Musical – odmiana filmu muzycznego, w którym piosenki są częścią fabuły

Musical jako gatunek filmowy jest nieodzownym dzieckiem rozwoju technologicznego. Jego początki przypadają na lata 20. XX wieku i są ściśle powiązane z rozwojem kina dźwiękowego. Najlepsze tytuły powstały jako adaptacje hitów z Broadwayu, jednak wśród nich jest również miejsce na autorskie opowieści nawiązujące do klasyki gatunku.

Spis treści:

• Charakterystyka musicalu jako gatunku filmowego
• Pierwsze musicale w historii kina
• Najlepsze produkcje lat 50.
• Filmowe hity muzyczne drugiej połowy XX wieku
• Najlepsze musicale XXI wieku

Charakterystyka musicalu jako gatunku filmowego

• Filmowy musical powstał w oparciu o spektakle teatralne.
• Partie mówione uzupełniają utwory muzyczne z układami choreograficznymi.
• Piosenki śpiewane przez bohaterów są częścią narracji.
• Popularnym schematem fabuły klasycznego musicalu jest tzw. backstage musical – opowieść o bohaterach występujących przed publicznością.
• Inne musicale przedstawiają historie dnia codziennego, a piosenki podkreślają uczucia przeżywane przez głównych bohaterów.

Pierwsze musicale w historii kina

Historia musicalu jest ściśle powiązana z kinem amerykańskim i wprowadzeniem dźwięku do kinematografii w 1927 roku. Pierwszym musicalem i jednocześnie pierwszym filmem dźwiękowym był „Śpiewak jazzbandu” (1927) w reżyserii Alana Croslanda.

Chociaż film jest nadal pozbawiony dialogów, zawarte w nim piosenki są zsynchronizowane z grą aktorską. Fabuła opowiada historię żydowskiego chłopaka, który wbrew woli ojca zostaje muzykiem jazzowym.

Inne musicale, które wyznaczyły standard gatunku

Wkrótce powstały kolejne musicale, które zaistniały w historii kinematografii:

• Melodia Broadway'u (1929) – musical Harry'ego Beaumonta został nagrodzony Oscarem w 1929 roku,
• Wesoła wdówka (1934) – obraz w reżyserii Ernsta Lubitscha otrzymał Oscara w 1935 w kategorii: najlepsza scenografia,
• Statek komediantów (1936) – film w reżyserii Harry'ego Pollarda jest adaptacją spektaklu brodwayowskiego pt. Show Boat na podstawie powieści Edny Ferber.

Mea West i amerykańska cenzura

Amerykańskie produkcje z lat 20. i 30. XX wieku były poddawane cenzurze. Skala oceny moralnej wyznaczona przez Legion Przyzwoitości obejmowała kategorię A – film dozwolony, B – dozwolony z zastrzeżeniami i C – film potępiony.

Za niemoralne zostały uznane produkcje z popularną wówczas Mae West, co dla aktorki okazało się dodatkową reklamą. Najlepszy film z jej udziałem to musical „Nie jestem aniołem” (1933) w reżyserii Wesleya Rugglesa utrzymany w konwencji komedii romantycznej.

Najlepsze produkcje lat 50.

W czasie II wojny światowej musicale pełniły funkcje propagandowe – ich celem było wzmocnienie morale żołnierzy przebywających na froncie. Po zakończeniu wojny, gatunek odzyskał lekkość swojego muzycznego przekazu. W latach 50. powstały takie hity jak „Deszczowa piosenka” (1952) w reżyserii Stanleya Donena i „Narodziny gwiazdy” (1954) w adaptacji Geaorge'a Cukora.

Deszczowa piosenka (1952) – film o miłości i przełomie dźwiękowym w kinie

Akcja musicalu rozgrywa się w 1927 roku. Głównymi bohaterami są gwiazdy kina niemego: Don Lockwood (Gene Kelly) i Lina Lemont (Jean Hagen). Aktorzy muszą zmierzyć się z wyzwaniami kina dźwiękowego.

Niestety okazuje się, że Lina, pomimo tego, że jest atrakcyjną i uzdolnioną aktorką, nie ma ani odpowiedniej barwy głosu, ani zdolności muzycznych. Tymczasem Don poznaje młodą aktorkę Kathy (Debbie Reynold), która śpiewa na przyjęciach. Razem ze swoim przyjacielem Cosmo (Donald O'Connor) wpadają na pomysł podłożenia głosu Kathy pod kwestie Liny.

W 1953 roku Donald O'Connor otrzymał nagrodę na festiwalu Złote Globy jako najlepszy aktor w komedii lub musicalu, a piosenka „Singin' in the Rain” w wykonaniu Gene'a Kelly'ego przeszła do historii kina, chociaż jest oryginalnie powiązana z innym musicalem – „Hollywood Revue” z 1929 roku w reżyserii Charlesa F. Reisnera.

Narodziny gwiazdy (1954) – wzruszający film o wdzięczności

Jest to opowieść o popularnym aktorze (James Mason), który zostaje uratowany przed kompromitacją przez młodą piosenkarkę i aktorkę o imieniu Esther Blodgett (Judy Garland). Wyrażając wdzięczność, postanawia pomóc dziewczynie osiągnąć sukces.

