Antykoncepcja hormonalna jednoskładnikowa to rozwiązanie dla kobiet po 35-roku życia. I nie tylko…

Jaką wiedzę mamy na temat antykoncepcji? Na co powinnyśmy zwrócić uwagę przy wyborze odpowiedniej metody? I dlaczego jednoskładnikowa antykoncepcja, która zawiera tylko progestagen (bez estrogenu) jest bezpieczniejsza niż dwuskładnikowa i skuteczna dla kobiet po 35 roku życia? Na te i inne pytania odpowiedziała nam dr hab. n. med. Karolina Chmaj – Wierzchowska, lekarz specjalista w ginekologii w położnictwie, z ukończonymi studiami podyplomowymi z zakresu uroginekologii.

Jaką my, kobiety mamy wiedzę na temat antykoncepcji?

Dostęp do informacji i edukacja na temat antykoncepcji może się różnić w zależności od regionu, kultury, dostępu do opieki zdrowotnej i poziomu edukacji. Pamiętajmy, że tylko wiedza i kontakt z profesjonalistą pozwala wybrać metodę antykoncepcji, która będzie najlepiej dostosowana do naszych indywidualnych potrzeb, stylu życia i życzeń. To lekarz udziela wskazówek dotyczących prawidłowego stosowania antykoncepcji hormonalnej (np. regularność przyjmowania tabletek), przedstawia i omawia potencjalne skutki uboczne terapii jak również zmiany jakie mogą wystąpić w organizmie w związku z jej stosowaniem.

Na co konkretnie powinnyśmy zwrócić uwagę przy wyborze metody antykoncepcyjnej?

Istnieje wiele czynników, na które warto zwrócić uwagę. Stan zdrowia i ewentualne choroby mogą wpływać na wybór odpowiedniej metody antykoncepcji. Podobnie jak plany dotyczące powiększenia rodziny - dzieci w niedalekiej przyszłości. Ważne jest, aby wybrać taką, która będzie wygodna i łatwa do stosowania. Pamiętajmy też, że każda z nich ma potencjalne skutki uboczne i ryzyka. Jedne metody można zastosować długoterminowo (kształtki domaciczne czy implanty podskórne), podczas gdy inne (tabletki antykoncepcyjne, systemy dopochwowe) wymagają częstszych interwencji. Niestety nie ma jednej idealnej antykoncepcji dla wszystkich.

Warto zaznaczyć, że skuteczność tabletek antykoncepcyjnych może zostać obniżona w przypadku: pominięcia tabletki/tabletek, wystąpienia zaburzeń żołądkowo-jelitowych lub jednoczesnego stosowania innych produktów leczniczych wchodzących w interakcje lekowe. Również masa ciała, wyrażona wskaźnikiem masy ciała [BMI – body mass index], ma wpływ na działanie danej metody.

Jak rozpoznawać objawy źle dobranej metody? Czy – jeśli okaże się, że faktycznie nam nie służy – możemy z niej zrezygnować samodzielnie, bez wizyty u lekarza?

Objawy te będą różnić się w zależności od rodzaju metody antykoncepcji. To przede wszystkim: długie i częste plamienia, bóle brzucha czy bóle piersi, zmiany w nastroju, nasilenie występowania zmian skórnych (trądzik lub przebarwienia) oraz zmiany masy ciała. Nie zaleca się samodzielnego odstawiania antykoncepcji hormonalnej bez konsultacji z lekarzem. Nagłe zaprzestanie stosowania nieodpowiednio dobranej metody może prowadzić do niepożądanych skutków, takich jak nagła zmiana w cyklu miesiączkowym lub nawrót objawów, które były wcześniej kontrolowane przez antykoncepcję. Lekarz może pomóc w bezpiecznym przejściu z jednej metody na inną lub zaplanować odpowiednie kroki w przypadku zaprzestania stosowania antykoncepcji hormonalnej.

Po 35. roku życia wzrasta ryzyko takich chorób jak nadciśnienie, cukrzyca czy zakrzepica. Czy powinnyśmy w tym wieku na nowo szukać odpowiedniej metody antykoncepcji?

