Tajemnice Mikołaja Kopernika: zakazana miłość do Anny Schilling

Wielki astronom, który wstrzymał Słońce a ruszył Ziemię. Wizjoner, niezwykły człowiek. O Mikołaju Koperniku mówi się głównie ze względu na jego dokonania naukowe. Ale życie prywatne naukowca było przecież równie ciekawe! Był bowiem w związku z gosposią Anną Schilling, co budziło powszechne zgorszenie. Cały Frombork wprost huczał od plotek. Do tego stopnia, że jego przełożony – biskup Jan Dantyszek – dokonał kilku interwencji. Miał słać „ojcowskie upomnienia” i żądania, by astronom oddalił ją ze swojego domu. Była bogatą gdańską patrycjuszką i miłością życia podstarzałego już naukowca.

Sprawa była na tyle głośna, że po śmierci Kopernika biskup zabronił Annie wracać na kanonię. Wypędzono ją w nieprzyjemny sposób z katedry we Fromborku, gdy chciała pomodlić się za Mikołaja przy jednym z ołtarzy. Jak wyglądała zakazana miłość wielkiego astronoma i pięknej gdańszczanki?

Mikołaj Kopernik i Anna Schilling: historia miłości

Mikołaj Kopernik urodził się w końcu XV wieku, w 1473 roku, w Toruniu. Pochodził z dobrze sytuowanej kupiecko-mieszczańskiej rodziny. Jego ojciec Mikołaj senior handlował miedzią. Kopernikowie mieli dom w Toruniu przy ulicy św. Anny, gdzie urodził się astronom. Kupili połowę wystawnej kamienicy, mieli też winnicę we wsi Kaszczorek, która dzisiaj jest dzielnicą Torunia. Mikołaj jr. był bardzo zdolny, studiował na Akademii Krakowskiej (dzisiaj Uniwersytet Jagielloński), ale też na Uniwersytetach w Bolonii i Padwie, gdzie uczył się prawa i medycyny.

Zobacz też: Ich ślub przypominał towarzyski happening. Historia miłości Zbyszka Cybulskiego i Elżbiety Chwalibóg

Był wszechstronnie wykształcony, zajmował się astronomią, ale przez większą część życia leczył ludzi, mówiono do niego Doktorze Mikołaju. Zajmował się też matematyką, kartografią, sporządził m.in. mapy Warmiii i Prus. Jego słynna praca „O obrotach sfer niebieskich”, w której wstrzymał słońce, ruszył ziemię, ukazała się drukiem w 1543 roku i oczywiście wstrząsnęła ówczesnym światem. Krytykował ją i papież (do którego nieformalnie dotarła już wcześniej), i wielki buntownik kościoła katolickiego Marcin Luter. Kopernik nie brał udziału w dyskusjach. Był już wtedy po dwóch wylewach, nie mówił, miał sparaliżowaną prawą część ciała. Dzieło dotarło do niego w ostatnim dniu życia.

Kim była ukochana Mikołaja Kopernika, Anna Schilling?

Annę Schilling spotkał w Gdańsku albo w Toruniu. Pochodziła z zamożnej rodziny Krugerów. Gdy się spotkali, on był po 50., ona była od niego młodsza o 20 lat, co bulwersowało znajomych astronoma i budziło sensację. Anna wyszła za mąż za Arendta von der Schillinga, z którym miała kilkanaścioro dzieci, wśród nich osiem córek. Gdy poznali się z Kopernikiem, była już z mężem w separacji, co jest dosyć niezwykłe, jak na tamte czasy. Zostawił ją i zniknął (może umarł). Prawdopodobnie ok. 1525 roku została gospodynią astronoma, który miał dokonać jednej z największych rewolucji w nauce, nazwanej potem przewrotem kopernikańskim.

Annę i Mikołaja Kopernika łączyła zażyłość, która była nie tylko przyjaźnią. Uchodziła za jego konkubinę. Jerzy Sikorski, biograf Kopernika, autor książki „Prywatne życie Mikołaja Kopernika” uważa, że wraz z Anną „przyszła spóźniona miłość”. „Dusza, która kocha, musi zaślepiać, a namiętności kochanków są niezwyciężone”, cytował fragment Listów bizantyjskiego pisarza Teofilakta Symokatty, które Kopernik tłumaczył na łacinę.

