Najlepsze skandynawskie filmy kryminalne. Ranking Top 5

Do wzrostu zainteresowania skandynawskim kryminałem przyczyniły się ekranizacje bestsellerowych powieści Stiega Larssona. Otworzyły one drogę dla kolejnych produkcji filmowych i telewizyjnych. Seriale takie jak Most nad Sundem czy Forbrydelsen, podobnie jak i filmy, doczekały się swoich amerykańskich wersji, co zawsze świadczy o popularności gatunku. A wszystko zaczęło się od określanego mianem nordic-noir nurtu skandynawskich powieści kryminalnych, które doprowadziły do renesansu powieści kryminalnej XXI wieku. Nie trzeba było czekać długo, aż w kinach zaczęły pojawiać się kolejne ekranizacje książkowych bestsellerów. Wybraliśmy pięć najlepszych skandynawskich filmów kryminalnych reprezentujących wszystko, co najlepsze w tym chłodnym jak Skandynawia gatunku filmowym.

1. Millennium: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet

Mikael Blomkvist (Mikael Nyqvist) to dociekliwy dziennikarz śledczy, który zostaje zwolniony z gazety Millenium z powodu artykułu odsłaniającego kulisy politycznej korupcji. Poparte niepewnymi dowodami oskarżenia w nim zawarte spowodowały falę krytyki, a w efekcie wyrok za zniesławienie. Do Blomqvista odzywa się bogaty przemysłowiec Henrik Vanger (Sven-Bertil Taube), który chciałby, aby dziennikarz zajął się sprawą zaginięcia jego 16-letniej siostrzenicy Harriet. Dziewczyna zaginęła przed czterdziestu laty, a śledztwo w tej sprawie nie przyniosło żadnych efektów. Do pomocy Blomkvistowi zostaje przydzielona nieobliczalna hakerka Lisbeth Salander (Noomi Rapace).

Millennium: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet to pierwsza ekranizacja bestsellerowej powieści Stiega Larssona, która została przetłumaczona na 35 języków i sprzedana w 8 milionach egzemplarzy. Wyreżyserowany przez Nielsa Ardena Opleva film to rasowy skandynawski kryminał z mroczną tajemnicą z przeszłości i śledztwem prowadzącym do nieoczekiwanych konkluzji. Po występującą w odważnej roli Salander, Noomi Rapace upomniał się Hollywood, a aktorka zaczęła robić międzynarodową karierę. Powtórzyła też rolę hakerki w pozostałych częściach trylogii: Millennium: Dziewczyna, która igrała z ogniem oraz Millennium: Zamek z piasku, który runął. Pierwsza powieść serii Millennium została też potem przeniesiona na duży ekran przez Davida Finchera w filmie Dziewczyna z tatuażem. Wśród wielu nagród otrzymanych przez film Opleva była BAFTA dla najlepszego filmu zagranicznego. Nominowani do tej nagrody byli również autorzy scenariusza Nikolaj Arcel i Rasmus Heisterberg oraz Noomi Rapace.

2. Łowcy głów

Roger Brown (Aksel Hennie) to zamożny mężczyzna, któremu powodzi się w życiu. Ma piękny dom i jeszcze piękniejszą żonę. Choć wszyscy są przekonani o tym, że zarabia na życie jako wzięty „head-hunter”, w rzeczywistości jest złodziejem obrazów. Żona Rogera, Diana (Synnøve Macody Lund) to właścicielka galerii sztuki, która przedstawia Rogerowi, Clasa Grave’a (Nikolaj Coster-Waldau). Clas jest właścicielem obrazu Rubensa, który Roger zamierza ukraść. Razem z przyjacielem (Eivind Sander) opracowuje plan, którego realizacja niespodziewanie wywraca życie Rogera do góry nogami.

Ekranizacja powieści najpopularniejszego norweskiego autora kryminałów Jo Nesbø to utrzymany w konwencji czarnej komedii kryminał, w którym zwroty akcji następują po sobie z zawrotną prędkością. Dla reżysera Łowcy głów Mortena Tylduma film był trampoliną do międzynarodowej kariery. W 2014 roku nakręcił Grę tajemnic z Benedictem Cumberbatchem w roli Alana Turinga, a dwa lata później Pasażerów z Chrisem Prattem i Jennifer Lawrence. Pomimo to, Łowcy głów pozostają najciekawszym filmem w jego karierze. To również najbardziej dochodowy film w historii norweskiej kinematografii. Został doceniony też za granicą, będąc nominowanym między innymi do nagrody BAFTA dla najlepszego filmu zagranicznego.

