Zmuszone do życia w klatce. Oto filmowe i serialowe historie arabskich kobiet

Kobiety żyjące w kulturze Wschodu od dawna fascynowały twórców filmowych. W klasycznym kinie powstało wiele produkcji o tematyce orientalnej. Złodziej z Bagdadu, Szeherezada czy nagrodzony Oscarem w latach 60. Lawrence z Arabii to tylko niektóre z licznych przykładów. Czasy się jednak zmieniły, a obyczajowość wschodnia wciąż pozostaje taka sama. W nowoczesnym świecie, w którym żyjemy ciężko nam zrozumieć kulturę tak bardzo konserwatywną i zapatrzoną w przeszłość. Obcą dla nas rzeczywistość w dalszym ciągu pomagają przybliżyć nam filmy, a także seriale i książki, które ukazują jak wygląda życie z perspektywy uciśnionych muzułmanek.

Książki Laili Shukri

W ostatnich latach ogromną popularnością cieszy się autorka polskiego pochodzenia ukrywająca się pod pseudonimem "Laila Shukri". Jest żoną muzułmanina i na co dzień mieszka w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Obserwacja tamtejszej codzienności z bardziej zachodniego punktu widzenia zainspirowała ją do napisania licznych powieści, w których ujawnia kulisy tragicznych realiów życia kobiety w krajach arabskich. Jej debiut - Perska miłość - przyniósł jej ogromny rozgłos, jednak Laila jest zmuszona ukrywać swoje pisarskie osiągnięcia przed mężem, ponieważ tego typu aktywność ze strony kobiety jest w Zjednoczonych Emiratach Arabskich srogo karana.

Filmy, seriale o Arabkach

W ostatnim czasie można również zauważyć spory wzrost zainteresowania produkcjami opowiadających o kulturze Wschodu. Na fali topowego miniserialu Netflixa - Unorthodox - wypłynęło wiele niezauważanych dotąd filmów i seriali przedstawiających perspektywę kobiet żyjących w bardzo konserwatywnych społecznościach. Większość stanowią produkcje, które opowiadają o prawdziwych realiach tego świata. Poruszające kwestię zniewolenia kobiet, życia w ciągłym strachu i braku podstawowych praw. Jednak niektóre współczesne produkcje, lekkie w odbiorze, stawiają na podkreślenie orientalizmu i piękna obcej kultury bez wgłębiania się w jej szczegóły. Są to filmy przygodowe, mające służyć przede wszystkim rozrywce i nie podejmujące trudnych tematów. W naszym zestawieniu skupiamy się na obu tych rodzajach. Oto 10 produkcji o tematyce arabskiej!

"Co wiesz o Elly?" reż. Asghar Farhadi

Irański reżyser Asghar Farhadi słynie z tego, że w subtelny i nieoczywisty sposób ujawnia zawiłości kulturalne swojej ojczyzny. Co wiesz o Elly? zaczyna się całkiem zwyczajnie: grupa złożona z rodziny i znajomych wyjeżdża nad Morze Kaspijskie. Panuje beztroska atmosfera, do momentu kiedy tytułowa Elly idzie przejść się po plaży i nie wraca. Tajemnicze okoliczności zniknięcia dziewczyny, praktycznie nieznanej pozostałym wczasowiczom, każą się zastanowić, czy przypadkiem przed kimś nie uciekała.

"Kalifat" twórca: Wilhelm Behrman

Jedna z najgłośniejszych produkcji Netflixa ostatnich tygodni. Szwedzki serial ukazujący kulisy tajnej działalności ISIS na terenie Europy. Trzymająca w napięciu fabuła opowiada o trzech kobietach zamieszanych w działania grupy terrorystycznej. Szwedzka policjantka otrzymuje tajną informację o zbliżającym się ataku. Za wszelką cenę pragnie go powstrzymać, jednak szybko okazuje się, że nie może nikomu ufać - nawet kolegom z komisariatu. Osobą, która podała jej tajną informację jest kobieta, która omotana propagandą, przed laty uciekła ze Szwecji do Rakki, by tam zasilić szeregi ISIS. Przerażona o życie swoje i dziecka, pragnie wrócić do domu. Jej kartą przetargową są informacje wyciągnięte od męża - bojownika ISIS. Trzecią bohaterką jest mieszkająca w Szwecji nastolatka, która przypadkiem spotyka na swojej drodze jednego z dżihadystów. Wkrótce, uwiedziona obietnicami wspaniałego życia, decyduje się opuścić rodzinny dom. Serial jest dostępny na Netflixie.

"Dziewczyna w trampkach" reż. Haifaa al-Mansour

Film opowiada historię 10-letniej Wadżdy mieszkającej w Rijadzie stolicy Arabii Saudyjskiej. Największym marzeniem dziewczynki jest posiadanie roweru. Jednak jego zdobycie nie jest łatwym zadaniem. Kobiety w Arabii Saudyjskiej nie mogą korzystać z tego pojazdu. Wadżda próbuje różnych zajęć, by zebrać potrzebne pieniądze. Ostatecznie decyduje się wziąć udział w konkursie recytacji Koranu, w którym można wygrać sumę wystarczającą na zakup roweru. Niepokój budzi nie tylko to o czym opowiada film Dziewczyna w trampkach, ale również historia jego powstania. Haifaa al-Mansour to pierwsza kobieca reżyserka w Arabii Saudyjskiej. A jej dzieło to pierwszy saudyjski film fabularny. Kręcąc go, Haifaa nie mogła wychodzić na ulicę, by nie pokazywać się wszechobecnym mężczyznom. Była zmuszona nadzorować poszczególne ujęcia z wnętrza samochodu. Film jest dostępny na Netflixie.

