza, co symbolizuje powołanie.
- „Złożenie do grobu” (1602–1604) – realistyczny obraz, który przedstawia biblijną scenę złożenia Chrystusa do grobu. Motyw eksponuje ogromny ból i smutek uczestników wydarzenia. Mistrzowskie użycie światła i cienia akcentuje dramatyzm chwili.
- „Ścięcie św. Jana Chrzciciela” (1608) – to jedyny obraz podpisany przez artystę, co świadczy o jego wyjątkowości. Dramatyczne dzieło ukazuje moment ścięcia głowy św. Jana w mrocznej i surowej scenerii. Kompozycja wyróżnia się emocjonalnym napięciem.