3. Bezsenność

W położonym na dalekiej północy norweskim mieście Tromsø znalezione zostaje ciało 17-letniej dziewczyny. Do śledztwa w tej sprawie zostają wezwani detektywi Jonas Engström (Stellan Skarsgård) oraz Erik Vik (Sverre Anker Ousdal). Pochodzący ze Szwecji Engström zakończył tam służbę w niesławie po tym, jak został przyłapany na uprawianiu seksu z głównym świadkiem w jednej z jego spraw. Partnerujący mu Vik ma już swoje lata i coraz częściej zawodzi go pamięć. Śledztwo szybko się komplikuje i wkrótce dochodzi do kolejnych tragedii. Cierpiącemu na bezsenność Jonasowi nie pomaga fakt, że w Tromsø trwa właśnie arktyczne lato i przez 24 godziny na dobę jest tam jasno.

Jeden z najsłynniejszych filmowych krytyków, Roger Ebert, przyrównał debiutancki film Erika Skjoldbjærga do Zbrodni i kary Dostojewskiego. Ranga takiego porównania wiele mówi o tym zgrabnym połączeniu kryminału z kinem noir, jakim jest Bezsenność. Popularność filmu Skjoldbjærga nie uszła uwadze Christophera Nolana, który kilka lat później nakręcił remake Bezsenności. W rolach głównych wystąpili w nim Al Pacino i Robin Williams. Po dziś dzień Bezsenność pozostaje najciekawszym w filmografii norweskiego reżysera.

4. Nocny strażnik

Martin (Nikolaj Coster-Waldau) to student prawa, który rozpoczyna pracę jako nocny strażnik w instytucie medycznym. Posada wydaje się idealnym miejscem do nauki, a obowiązki strażnika zapewniają ciszę i sporo czasu wolnego. Jedyną niedogodnością jest konieczność sprawdzania czy w miejscowej kostnicy nie dzieje się nic nieprzewidzianego. Miejsce to przyprawia Martina o dreszcze, a wkrótce staje się źródłem jego kłopotów. W mieście grasuje seryjny morderca kobiet, za którego sprawą w kostnicy pojawiają się kolejne trupy. Prowadzący sprawę inspektor Wörmer (Ulf Pilgaard) zaczyna podejrzewać, że mordercą jest Martin.

Trzymający w napięciu i oferujący dużą dawkę emocji duński thriller Nocny strażnik okazał się w kraju dużym sukcesem, zapewniając sobie miejsce na listach najlepszych duńskich filmów w historii. W jego obsadzie znaleźli się dobrze znani także w Polsce: Coster-Waldau, czyli późniejszy Jamie Lannister z Gry o tron, Kim Bodnia z Mostu nad Sundem oraz Sofie Gråbøl z popularnego serialu Forbrydelsen. Reżyser Ole Bornedal otrzymał możliwość ponownego nakręcenia swojego filmu, tym razem w Hollywood. W remake’u Nocnego strażnika wystąpili Ewan McGregor, Nick Nolte, Josh Brolin i Patricia Arquette.

5. Kobieta w klatce

W efekcie decyzji podjętej przez duński parlament utworzony zostaje specjalny oddział policji. To Departament Q, który ma zająć się niewyjaśnionymi sprawami sprzed lat. Na jego czele staje detektyw Carl Mørck (Nikolaj Lie Kaas). Jego błyskotliwa kariera w wydziale zabójstw została zaprzepaszczona z powodu wydarzeń, w wyniku których zginęło dwóch policjantów. Do pomocy Mørckowi przydzielony zostaje detektyw Assad (Fares Fares). Pierwszą sprawą, jaką zajmuje się Departament Q, jest zaginięcie parlamentarzystki Merete Lynggaard (Sonja Richter). Kobietę ostatni raz widziano pięć lat wcześniej na pokładzie jednego z promów.

Wyreżyserowana przez Mikkela Nørgaarda Kobieta w klatce to pierwsza z ekranizacji serii bestsellerowych powieści autorstwa Jussiego Adlera-Olsena. O skali ich popularności świadczy fakt, że do tej pory trzy kolejne części tej kryminalnej serii zostały przeniesione na duży ekran. Były to filmy: Zabójcy bażantów, Wybawienie i Kartoteka 64. „Kobieta w klatce” była najbardziej dochodowym duńskim filmem 2013 roku.