"Obca" reż. Feo Aladag

Umay żyje w Turcji i podlega całkowicie swojemu mężowi. Ten znęca się nad młodą kobietą zamieniając jej codzienność w piekło. Postawiona pod ścianą Umay ucieka do Berlina wraz z małym synkiem. Ma nadzieję na nowe życie, zwłaszcza, że nie będzie tam sama. Jej rodzice i rodzeństwo osiedlili się w Niemczech, więc liczy, że udzielą jej wsparcia. Jednak reakcja jej bliskich doprowadza Umay do rozpaczy. Żądają, by natychmiast wróciła do Turcji, ponieważ ucieczka jest plamą na rodzinnym honorze. Dziewczyna nie ma innego wyboru: by zakończyć swoje cierpienie musi ponownie uciec. Film jest dostępny na VOD.

"Zwyczajna kobieta" reż. Sherry Hormann

Akcja Zwyczajnej kobiety znów przenosi nas do Berlina. Tym razem bohaterką jest córka żyjących w tym wolnym mieście tureckich imigrantów - Aynur. W wieku 16 lat rodzina zmusza ją do poślubienia dalekiego krewnego. Jej mąż okazuje się brutalem i despotą. Gdy dziewczyna zachodzi w ciążę, postanawia uciec. Udaje się do Berlina gdzie na nowo układa sobie życie. Jednak rodzina nie akceptuje poczynań Aynur. Postanawiają zmazać tę plamę na swoim honorze. Film Zwyczajna kobieta nie jest czystym wymysłem reżyserki. Został oparty na prawdziwej historii młodej kobiety, na której popełniono zabójstwo honorowe. Film jest dostępny na HBO GO.

"Layla M." reż. Mijke de Jong

Bohaterką tego holenderskiego filmu jest tytułowa Layla, młoda muzułmanka żyjąca w Amsterdamie. Na co dzień dziewczyna musi zmagać się z ksenofobią i rasizmem, co nie pozwala jej poczuć się pełnoprawną obywatelką kraju, w którym żyje. Punktu widzenia Layli nie podziela jej rodzina, która zaczyna wpasowywać się w otoczenie. Nastolatka buntuje się przeciw rodzinie i zwraca ku islamskiemu fundamentalizmowi. Poznaje również Abdela - chłopaka, który podziela jej radykalne poglądy - i postanawia go poślubić. Wspólnie wyjeżdżają, by walczyć w szeregach dżihadystów. Zastana rzeczywistość w niczym nie przypomina jednak oczekiwań Layli. Nastolatka zaczyna zmieniać swoje poglądy. Film dostępny na Netflixie.

"Pustynna burza" reż. Elite Zexer

Bohaterka kolejnego, tym razem izraelskiego filmu, również ma na imię Layla. Jej rzeczywistość jest jednak całkiem inna od tej, którą wizimy w Layli M. Dziewczyna urodziła się na pustyni w plemieniu Beduinów. Obecnie mieszka jednak w mieście i jest bardzo samodzielna. Studiuje, uczy się na prawo jazdy. Jednak wkrótce jej bajka dobiega końca. Layla musi wrócić do rodzinnej wioski i zmierzyć się z obowiązującymi tam surowymi zasadami. Koszmar przeżywa także jej mama - tradycja nie pozwala jej zaprotestować wobec ślubu jej męża z drugą kobietą. Film jest dostępny na Netflixie.

"Zakazana żona" reż. Hansjörg Thurn

Mieszkająca w Wiedniu 30-letnia Verena pracuje jako fotoreporterka. Pewnego dnia poznaje Khalida, arabskiego szejka, w którym zakochuje się bez pamięci. Gdy dostaje ofertę służbowego wyjazdu do Dubaju, postanawia zrobić ukochanemu niespodziankę i go odwiedzić. Dziewczyna nie może odnaleźć się wśród panujących na miejscu restrykcyjnych zasad. Na dodatek, rodzina szejka nie chce by Verena się z nim wiązała.

"Książę Persji: Piaski czasu" reż. Mike Newell

Dużo lżejsze spojrzenie na tematykę kultury Wschodniej. Inspirowany słynną grą komputerową film przygodowy niewiele ma wspólnego z prawdziwą obyczajowością krajów arabskich, jednak może dostarczyć sporo rozrywki. W pełnej przepychu hollywoodzkiej produkcji głównych wystąpili Jake Gyllenhaal oraz Gemma Arterton. Akcja filmu zaczyna się na perskim dworze. Dastan, adoptowany syn króla Persji, podbija święte miasto Alamut. Wchodzi w posiadanie magicznego sztyletu potrafiącego zmieniać czas. By zawrzeć pokój z Alamutem, król rozkazuje, by księżniczka wrogiego miasta - Tamina -poślubiła Dastana. Wkrótce władca Persji zostaje podstępnie zamordowany. Podejrzenie pada na jego adoptowanego syna, który zmuszony jest uciekać. Śladem księcia niespodziewanie podąża Tamina - pragnie za wszelką cenę odzyskać magiczny sztylet.

"Czarne złoto" reż. Jean-Jacques Annaud

Kolejny film przygodowy osadzony w orientalnym świecie. W rolach głównych wystąpiła Freida Pinto oraz Antonio Banderas. "Żółty Pas" to ziemia niczyja pomiędzy terytoriami dwóch potężnych władców - emira Nesiba i sułtana Amara. Pakt ma trwać dopóki Amerykanie nie odszukają na wyznaczonym terenie złóż ropy naftowej. Umowę między rywalami ma przypieczętować adopcja dwóch synów Amara przez Nesiba. Wkrótce chłopcy dorastają. Ich uwagę zaczyna zwracać przepiękna córka Nesiba. Tymczasem pakt przestaje obowiązywać.

Która produkcja wzbudziła Wasze zainteresowanie?