Wstrząsające filmy o Putinie, Rosji i Ukrainie

Może za wcześnie na przyglądanie się sylwetce Wladimira Putina – jednego z największych dyktatorów XXI wieku. Jednak filmów o Putinie powstało już wiele i każdy z nich jest mocnym głosem w debacie o władzy, wojnie i kulcie jednostki. Wiele z nich to dokumenty, które ukazują kulisy władzy rosyjskiego przywódcy lub mówią głosem społeczeństwa. Powstały także filmy fabularne, które nawiązują do wojny, np. w Donbasie, gdzie powstało prorosyjskie państwo marionetkowe w 2014 r.

Spis treści:

1. Odbicie (2021) – film o polityce Putina
2. Nawalny - wróg Putina numer 1 (2021) – film o krytyce Putina
3. Obywatel K (2019) – film dokumentalny o wrogach Putina
4. Świadkowie Putina (2018) – film o Putinie i jego imperialistycznych planach
5. Donbas (2018) – czarna komedia o rosyjskiej polityce
6. Putin forever? (2015) – obraz Putina w rosyjskim społeczeństwie
7. Święta wojna Rosjan (2015) – polski dokument o Putinie
8. Pozostałe filmy o Putinie

Odbicie (2021) – film o polityce Putina

„Odbicie” to jeden z nowszych filmów o tym, co dzieje się w Rosji. Dramat w reżyserii Valentyna Vasyanovycha opowiada o ukraińskim chirurgu, który w 2014 r. walczy z wojskami rosyjskimi w Donbasie. Zostaje wzięty do niewoli, gdzie staje się świadkiem okrutnych scen przemocy i tortur. Zostaje uwolniony w wyniku wymiany jeńców. Wraca do domu, żony i 12–letniej córki.

Film ukraińskiego reżysera już w czasie produkcji zdobył nagrodę na MFF Les Arcs (2021). Był też nominowany do Złotego Lwa na festiwalu w Wenecji.

Nawalny - wróg Putina numer 1 (2021) – film o krytyce Putina

Brytyjski dokument Jona Blaira przygląda się historii otrucia rosyjskiego działacza politycznego, Aleksieja Nawalnego, który publicznie krytykował politykę Putina. Nawalny prowadził dwa kanały na YouTube, a także pisał bardzo popularne artykuły na blogu. Szukał dowodów i szczegółowo opisywał korupcję w rosyjskim rządzie. Był propagatorem i organizatorem demonstracji antyrządowych, a jego odważne działania zyskały międzynarodowy rozgłos.

Aleksiej Nawalny został otruty w 2020 r. podczas przelotu z Tomska do Moskwy. Trafił do szpitala w Omsku, z którego został przewieziony do Berlina. Kiedy wrócił do zdrowia, na własną rękę rozpoczął śledztwo, w wyniku którego zebrał dowody na to, że otrucie miało charakter polityczny. W 2021 r. Nawalny wrócił do Rosji, gdzie jeszcze na płycie lotniska został aresztowany. W marcu 2022 r. został skazany na dziewięć lat więzienia w kolonii karnej.

Obywatel K (2019) – film dokumentalny o wrogach Putina

„Obywatel K” to z kolei dokument Alexa Gibneya, która przedstawia sylwetkę rosyjskiego milionera, Michaiła Chodorkowskiego. W 2003 r. szef koncernu naftowego Jukos został skazany za nieprawidłowości przy prywatyzacji przedsiębiorstw. Wyrok to dziewięć lat więzienia w kolonii karnej. Nieoficjalnie – powodem była krytyka Putina.

Od czasu ułaskawienia w 2013 r., Michaił Chodorkowski mieszka w Londynie. Wielogodzinne rozmowy reżysera z byłym rosyjskim biznesmenem pozwoliły przyjrzeć się mechanizmom, które kierują polityką Rosji. Na przykładzie jednego człowieka powstaje obraz współczesnego mocarstwa.

Zobacz także: Najbardziej poruszające filmy na faktach w historii kina

Świadkowie Putina (2018) – film o Putinie i jego imperialistycznych planach

Film dokumentalny „Świadkowie Putina” jest podsumowaniem i omówieniem materiałów zebranych przez reżysera w latach 1999-2000. Witalij Manski opowiada o początkach władzy Putina w Rosji. W momencie, kiedy Borys Jelcyn wybrał Putina na swojego następcę, reżyser pracował w rosyjskiej telewizji publicznej w departamencie filmów dokumentalnych.

Na podstawie własnych doświadczeń i relacji innych świadków, Manski opowiada o sztabie wyborczym Putina – politykach, którzy pomogli mu dojść do władzy. W ten sposób poznajemy szerszy kontekst imperialistycznej polityki Rosji.