Musical jest adaptacją filmu romantycznego z 1937 roku. Muzyczna wersja spotkała się z dużym zainteresowaniem widzów i uznaniem krytyków, o czym świadczą dwie nagrody na festiwalu Złote Globy w 1955 roku – dla aktorów w rolach głównych: Jamesa Masona i Judy Garland.

Filmowe hity muzyczne drugiej połowy XX wieku

Wśród wielu doskonałych musicali II połowy XX wieku warto wymienić:

• West Side Story (1961) – musicalowa adaptacja dramatu „Romeo i Julia” rozgrywa się w scenerii amerykańskiego przedmieścia z lat 50. Jest to filmowa adaptacja spektaklu broadwayowskiego. Film w reżyserii Roberta Wise'a i Jerome'a Robbinsa zdobył dziesięć Oscarów w 1962 roku,
• Dźwięki muzyki (1965) – muzyczny film familijny w reżyserii Roberta Wise'a opowiada o uzdolnionej guwernantce Marii (Julie Andrews), która zajmuje się siedmiorgiem energicznych dzieci kapitana von Trappa (Christopher Plummer), obraz został nagrodzony pięcioma Oscarami w 1966 roku,
• Skrzypek na dachu (1971) – film w reżyserii Normana Jawisona opowiada historię ubogiego mleczara o imieniu Tewje (Chaim Topol), który planuje intratnie wydać córki za mąż. Musical został nagrodzony trzema Oscarami w 1972 roku,
• Grease (1978) – filmowa wersja w reżyserii Randala Kleisera na podstawie sztuki z 1972 roku. Fabuła rozgrywa się wokół miłości dziewczyny z dobrego domu Sandy Olsson (Olivia Newton-John) i szkolnego przystojniaka Danny'ego Zuko (John Travolta). Obraz otrzymał dwie Kryształowe Statuetki w 1979 roku, a piosenka „Hopelessly devoted to You” w wykonaniu Olivii Newton-John – nominację do Oscara,
• Cały ten zgiełk (1979) – w musicalu w reżyserii Boba Fosse'a utalentowany choreograf Joe Gideon (Roy Scheider) próbuje utrzymać się na powierzchni dzięki środkom pobudzającym. Film został nagrodzony czterema Oscarami w 1980 roku.

Najlepsze musicale XXI wieku

Współczesne musicale odwołują się do tradycji scenicznych. Jednak nie są już klasycznymi adaptacjami spektakli teatralnych – nawet jeśli odwołują się do przedstawień z Broadwayu, wprowadzają nową jakość.

Moulin Rouge! (2001) – musical w reżyserii Buza Luhrmanna

Obraz w stylu jukebox (szafa grająca) przedstawia historię miłości cierpiącego na depresję pisarza Christiana do Satine, kurtyzany i gwiazdy Moulin Rouge w Paryżu.

Film Buza Luhrmanna otrzymał dwa Oscary w 2002 roku za najlepszą scenografię i kostiumy. W rolach głównych wystąpili Ewan McGregor i Nicole Kidman.

Chicago (2002) – adaptacja słynnego musicalu z Broadwayu

Film opowiada o dwóch artystkach kabaretowych, które zostały skazane na więzienie za morderstwo z zazdrości. Gwiazda estrady Velma Kelly (Catherine Zeta-Jones) rywalizuje z młodą aktorką sceniczną Roxie Hart (Renée Zellweger) o zainteresowanie mediów. Prawnik Billy Flynn (Richard Gere) zdaje się sprzyjać nikomu nieznanej Roxie.

Musical w reżyserii Roba Marshalla został uhonorowany sześcioma Oscarami w 2003 roku w kategoriach: najlepszy film, najlepsza rola drugoplanowa (Catherine Zeta-Jones), scenografia, kostiumy, dźwięk i montaż.

Les Misérables. Nędznicy (2012) – film w reżysetii Toma Hoopera

Film powstał w oparciu o powieść Victora Hugo i, chociaż nawiązuje do spektaklu scenicznego, rozwija wątki, które z przyczyn technicznych nie były możliwe do przedstawienia na scenie. Fabuła przedstawia losy skazańca Jeana Valjeana (Hugh Jackman), który dostaje szansę na nowe, lepsze życie.

W rolach drugoplanowych wystąpili Russell Crowe (jako Javert), Anne Hathaway (jako Fantine) i Eddie Redmayne (w roli Mariusa Pontmercy'ego).

Film otrzymał trzy Oscary w 2013 roku – dla aktorki Anne Hathaway, za najlepszą charakteryzację i fryzury oraz w kategorii: najlepszy dźwięk.

La La Land (2016) – muzyczna opowieść o miłości i pogoni za karierą

Musical w reżyserii Damiena Chazelle'a opowiada o dwójce zakochanych, którzy postanawiają poświęcić miłość dla kariery. On (Ryan Gosling) jest pianistą jazzowym, a ona – aktorką (Emma Stone), marzącą o rolach w produkcjach Hollywood.

Film powstał według autorskiego scenariusza reżysera i został nagrodzony sześcioma Oscarami w 2017 roku – dla Emmy Stone za rolę główną, dla Damiena Chazelle'a za reżyserię, za muzykę oryginalną, piosenkę „City of stars” w wykonaniu Ryana Goslinga, zdjęcia i scenografię.