Czytaj także: Pola Raksa. Legendarna gwiazda PRL zrezygnowała z aktorstwa u szczytu swojej kariery

W jednej z rozmów biograf Kopernika mówił: „Kopernik zakochał się około 1530 roku. Skończył wówczas „De revolutionibus” i pewien kardynał w Rzymie obiecał mu wydanie tego dzieła. Kopernik wiązał z tym wielkie nadzieje, ale kardynał ów nagle zmarł. Kopernik mocno to przeżył, zdał sobie sprawę z tego, że wydanie tej księgi się skomplikowało. Wówczas pojawiła się Anna Schilling, która, jak to kobieta, umiała i pocieszyła strapionego mężczyznę„ I dalej o jej pracy jako gospodyni w domu kanonika: „Gospodyni była panią. Nie doiła krów, nie zbierała jajek w kurniku, nie doglądała kapłonów, nie rozniecała ognia pod kuchnią, nie dźwigała kubełków z wodą, nie zmywała garnków, ani nie prała bielizny domowej. Jej ręce były świeże i czyste. Ona bezpośrednio usługiwała panu - wyjaśnił jej rolę dr Sikorski, który też ustalił, że raz do roku Anna z przyjaciółką jechała na jarmark do Królewca, by się okupić w najmodniejsze suknie ( z wywiadu dla PAP).

Frombork to niewielkie miasto. Plotki szybko się rozeszły. jak mówił dr. Sikorski „zachowało się mało dokumentów o życiu naukowym Kopernika, ale akurat o miłosnym są. Ma je w zasobach archiwum archidiecezji warmińskiej”

Biskup nakazywał zerwać tę znajomość

Widać było, że spędzali ze sobą dużo czasu. Dlatego w niecały rok po jej przyjeździe, około 1 grudnia 1538 roku, biskup warmiński Jan Dantyszek zwrócił się listownie do kanonika fromborskiego Feliksa Reicha, by w jego imieniu publicznie potępił Kopernika za związek z kobietą. I nakazał zakończyć tę znajomość. Astronom zapewniał, że nie chce być przyczyną zgorszenia. A niedługo potem poinformował, że zastosował się do polecenia. Ale wcale tego nie zrobił. Anna odesłała rzeczy do Gdańska, nadal jednak mieszkała we Fromborku, gdzie kupiła dom.

Biskup Jan Dantyszek chciał nawet przeciwko Kopernikowi i innym kanonikom rozpocząć proces, żeby ich ciężko ukarać i upokorzyć. Kazał napomnieć ich i „kobietki”. Sam Feliks Reich, którym Kopernik opiekował się w chorobie i uważał go za przyjaciela, odegrał w tej sprawie wyjątkowo paskudną rolę. Donosił na Mikołaja Kopernika i jeszcze sam podpowiadał Dantyszkowi, że Anna jest osobą zamężną, co powoduje dodatkowe zgorszenie.

Czy Kopernika obowiązywał celibat?

Przez całe wieki sądzono, że Mikołaj Kopernik był księdzem. Dopiero w latach 70. ubiegłego wieku sprawa ta została na nowo wyjaśniona. Kopernik nie miał tzw. wyższych święceń, nie mógł więc być kapłanem ani biskupem. Zresztą nie chciał być księdzem, tylko naukowcem. Miał niższe święcenia, został wpisany do stanu duchownego, żył blisko kościoła. Kanonię dostał pewnie dlatego, że jego wuj Łukasz Watzenrode, który wychowywał go po śmierci ojca, był biskupem warmińskim. Trudno powiedzieć, czy obowiązywał go celibat? Pewnie tak, skoro donosili na niego, że go łamie.

Zobacz też: Od „Zakazanych piosenek” do „Złotopolskich”. Zofia Jamry szokowała na scenie, ekranie i w życiu

Dantyszek listownie kilka razy nakazywał Kopernikowi, aby usunął Annę ze swojego domu, a astronom odwlekał tę decyzję, tłumacząc to trudnościami w znalezieniu dla niej nowego lokum. Oraz w znalezieniu dla siebie równie dobrej gospodyni. Ostatecznie jednak wyjechała. Tymczasem podobno sam biskup nie był święty i regularnie słał do Hiszpanii alimenty.

Ukochana Kopernika zmarła zaraz po nim

Anna była ładna i miała taki urok, że gdy po śmierci Kopernika chciała wrócić do Fromborka, Dantyszek zabronił jej tego. Napisał do duchownych: „Trzeba się obawiać, że tymi samymi sposobami, którymi wywołała u niego (Kopernika) obłąkanie (…) może usidlić innego z was, moi bracia”. Dlatego Anna, chociaż kupiła dom we Fromborku, sprzedała go i więcej już tam nie wróciła. Zmarła w tym samym roku, co astronom: 1543.

Szczątki Mikołaja Kopernika znaleziono dopiero w 2004 roku. Wcześniej nie udawało się znaleźć jego grobu. Późno odkryto, że nie ma osobnego miejsca, tylko pochowany był pod jednym z ołtarzy w katedrze we Fromborku. Był bowiem taki zwyczaj, że kanoników, czyli pracowników katedry, chowano pod tym ołtarzem, którym się opiekowali. Kopernik też miał swój ołtarz. Badania DNA potwierdziły, że szczątki należą do uczonego. W 2010 roku urządzano uroczysty drugi pogrzeb Mikołaja Kopernika i pochowano go z honorami w sarkofagu w Katedrze we Fromborku.

Zobacz też: Maria i Maria, czyli o dwudziestoletnim związku Marii Konopnickiej i Marii Dulębianki