Dokument „Świadkowie Putina” został nagrodzony na MFF w Karlowych Warach jako najlepszy film dokumentalny w 2018 r.

Donbas (2018) – czarna komedia o rosyjskiej polityce

„Donbas” w reżyserii Siergieja Łoznicy to wstrząsająca groteska, której akcja rozgrywa się w czasie wojny hybrydowej w Donbasie. Na fabułę składa się dwanaście historii. Ich spoiwem jest noworosyjska rzeczywistość, która pozwala na korupcję, handel bronią i czystki prowadzone przez samozwańczą władzę.

Film jest gorzką czarną komedią, która bez zbędnego patetyzmu przedstawia realia polityki Putina. Historie zwykłych ludzi mówią same za siebie w wyjątkowo poruszający sposób.

„Donbas” Siergieja Łoznicy otrzymał nagrodę na MFF w Cannes w 2018 r. w kategorii: najlepszy reżyser (przegląd Un Certain Regard).

Siergiej Łoznica jest autorem kilkunastu dokumentów o Rosji, Ukrainie i Białorusi, a także innych filmów fabularnych:

• Szczęście ty moje (2010) – wstrząsająca historia podróżującego przez Rosję kierowcy ciężarówki, film nagrodzony na Lubuskim Lecie Filmowym w 2011,
• We mgle (2012) – dramat wojenny, którego akcja rozgrywa się na terenie Białorusi w 1942 r.,
• Łagodna (2017) – historia kobiety, która wyrusza w podróż do męża, przebywającego w rosyjskim więzieniu.

Zobacz także: Filmy psychologiczne, wobec których nie przejdziesz obojętnie

Putin forever? (2015) – obraz Putina w rosyjskim społeczeństwie

„Putin forever?” to dokument, który przypomina przebieg protestu z 2011 r. Rosyjska ludność wychodzi na ulice Moskwy, aby wyrazić swój sprzeciw wobec fałszowania wyborów do Dumy. Po kilku miesiącach protest zostaje spacyfikowany przez rosyjskie władze.

Jednym z bohaterów filmu jest młody opozycjonista, Wsiewołoda Czernozub, który był jednym z protestujących. Mówił, że nie podda się w swoich działaniach, a jednak został zmuszony do opuszczenia Rosji.

Zdjęcia do filmu rozpoczęły się w czasie wyborów w grudniu 2011 r, a zakończyły w maju 2012, kiedy demonstracja została ostatecznie rozbita przez OMON. Film Kirilla Nenasheva jest mocnym głosem w dyskusji o Putinie, który zwraca uwagę na podziały w rosyjskim społeczeństwie.

Święta wojna Rosjan (2015) – polski dokument o Putinie

Na koniec zestawienia filmów o Putinie – dokument o Rosji autorstwa Barbary Włodarczyk. Jego tematem przewodnim jest pieśń pt. „Święta wojna”, której słowa zagrzewały do walki żołnierzy Armi Czerwonej podczas II wojny światowej. Teraz ponownie rozbrzmiewa w stolicy Rosji.

Barbara Włodarczyk wyrusza do Moskwy, Petersburga i innych mniejszych miejscowości rosyjskich, aby dowiedzieć się, czym jest wojna dla Rosjan. Pyta o to żołnierzy, którzy walczyli w Czeczenii i Afganistanie. Rozmawia z dziennikarką, która uczestniczyła w tajnych pogrzebach spadochroniarzy w Ukrainie, a także z rodziną zabitego w Donbasie rosyjskiego ochotnika. W końcu zwraca się z pytaniem o „świętą wojnę” do śpiewaków chóru Aleksandrowa, których głosami wybrzmiewa pieśń.

Pozostałe filmy o Putinie

• The Putin System (2007) – francuski film dokumentalny w reżyserii Jean–Michel Carré, ukazujący drogę Putina do władzy i przemiany Rosji w supermocarstwo,
• Pocałunek Putina (2011) – historia liderki proputinowskiego ruchu Nasi, Maszy Drokowej. Dokument w reżyserii Lise Birk Pedersen,
• I, Putin: a portrait (2012) – austriacko–niemiecki film biograficzny o Putinie. Reżyseria: Hubert Seipel,
• Putin: nowy car (2018) – brytyjski dokument o Putinie w reżyserii Patricka Forbesa,
• Pałac dla Putina (2021) – film dokumentalny Aleksieja Nawalnego,
• Nawalny (2022) – film dokumentalny o Aleksieju Nawalnym w reżyserii Daniela Rohera, nagrodzony przez BAFTA w 2023 r.