Po 35. roku życia ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, chorób serca, cukrzycy, czy zakrzepicy z towarzyszącą otyłością może wzrastać, dlatego tak ważne są regularne badania kontrolne i monitorowanie stanu zdrowia. Nie bez znaczenia jest także wywiad rodzinny obciążony ryzykiem występowania w/w chorób. W takich przypadkach antykoncepcja jednoskładnikowa, która zawiera tylko progestagen (bez estrogenu) może być jedyną bezpieczną opcją. Takie same zalecenia obowiązują przy paleniu tytoniu.

Antykoncepcja jednoskładnikowa ma wiele zalet, ale również może powodować skutki uboczne i działania niepożądane, które warto wziąć pod uwagę. Podczas stosowania mogą występować z różną częstością: zmiany nastroju czy masy ciała, ból piersi, bóle głowy i migreny, obniżenie libido, problemy z cerą, nudności oraz nieregularne krwawienia.

Do jakich konsekwencji prowadzi nadmiar estrogenu w organizmie?

Nadmiar estrogenu w organizmie, zwłaszcza przez dłuższy czas, może zwiększać ryzyko występowanie zmian zakrzepowo-zatorowych, co jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia każdej z nas. Może też zwiększać ryzyko rozwoju łagodnych guzów piersi (takich jak torbiele czy gruczolakowłókniaki) jak również przyczyniać się do wzrostu ryzyka zachorowania na raka piersi czy raka szyjki macicy (na podłożu infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego HPV). Nieprawidłowy poziom estrogenu niekiedy wpływa także na zmiany nastroju i emocji, przez drażliwość do stanów depresyjnych.

Kiedy jeszcze warto wybrać antykoncepcję jednoskładnikową?

Jednoskładnikowa antykoncepcja może być odpowiednia nie tylko dla kobiet po 35. roku życia. Warto rozważyć ten wybór, jeśli występują przeciwwskazania medyczne do stosowania estrogenów, takie jak wysokie ryzyko zakrzepicy, palenie tytoniu, problemy z ciśnieniem krwi, choroby sercowo-naczyniowe, czy otyłość. Ta metoda może też pomóc nam uniknąć uciążliwych skutków ubocznych związanych ze stosowaniem estrogenu: bólu głowy, zmian nastroju, obrzęków, czy problemów ze skórą. Antykoncepcja bez estrogenu jest zalecana również kobietom, które karmią piersią, ponieważ nie zawiera substancji, które mogłyby wpłynąć na produkcję mleka.

Jakie substancje mogą osłabić działanie pigułek?

Niektóre leki mogą wpływać na skuteczność pigułek antykoncepcyjnych. Są to głównie medykamenty stosowane w leczeniu padaczki, niektóre leki przeciwwirusowe i antybiotyki oraz część preparatów ziołowych. Jeśli po zażyciu tabletki antykoncepcyjnej wystąpią wymioty w ciągu 2-3 godzin lub bardzo silna biegunka, może to wpłynąć na wchłanianie substancji czynnej pigułki w organizmie, co obniży jej skuteczność. W takiej sytuacji należy stosować dodatkowe metody antykoncepcji, takie jak prezerwatywa, i skonsultować się z lekarzem.

A co zrobić, gdy zdarzy nam się pominąć tabletkę antykoncepcyjną? Ile można spóźnić się z przyjęciem dawki?

Dwuskładnikowe tabletki należy przyjmować co 24 godziny. W przeciwnym razie mogą nie zadziałać tak, jak powinny. Progestagenne tabletki jednoskładnikowe zawierające drospirenon będą skuteczne nawet, gdy zdarzy nam się pominąć jedną dawkę. Dokładne zalecenia dotyczące sposobu postępowania przy pominięciu tabletki, w zależności od tygodnia przyjmowania, zawarte są w ulotce dołączonej do opakowania. W razie wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem albo farmaceutą. Standardowo jeśli zapomniałyśmy o jednej tabletce, należy przyjąć ją tak szybko, jak to możliwe.

Więcej informacji o antykoncepcji hormonalnej znajdziecie na stronie antykoncepcjanowejgeneracji.pl/artykuly.